به گزارش خبرنگار مهر، دکتر یوسف فضایی، استاد دانشگاه آزاد اسلامی در رشته ادیان، عصر روز گذشته درباره "اسماعیلیه و پیوند آن با ایران باستان" در سالن همایش های مجموعه فرهنگی هنری تهران به سخنرانی پرداخت.
دکتر فضایی فرقه های پویا شیعی را چهار فرقه اثنی عشری، اسماعیلی، زیدی و شیخی نام برد و در بین این فرق فرقه اسماعیلیه را از حیث شمارگان دومین فرقه با اهمیت شیعه دانست.
این استاد دانشگاه که بیش از ده عنوان کتاب در حوزه ادیان و چند کتاب قابل توجه در زمینه فرقه اسماعیلیه منتشر کرده است تاریخچه ای از این فرقه را بیان کرد.
وی اظهار داشت: اسماعیلیه فرقه ای از مذهب شیعه است که معتقدان به آن، امامت را پس از امام جعفر صادق(ع) (صد و چهل و هشت ه ـ.ق) حق پسر بزرگ او اسماعیل ابن جعفر (صد وچهل و سه ه ـ.ق) می‌دانند و آن را هم به اسماعیل ختم می‌کنند؛. این فرقه که در قرن دوم هـ.ق تأسیس شد، در طی تاریخ، به جهات متفاوت و گاه در شهرهای مختلف، به نام‌های گوناگون، مانند: فاطمیان، باطنیان یا باطنیه، تعلیمیه، فداییان، حشیشیه، سبعیه یا هفت امامی، ملاحده، و حتی قرامطه مشهور شده است؛ هرچند قرامطه عنوان خاص فرقه مجزا و مستقلی از آنهاست. بقایای فرقه اسماعیلیه هنوز در ایران (خراسان و کرمان) و افغانستان (بدخشان و شمال جلال‌آباد) و ترکستان و هند و سوریه (سلمیه و طرسوس) و مشرق آفریقا وجود دارند.
وی افزود: اسماعیل ابن جعفر در واقع مؤسس فرقه اسماعیلیه نیست بلکه این فرقه بعدها کم کم در بین مردم و پیروان عنوان اسماعیلیان را به خود گرفت. این فرقه شیعه، که از آنها به نام “الاسماعیلیه الخاصه” تعبیر شده، ظاهراً در اوایل تأسیس خود؛ یعنی در قرن دوم ه ـ .ق، در مبادی و اصول با فرقه‌های دیگر شیعه تفاوت چندانی نداشته‌اند. این فرقه، سبعیه «هفت امامی» خوانده میشدند چرا که ائمه را منحصر به هفت تن میدانستند و محمد بن اسماعیل را امام هفتم و قائم امر میشمردند.
دکتر فضایی با ارجاع به تفکر و اندیشه های غنی ایران باستان، ایرانیان باستان را دارای فلسفه دانست و گفت : هرچند که نوشته و اثر دست اولی مبنی بر ایرانی بودن اسماعیلیان در دست نیست اما با توجه به نشانه های باقی مانده از اندیشه ایرانیان می توان ارتباطهای مستقیمی بین اندیشه اسماعیلییان و ایرانیان باستان پیدا کرد.
وی افزود: همانگونه که ایرانیان زرتشتی به گفتار نیک، پندار نیک و کردار نیک معتقد بوده اند اسماعیلیان نیز بر نیکی و خوبی اصرار بسیار می ورزیدند. اسماعیلیان همچون زرتشتیان اصالت عقل را مبنای کار و زندگی خود قرار می دادند.
دکتر فضایی به نشانه های دیگری همچون اهمیت عدد هفت بین ایرانیان و آیین میتراییسم ایرانی اشاره و وجود تقدسی مشابه برای عدد هفت در بین اسماعییلیان را یکی دیگر از نشانه های نزدیکی این دو گروه دانست.
نظر شما