به گزارش خبرنگار مهر، رقیه محمدیاری و شهرزاد دوستی کارشناسان ارشد علوم اجتماعی در مقاله‌ای با عنوان تجلی مفاهیم والای همدلی و هم اندیشی در آئین‌های نوروزی نوشته اند:
لحظه تحویل سال لحظه باشکوهی است که خاطره شاد آن مدت‌ها در خاطره‌ها می‌ماند. مروری بر جشن نامه‌ها و متون منقول در باب آئین‌های نوروزی مجموعه‌ای از رفتارهای جمعی را نشان می‌دهد که در عرصه عمومی شهرها و روستاهای ایران جریان داشته است. لحظه تحویل سال که با صدای دهل ها و نقاره‌ها اعلام می شده و جارچیان نوروزی در میادین آن را اعلام می‌کردند بی شک با حضور مردم همراه بوده است. ولی چندین عامل سبب شده که لحظه تحویل سال به رخدادی خانوادگی بدل شود. با رواج ساعت‌های عقربه دار، آگاهی از وقت دقیق امری عمومی شد و نیاز به اعلام عمومی را از دست داد. رادیوها نیز این امکان را فراهم کردند تا بدون اجتماع فیزیکی، اجتماعی مجازی یک صدا و یک کلاًم و یک خبر را بشنوند.
همچنین گسترش سواد باعث شد که در هر خاناده‌ای پیری به جوانی برای قرائت دعای تحویل سال، قرآن و یا اشعار آئینی در این باب در اختیار داشته باشد. همه این اتفاق‌ها در کنار تغییر هندسه خانواده از خانواده‌های خوشه‌ای و دسته‌ای در خانه‌های جمعی و بزرگ و یا محلاتی با واحدهای پیوسته به خانه‌های منفرد و خانواده‌های منفرد، نوروز و تحویل سال را امری خانوادگی و محفلی کرد. اما در برابر این رویکرد عام، هنوز هم بعضی از سنت‌های جمعی رواج داشت. حضور در بقاع متبرکه و زیارتگاه‌ها و حضور بر سر قبور در گذشتگان نزدیک نمونه‌ای پایا از چنین رفتارهایی است.
همچنین در دو دهه اخیر با گسترش یافتن گردشگری دفاع مقدس و برپایی کاروان‌های راهیان نور، با حضور جمعیت‌های چندین هزار نفری بر مزار شهدای شناخته شده و یا مناطق خاص عملیاتی شاهد آن هستیم که کیفیت رفتاری و تأثیرات منحصر به فردی در ترکیب نوروز و ارزش‌های جدید چون دفاع مقدس، بوجود آمده است. جز آن اما در سالهای اخیر تمایل به حضور جمعی افزایش یافته است.
اگر از حضور همزمان ایرانیان در فضای مجازی در لحظه سال تحویل صرف نظر کنیم، با قرارهای جمعی در مکان‌های عمومی برای تحویل سال مواجه ایم. بی شک انتخاب چنین مکانی، ناخودآگاه مبتنی بر توان معنایی آن مکان برای بازنمایی هویتی جمعیت گردآمده است. حافظیه در شیراز اکنون سالهاست جز آنکه سفره هفت سین عده‌ای از خواص اهل معرفت و ادب بوده است؛ نقش هفت سینی شهری را برای جوانانی ایجاد می‌کند که تمایلات جمع گرایانه شأن و البته تمایز و تنوع طلبی شأن، آنان را به این الگوی رفتاری قدرتمند می‌کشاند. الگویی که توانایی ایجاد حس تداوم تاریخی و فرهنگی و لاجرم پیوستگی ا در شهروندان ایجاد می‌کند.
حضور زنان و مردانی از سنین و لایه‌های مختلف اجتماعی در ساعات نیمه شب که تمام عرصه وسیع چندین هزار متری حافظیه را پوشش می‌دهد تجربه‌ای حسی و عمیق را برای آنان در پی دارد که مبدل به همدلی در میان شهروندان شه و تأثیر رسانه‌ای آن نیز موجی از تأیید را به همراه دارد.
از دیگر مراکزی که مردم ایران علاقه مند هستند که در این لحظه در مکان مقدسی حضور داشته باشند تا دعاها و آرزوهایشان به سبب قدسیت مکان برآورده شود؛ سفر به مشهد مقدس و حضور در بارگاه امام رضا (ع)، رفتن به بارگاه حضرت معصومه (س) در قم و حضرت شاه چراغ (ع) در شیراز است. به نظر می‌رسد این حضور در امکان مقدس به تدریج در حال تبدیل شدن به یک سنت است. به گونه‌ای که در بسیاری از شهرها و روستاها افرادی که امکان حضور در این سه مکان را نیابند به امامزاده‌ها می‌روند و با حضور در آن امامزاده‌ها سال نو را آغاز می‌کنند.
به عنوان مثال در ابهر هنگام تحویل سال همه افراد خانواده به دور سفره هفت سین می‌نشستند و بعد از تحویل سال مادر خانه گلاب به دست می‌گرفت و به دست تک تک افراد خانواده می‌ریخت و آنها نیز صلوات می‌فرستادند سپس پدر خانواده نیز به اعضای خانواده شادباش می‌گفت و شیرینی سفره هفت سین را بین افراد خانه توزیع می‌کرد و می‌گفت زندگیتان مثل این شیرینی، شیرین شود. همچنین در قلعه جعفربیگ تویسرکان موقع تحویل سال تمامی افراد خانواده دورهم جمع می‌شدند و از خدا می‌خواستند که سال آینده برای آنها سالی نیکو و پربرکت و پر باران و پر رزق و روزی باشد.
صبح روز عید بچه‌ها به پدر و مادر مبارک باد می‌گفتند و مادر و پدر هم روی هر یک از فرزندان خود را می‌بوسیدند. بچه‌ها هم کیسه‌های پارچه‌ای را که دوخته بودند جلوی پدر و مادر خودشان می‌گرفتند و آنها هم مقداری پول که مایه کیسه نام داشت، در آن می‌انداختند.
نظر شما