خبرگزاری مهر-گرروه استانها-فائزه تقی لو: ملیله هنر صنعتی ارزشمند است که ریشه در دل تاریخ و فرهنگ مردم زنجان دارد، هنری که در عین زیبایی و اصالت می‌تواند سهم مهمی در سبد صادراتی استان زنجان داشته باشد و به نقاط مختلف جهان بخصوص کشورهای حوزه خلیج فارس و همچنین کشورهای اروپایی و آمریکایی راه یابد.
بی شک توجه به حوزه صادرات صنایع دستی همواره مطرح بوده و این امر طی سال‌های اخیر شدت گرفته است، هر چند با شیوع کرونا، فروش و صادرات صنایع دستی نیز تحت تأثیر قرار گرفته ولی صنایع دستی بخصوص ملیله و سایر محصولات صنایع دستی فلزی می‌تواند در صورت ایجاد زیرساخت‌های لازم بخش مهمی از فرایند صادراتی استان زنجان را به خود اختصاص دهد.
چینش تارهای نازک نقره با ظرافت و زیبایی خاص، جلوه‌ای باشکوه از هنر و خلاقیت هنرمند زنجانی را روایت می‌کند که اثری زیبا و ماندگار به نام ملیله را خلق می‌کنند ک ه هر بیننده‌ای را به تحسین وا می‌دارد و اثبات لیاقت شهر زنجان به نام شهر جهانی ملیله است.
زنجان سال ۹۸، در حالی موفق شد، عنوان شهر جهانی ملیله را کسب کند، که به عنوان خاستگاه اولیه هنر ملیله کاری با قدمت و پیشینه تاریخی چند هزار ساله، نام خود را در میان بهترین‌های این صنعت دستی حفظ کرده است زنجان سال ۹۸، در حالی موفق شد، عنوان شهر جهانی ملیله را کسب کند، که به عنوان خاستگاه اولیه هنر ملیله کاری با قدمت و پیشینه تاریخی چند هزار ساله، نام خود را در میان بهترین‌های این صنعت دستی حفظ کرده است و می‌رود تا اقتدار و شکوه هنر ملیله زنجان را به رخ مدعیان دروغین این هنر بکشد و هنر واقعی ملیله را به ایران و جهان نشان دهد.
ملیله سازی که در هزاره اول هجری قمری بعنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بود با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان، در آن شهرها نیز رواج یافت.
سینی، سرویس‌های چای و شربت خوری، جعبه جواهرات، گلدان، شمعدان، رویه دسته چاقو، قاب عکس و انواع زیورآلات عمده ترین دست مایه هنرمندان زنجانی در سال‌های دور بوده و به مرور زمان بر تنوع این دست سازهای زیبا و بسیار ظریف افزوده می‌شود.
سارا رضاوند، هنرمند ملیله‌کاری که نزدیک به ۱۰ سال در خانه مشغول ملیله‌کاری است، زنجان را مهد هنر ملیله‌کاری دانسته و می‌گوید: بعد از ثبت زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله، وضعیت بهتر شده بود که با وجود شیوع ویروس کرونا دوباره شاهد کم‌توجهی به هنر ملیله هستیم.
در زنجان ملیله‌کاران حرفه‌ای بسیاری مشغول به کار هستند
وی در خصوص مشکلات هنرمندان ملیله‌کار می‌افزاید: در زنجان ملیله‌کاران حرفه‌ای بسیاری مشغول به کار هستند که در خصوص ساماندهی آن‌ها کاری انجام نشده، در حالی که صحبت از شهر جهانی ملیله است و باید همه مشکلات صادرات، ساماندهی و هر مانع دیگری که سر راه هنرمندان وجود دارد، رفع شده باشد.
رضاوند، ملیله زنجان را از نظر کیفیت در سطح بالایی دانسته و تصریح می‌کند: با وجودی که در شهرهایی چون بروجرد، اصفهان و یا در کشورهایی چون هند و کلمبیا نیز این کار انجام می‌شود ولی هیچ‌یک از نظر کیفیت قابل قیاس با کار هنرمندان زنجانی نیست.
این هنرمند زنجانی ادامه می‌دهد: طرح‌هایی که هنرمندان این شهر با نقره می‌سازند و یاقوت و فیروزه‌ای که در برخی موارد به کار برده می‌شود، ارزش کار را دوچندان می‌کند که در جاهای دیگر وجود ندارد. هنرمندان شهرهای دیگر با فلزاتی چون مس و برنج کارهای بازاری و ارزان‌قیمتی را تولید می‌کنند، در حالی که زمان‌بر بودن و مراحل زیاد این کار ایجاب می‌کند که بر روی فلزات گران‌بهایی چون نقره کار شود.
وی ملیله را به عنوان میراث ماندگار و ارزشمند در هر خانواده دانسته و اظهار می‌کند: همان‌طور که قالی دستباف به عنوان یک میراث ارزشمند در جهیزیه تازه‌عروسان خانواده‌های ایرانی مطرح است، ملیله نیز می‌تواند به عنوان یک میراث ماندگار و سرمایه به نسل‌های بعدی منتقل شود.
حضور نیافتن هنرمندان ملیله‌کار در نمایشگاه‌های مختلف به عنوان آسیب به این هنر است، باید در این خصوص فرهنگ‌سازی صورت گیرد تا هنرمندان با وسعت دید و در نظر گرفتن آینده این هنر با برگزاری ورک‌شاپ‌هایی که در نمایشگاه‌ها دارند، بیش از پیش ملیله زنجان را بشناسانند
رضاوند، حضور نیافتن هنرمندان ملیله‌کار در نمایشگاه‌های مختلف را آسیب به این هنر دانسته و عنوان می‌کند: باید در این خصوص فرهنگ‌سازی صورت گیرد تا هنرمندان با وسعت دید و در نظر گرفتن آینده این هنر با برگزاری کارگاه‌هایی که در نمایشگاه‌ها دارند، بیش از پیش ملیله زنجان را بشناسانند.
این هنرمند، توجه و پرداختن به صنایع‌دستی چون چاقو، مس، ملیله و چارق را به عنوان یک منبع سرمایه برای استان دانسته و بیان می‌کند: شهرهایی چون اصفهان، تبریز و برابری آن‌ها با پایتخت، فقط به خاطر توجه به هنر و صنایع‌دستی است که اگر در زنجان نیز مسئولان همت کنند، علاوه بر ارزآوری به استان، باعث رونق و موقعیت‌بخشی به این شهر می‌شوند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان نیز می‌گوید: برای ثبت زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله تلاش‌های زیادی صورت گرفت، بنابراین برنامه‌ریزی کردیم تا در حوزه ملیله، فعالیت‌ها را گسترش دهیم.
امیر ارجمند می‌افزاید: چه در حوزه آموزش و چه در حوزه معرفی، بازاریابی، تبلیغات و فروش برنامه‌های بسیاری در دست اجرا داشتیم که شیوع ویروس کرونا باعث شد بخش قابل توجهی از فعالیت‌ها تحت‌الشعاع قرار گرفته و نوروز امسال با تعطیل شدن گردشگری، فروش صنایع‌دستی نیز متضرر شد که به سرعت صنعت‌گران صنایع‌دستی به فروش در فضای مجازی روی آوردند و از این طریق توانستند حجم قابل توجهی از کارهای خود را به فروش برسانند.
وی تصریح می‌کند: در چارچوب ابلاغیه‌های ستاد پیشگیری از کرونا، کارگاه‌های صنایع‌دستی، از جمله ملیله شروع به کار کردند. افتتاح خانه ملیله زنجان و مستقر شدن استادکاران برای آموزش رشته ملیله در سطوح مختلف مقدماتی و پیشرفته در خانه حکیمیان، راه‌اندازی دبیرخانه دائمی در این بنای تاریخی از دیگر اقدامات صورت گرفته است.
خانه تاریخی حکیمیان به خانه ملیله زنجان تبدیل می‌شود
ارجمند در خصوص پیشرفت مرمت این اثر، ادامه می‌دهد: مرمت خانه تاریخی حکیمیان خوب پیش رفته که پس از اتمام به خانه ملیله زنجان تبدیل خواهد شد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان، بیان می‌کند: خانه تاریخی حکیمیان از دو بنا تشکیل شده که یکی از آن‌ها متعلق به دوره مظفرالدین شاه قاجار بوده و مساحتی بیش از ۹۰۰ متر دارد و بنای دیگر متعلق به اواخر دوره پهلوی اول و اوایل پهلوی دوم است که بیش از ۲۰۰ متر مساحت داشته و مجموع مساحت این دو بنا ۱۲۰۰ متر است.
ارجمند از تدوین کتاب مرجع دو زبانه (فارسی و انگلیسی) خبر داده و یادآور می‌شود: این کار در راستای ثبت زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله است که در خصوص معرفی و مستندنگاری ملیله، تدوین و چاپ شده است. پیش از این ما در مورد ملیله هیچ مرجعی نداشتیم که در معاونت صنایع‌دستی یک تیم علمی و حرفه‌ای خیلی خوب از اساتید ملیله، دانشگاهیان و هنرمندان صنعت‌گر تشکیل و اقدام به تدوین این اثر کردند که به زودی از آن رونمایی خواهد شد.
وی در ادامه به ساخت فیلم‌های آموزشی ملیله اشاره کرده و می‌افزاید: ساخت این مستندها برای معرفی شایسته این ظرفیت‌ها و توسعه سرمایه‌گذاری‌ها و نیز رونق صنعت گردشگری در سطح ملی و جهانی است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان، از فعالیت‌های متنوع دیگر این اداره‌کل همچون افتتاح کارگاه‌های ملیله، صدور پروانه‌های تولید انفرادی، پروانه‌های تولید گروهی و کارت‌های صنعت‌گری ملیله خبر داده و اظهار می‌کند: همه این اقدامات به خاطر مطرح بودن زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله امکان‌پذیر شده است.
ارجمند خاطرنشان می‌کند: هم‌اکنون ۲۳۰ نفر در بیش از ۵۰ کارگاه صنایع‌دستی در رشته ملیله‌کاری در زنجان فعالیت دارند.
ریز نقوش متداول در ملیله زنجان همانند سایر نقشهای صنایع دستی اکثراً ذهنی و الهام یافته از طبیعت و طرح‌های سنتی است، مهمترین و رایج‌ترین نقشهای ملیله زنجان عبارتند از: اشک، جغه، پیچک، ترمه و غنچه، برگ، دو چشم، برگ فرنگ، سه چهارچشم، کورملیله و تابیده، که هر یک دارای ویژگی خاص خود است.
نظر شما