توپ کره شمالی در زمین آمریکا با دیپلماسی چینی

پیشرفت های چند روز اخیر در مسئله هسته ای کره شمالی، حاصل توافقنامه 13 فوریه(24 بهمن85) است که در چارچوب ششمین دور از مذاکرات شش جانبه بین این کشور و کشورهای چین، ژاپن، کره جنوبی، روسیه و آمریکا امضا شد.

تیم 10 نفره بازرسان آژانس که روز شنبه (23 تیر) وارد پیونگ یانگ شدند، بلافاصله عازم محل راکتور یونگ بیون شدند تا کار راستی آزمایی و نظارت بر تعطیلی آن را آغاز کنند و امروز "محمد البرادعی" مدیرکل آژانس تایید کرد که فعالیت نیروگاه  متوقف شده است. همچنین آژانس اعلام کرده که دو بازرس به طور دائم در این راکتور مستقر خواهند شد.

کره شمالی در سال 2002 بازرسان آژانس را از تاسیسات هسته ای خود اخراج و از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای(ان پی تی) نیز خارج شد و در مهر سال 85 دست به یک آزمایش اتمی زیرزمینی زد که با واکنش جامعه بین المللی و تصویب قطعنامه تحریم علیه این کشور در شورای امنیت سازمان ملل متحد روبروشد. از آن زمان به بعد آمریکا تغییراتی در سیاست سختگیرانه اش علیه این کشور ایجاد کرد. تاکنون 6 دور مذاکرات شش جانبه برگزار شده است و قرار است دور جدید این مذاکرات از چهارشنبه (27 تیر) در پکن برای بحث درباره اجرای مراحل بعدی توافقنامه فوریه برگزار شود.

براساس توافقنامه 13 فوریه کره شمالی پذیرفت در ازای دریافت 50 هزار تن نفت خام، تاسیسات هسته‌ای اصلی خود را به نام "یونگ‌ بیون" ظرف دو ماه تعطیل خواهد کرد ودر نهایت 950 هزار تن نفت دیگر در ازای متوقف کردن کل برنامه هسته ای اش دریافت خواهد کرد. علاوه براین با بازگشت بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی برای بازرسی از تاسیسات هسته ای خود موافقت کرد. همچنین آمریکا و ژاپن پذیرفتند مذاکرات خود را برای عادی سازی روابط و حل اختلافاتشان با پیونگ یانگ آغاز کنند و به همین منظور پنج کمیته کاری برای پیگیری هریک از این اهداف تشکیل شود.

اما با وجود گذشت مهلت 2 ماهه مزبور، پیونگ یانگ از اجرای تعهدات خود در تعطیل کردن راکتور یونگ بیون خودداری کرد و آن را مشروط به آزاد شدن 25 میلیون دارایی هایش در بانک دلتا آسیا ماکائو کرد. بانک ماکائو در سپتامبر 2005 و تحت فشار آمریکا که مدعی بود حساب های کره شمالی در این بانک حاصل تقلب و پولشویی دلار است، دارایی های کره شمالی را مسدود کرد. این درحالی بود که تنها دو ماه پیش از آن کره شمالی با خلع سلاح هسته‌ای خود در ازای دریافت کمک‌های اقتصادی و تضمین های امنیتی موافقت کرده بود.

سرانجام در اواخر خرداد ماه گذشته آمریکا با آزاد شدن این دارایی ها موافقت کرد و به این ترتیب پیش شرط پیونگ یانگ برای اجرای مرحله نخست توافقنامه فوریه محقق شد. علاوه بر اینکه این کشور روز گذشته نخستین محموله نفت از 50 هزار تن نفت مرحله نخست توافقنامه را تحویل گرفت.

از سوی دیگر از دیدگاه کره شمالی، مهمترین پیش شرط برای پذیرش برچیدن برنامه هسته ایش، دست برداشتن آمریکا از رویکرد خصمانه درقبال این کشور بوده است. به همین منظوردو کشورمذاکرات مستقیم خود را پس از بیش از نیم قرن خصومت  در اسفندماه 85 در نیویورک برای عادی سازی روابط دوجانبه آغاز کردند.

کره شمالی در راستای همین هدفش، اخیراً پیشنهاد مذاکره با آمریکا درباره مسائل امنیتی تحت نظارت سازمان ملل متحد را به منظور تهیه طرح صلح شبه جزیره کره ارائه داد. "کریستوفر هیل"، دستیار وزیرامورخارجه آمریکا و مسئول مذاکرات هسته ای با کره شمالی به طور تلویحی با این پیشنهاد موافقت کرد گرچه با اعتراض کره جنوبی روبرو شد که گفته است این کشور نیز باید در چنین مذاکراتی حضور داشته باشد.

کره شمالی و جنوبی از زمان جنگ کره(53-1950) در وضعیت آتش بس با یکدیگر به سر می برند و پیمان صلح بین آنها منعقد نشده است. اخیراً چین اعلام کرد که برای برگزاری نشستی در سطح وزرا بین دو کره، آمریکا و چین به منظور تدوین پیمان صلح شبه جزیره کره تلاش می کند.

در همین راستا روز گذشته نماینده کره شمالی در سازمان ملل متحد اجرای مراحل بعدی توافقنامه فوریه را به لغو تمام تحریم های آمریکا علیه پیونگ یانگ و نیز حذف نام این کشور از فهرست کشورهای حامی تروریسم مشروط کرد.

به نظر می رسد اکنون کره شمالی با مطرح کردن شرط لغو تحریم ها و خارج شدن از لیست کشورهای حامی تروریسم از سوی دولت آمریکا، توپ را به زمین واشنگتن انداخته است. باید منتظر ماند و دید که آیا آمریکا حاضر به مصالحه و تن دادن به خواسته های کره شمالی خواهد شد یا خیر.

به گفته تحلیلگران سیاسی توافقنامه فوریه، نابودی 8 تا 13 بمب اتمی تخمینی کره شمالی و مرکز پنهانی غنی سازی اورانیوم آن را تضمین نمی کند، بلکه تنها به متوقف شدن برنامه هسته ای این کشور در وضعیت کنونی می انجامد. برای رسیدن به این اهداف احتمالاً ارائه مشوق های جدیدی به پیونگ یونگ در آینده و پس از اجرای مفاد توافقنامه فوریه ضروری به نظر می رسد. ظاهراً واشنگتن پنج سال پس از آنکه کره شمالی را در "محور شرارت" قرار داد، لازم است اکنون تغییری عمده در راهبرد خود در قبال این کشور ایجاد کند.