مهدوی بر نگارش آثار علوم انسانی به زبان پارسی تأکید داشت

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر محمد خوانساری استاد فلسفه و منطق دانشگاه تهران عصر امروز در نشست «میراث مهدوی» که به مناسبت بزرگداشت مرحوم دکتر یحیی مهدوی در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد، به ذکر پاره ای از ویژگی های نخستین کتاب های او پرداخت و گفت: این کتابها که در سنین جوانی دکتر مهدوی نگاشته شده اند، نخستین بارقه های فلسفی ایشان هستند که از برخی جهات تا به امروز قابل استفاده و مفید می باشند.

وی افزود: نخستین این کتاب ها «جامعه شناسی» است که در سال 1322، یعنی بیش از شصت سال قبل منتشر شده است و علیرغم درس هایی که مرحوم غلامحسین صدیقی در باره جامعه شناسی داشته اند، نخستین اثر درباب جامعه شناسی به زبان فارسی است که مفاهیم تازه این علم جدید را برای نخستین بار به ایرانیان معرفی می کند. البته برخی از این مفاهیم و نام های چون اگوست کنت قبلا در کتاب «سیر حکمت در اروپا» مرحوم محمد علی فروغی آمده بود، اما اسم بسیاری از بزرگان جامعه شناسی چون امیل دورکهیم براین بار نخست در این اثر آمده است و کتاب با محتوای محکم، و قلمی ساده و شیوا و در عین حال محکم و سلیس، هنوز هم اثری قابل ملاحظه برای کسی است که بخواهد به ساحت علوم اجتماعی گام بگذارد. به همین دلیل است که اهل فن با دیدن این کتاب، برای مولف آن آینده ای درخشان حدس زدند که البته این اتفاق به نحو احسن در سالهای بعدی فعالیت ایشان رخ داد، چرا که به حق می توان اظهار داشت که مرحوم مهدوی برای نگارش همین کتاب هزاران صفحه درمورد جامعه شناسی مطالعه کرده بودند.

وی سپس به ترجمه کتاب فلسفه علوم فیلیسین شاله اشاره کرد و گفت: فیلیسین شاله که از دانش پژوهان برجسته فرانسه در زمینه فلسفه بود، با مطالعات عمیقی که در فلسفه داشت و سفرهای فراوانی که در حیات کرده بود، یک عمر را به تالیف و تدریس فلسفه پرداخت و کتاب های زیادی در زمینه روش شناسی، روانشناسی، علم اخلاق، فلسفه علمی و متافیزیک نگاشته بود که کتاب حاضر ترجمه بخشی از یکی از این کتاب هاست. از دیگر کتاب های شاله که به فارسی ترجمه شده می توان به «متافیزیک» و «زیبایی شناسی» اشاره کرد که هر دو درآمدهای بسیار خوبی برای مبتدیان فلسفه است. شاله در متدولوژی کاملا پوزیتویست است و از این رو در کتابش به مراحل سه گانه اگوست کنت اهمیت بالایی می دهد، با این همه کتاب مورد بحث از آثار برجسته اوست که سال ها به عنوان کتاب درسی مورد استفاده بوده است و در آن به اندیشه های دانشمندان بزرگی چون اینشتین، لاپلاس و داروین و تاثیر آن ها در فکر فلسفی اشاره شده و دکتر مهدوی تمام تلاش خود را کرده تا این کتاب را با دقت تصحیح کند و این دو اثر نخستین دو چشمه ای است که از این قله شامخ سرازیر شده و تشنه کامان معرفت را سیراب کرده است.

در ادامه دکتر رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم به بیان ویژگی های فکری و اخلاقی مرحوم مهدوی پرداخت و گفت: همه کسانی که آن بزرگوار را می شناختند، می دانند که اهل تظاهر و نمایش نبود و نه خود بین بود و نه خود را تحقیر می کرد. من هیچ استادی را ندیده ام که کمتر از او حرف زده باشد و با این همه تاثیر عمیقی داشته باشد. در طول 50 سال که در خدمت او بودم هیچ تلونی در شخصیت ایشان ندیدم و در واقع او شخصیت ثابتی داشت  و همیشه محترم بود و البته هیچگاه خود را بر دیگران تحمیل نمی کرد.

وی در ادامه به روابط شخصی خود با دکتر مهدوی اشاره کرد و گفت: نسبت بنده با ایشان نسبت پدر و فرزندی بود و من فرزندی بودم که گاهی از سخنان او عدول می کردم و البته او هیچگاه هیچ چیز را به من تحمیل نمی کرد و به طور غیر مستقیم به آموزش و پرورش می پرداخت. مثلا به من نمی گفت که سعدی بخوان، بلکه می پرسید: تو سعدی نمی خوانی؟ دکتر مهدوی مرد اخلاق بود و شخصیتی اخلاقی داشت و یکی از اصولی ترین اشخاصی بود که من در زندگی خود دیده ام. ایشان تاکید داشت که کتابهای علوم انسانی به زبان فارسی نوشته شود، چرا که باید به زبان فارسی فلسفه و جامعه شناسی آموزش داده شود و این زبان باید با این علوم جدید انس بگیرد . به همین دلیل خودش به ترجمه می پرداخت.

این استاد فلسفه دانشگاه تهران در ادامه به بیان ویژگی استادی دکتر مهدوی اشاره کرد و گفت: من هیچ استادی را سختگیرتر از او ندیدم که دانشجویان علی رغم این سختگیری او را دوست نداشته باشند. او یک دانشمند ادیب پرورده در فرهنگ زبانی فارسی بود که با علوم اروپایی آشنایی عمیق داشت و به گسترش فلسفه در ایران خدمات شایسته‌ای کرد.