پارکینسون چگونه بروز می کند/خطرات قطع ناگهانی داروها

به گزارش خبرگزاری مهر، مرجان اسداللهی، با اشاره به روز جهانی پارکینسون، گفت: در بیماری پارکینسون بخشی از سلول‌های مغزی مرتبط با تولید نوروترنسمیتر دوپامین به تدریج تخریب شده و از بین می‌روند که در نتیجه شاهد کاهش میزان ترشح دوپامین در بیمار خواهیم بود.

وی با اشاره به سن شیوع بیماری، افزود: پارکینسون اغلب در سنین بالای ۶۵ سال بروز می‌کند اما در موارد نادری نیز در سنین جوانی مشاهده می‌شود که فرد حتماً از نظر بیماری‌های زمینه‌ای خاص مانند ویلسون باید مورد بررسی قرار گیرد. در تعداد کمی از افراد، این بیماری به صورت ژنتیکی به توارث می‌رسد اما در اکثر بیماران هیچ گونه سابقه فامیلی وجود ندارد.

به گفته دانشیار گروه مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، بیماری‌های نورودژنراتیو یا تخریبی مغز گروهی از بیماری‌ها نظیر انواع دمانس، آلزایمر و پارکینسون هستند که در آنها یکسری از سلول‌های مغزی به صورت پیش‌رونده توانایی خود را از دست می‌دهند.

عوامل مؤثر در بروز بیماری

به گفته اسداللهی، عواملی نظیر استرس شدید، بی خوابی، ترومایمکرر به سر، کمبود اکسیژن رسانی به مغز (مثلاً در ایست قلبی و تنفسی که مدت زیادی هوشیاری بیمار از دست می‌رود)، افراد را مستعد بروز پارکینسون در سنین بالا می‌کند. گاهی نیز مصرف داروهای آنتی سایکوتیک سبب بروز علائم پارکینسونیسم در فرد می‌شوند.

فوق تخصص مغز و اعصاب، حکیم سفتی عضلات (رژیدیتی)، لرزش دست در حالت استراحت، کندی حرکات (برادی کینزی) و ناپایداری وضعیتی را چهار علامت مهم و اصلی بیماری پارکینسون ذکر کرد.

وی یادآور شد: سفتی یا افزایش تون عضلات در مراحل اولیه بیماری ممکن است در برخی از بیماران به صورت درد شانه بروز کند.

به گفته اسداللهی، لرزش دست بیماران پارکینسونی اغلب در حالت استراحت رخ می‌دهد و ابتدا ممکن است با فعالیت‌های وی تداخل نداشته باشد. این افراد به تدریج دچار کندی حرکات شده و در مراحل انتهایی بیماری نیز شاهد ناپایداری وضعیتی بیمار خواهیم بود به طوری که ممکن است سبب افتادن مکرر بیمار شود.

این متخصص مغز و اعصاب، خمیدگی قامت فرد به جلو را از دیگر علائم این بیماری ذکر کرد و گفت: بیماران مبتلا به پارکینسون گام‌های تند و کوتاه برمی‌دارد و به نظر می‌رسد هنگام حرکت، مرکز ثقل خود را دنبال می‌کند.

اسداللهی یبوست را از دیگر علائم بیماری برشمرد که باید مورد توجه قرار گیرد زیرا می‌تواند با جذب داروها اختلال ایجاد کند و یادآور شد که فرد در مراحل انتهایی بیماری ممکن است دچار تکرر ادرار و نیاز اورژانسی به دستشویی شود.

به گفته وی، از دیگر علائم همراه این بیماری می‌توان به اختلالات خلقی مانند افسردگی اشاره کرد که باید توسط پزشک معالج شناسایی و درمان شود.

فلوشیپ فوق تخصصی صرع با اشاره به نحوه تشخیص پارکینسون گفت: پزشک معمولاً بر اساس معاینه بالینی و شرح حال بیماری را تشخیص می‌دهد.

به گفته وی، از ابزار پاراکلینیکی معمولاً برای رد سایر علل در این بیماری استفاده می‌شود. به خصوص اگر علائم پارکینسون در سنین جوانی رخ دهد باید بررسی‌های کاملی انجام شود تا علل زمینه ساز مهم برای بیماری رد شود.

اسداللهی، درمان این بیماران را به علت کاهش میزان دوپامین مغز، درمان جایگزینی دوپامین عنوان کرد که در این درمان دو دسته دارویی شامل ترکیبات لوودوپا و دوپامین آگونیست ها به کار می‌رود.

این متخصص مغز و اعصاب لوودوپا را به دلیل اثربخشی بهتر و عوارض جانبی کمتر انتخاب اصلی در درمان این افراد برشمرد و تاکید کرد: دارو در ابتدا حتماً باید با دوز کم شروع شود تا بیمار به آن عادت کند. عوارض جانبی دارو که معمولاً در شروع مصرف بروز می‌کند شامل تهوع و استفراغ و توهم است که در صورت شروع با دوز کم و افزایش تدریجی تحمل آن توسط بیمار بهتر می‌شود.

دانشیار مغز و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با بیان اینکه داروهای دوپامین آگونیست دارای عوارض جانبی بیشتر و اثر کمتری هستند، گفت: برخی بیماران به دنبال مصرف طولانی لوودوپا دچار عارضه دیسکینزی یا حرکات غیرطبیعی غیرارادی نظیر چرخش غیرارادی سر یا حرکات غیر ارادی اندام‌ها می‌شوند که مصرف دوپامین آگونیست ها می‌تواند این عوارض را کاهش دهد.

نکات مهم در نحوه تجویز و مصرف داروها

اسداللهی مصرف همزمان داروها با رژیم غذایی پرپروتیین (نظیر انواع گوشت یا حبوبات) را باعث مختل شدن جذب دارو برشمرد و به بیماران توصیه کرد: داروها را یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از خوردن غذا مصرف کنند.

وی همچنین تاکید کرد: دارو را با مایعات حاوی ویتامین Cنظیر آب پرتقال یا قرص‌های جوشان ویتامین cمصرف کنند که باعث تسهیل جذب دارو می‌شوند.

این متخصص مغز و اعصاب با توجه به نیمه عمر مصرف دارو در بدن بیمار گفت: داروی لوودوپا معمولاً حدود چهار ساعت در خون به صورت مؤثر باقی می‌ماند بنابراین بیمار باید حداقل هر چهار ساعت دارو را مصرف کند.

وی، تجویز لوودوپا به صورت هر ۸ ساعت یک بار را صحیح ندانست و خاطرنشان کرد: در چهار ساعت دوم پس از مصرف، تقریباً سطح دارو در خون مناسب نیست و ممکن است علائم بیماری ظاهر شود.

اسداللهی با اشاره به ضرورت مصرف دارو در زمان بیداری خاطرنشان کرد: لزومی ندارد دارو دقیقاً نزدیک ساعت خواب شبانه یا بین خواب شبانه مصرف شود.

به گفته وی، در این بیماران جدولی تهیه می‌شود که دوزهای کمتر دارو با فواصل زمانی کوتاه‌تر مصرف شود یعنی به جای مصرف یک قرص هر هشت ساعت یک بار، نصف قرص هر چهار ساعت تجویز می‌شود به طوری که زمان خوابیدن شبانه دیگر نیازی نیست که بیمار دارویی استفاده کند.

عوامل مؤثر در کاهش روند پیشرفت بیماری

اسداللهی ورزش هوازی را در کندی روند پیشرفت بیماری مؤثر دانست و افزود: این بیماران با توجه به کاهش سطح دوپامین مستعد افسردگی هستند بنابراین باید آنها را تشویق کنیم تا فعالیت‌های بدنی و ورزش‌های هوازی روزمره مداومی داشته باشند که علاوه بر کاهش سیر پیشرفت بیماری با افزایش سروتونین مغز باعث کاهش افسردگی آنان می‌شود.

به گفته وی، در صورت بروز علائم افسردگی در بیمار علیرغم انجام درمان مناسب جایگزینی دوپامین، اگر فرد بهبود پیدا نکرد حتماً باید داروهای ضدافسردگی مناسب نیز برای وی تجویز شود.

فلوشیپ فوق تخصصی صرع به بیماران تاکید کرد: حتماً مایعات فراوان استفاده کرده و برای جلوگیری از یبوست رژیم غذایی حاوی فیبر بالا داشته باشند زیرا یبوست باعث اختلال در جذب داروها می‌شود. همچنین بی حرکتی سبب تشدید اختلالات حرکتی و یبوست در بیمار می‌شود.

وی به تمامی بیماران استفاده از رژیم غذایی سالم و پر از سبزیجات و میوه، مصرف کمتر گوشت‌های قرمز و نمک را توصیه کرد.

اسداللهی، پارکینسون را دارای سیر پیش‌رونده دانست که درمان قطعی برای آن وجود ندارد و بیمار باید همواره دارو استفاده کند که اوایل با مصرف دارو ممکن است شرایطش کنترل شود اما به تدریج یکسری علائم جانبی بیماری در وی ایجاد می‌شود.

به گفته وی بیماران باید با این علائم جانبی بیماری نظیر افسردگی، تکرر ادرار، خواب شبانه بد، مکث‌های ناگهانی، حرکات غیر ارادی آشنا باشند تا به پزشک خود گزارش دهند که داروها را بر اساس علائم تنظیم کند.

قطع ناگهانی دارو در مبتلایان به پارکینسون بسیار خطرناک است

این متخصص مغز و اعصاب دانشگاه قطع ناگهانی دارو در این بیماران را بسیار خطرناک برشمرد و تاکید کرد بیماران به هیچ عنوان نباید داروی خود را به طور ناگهانی قطع کنند.

وی با اشاره به سایر درمان‌های بیماری خاطرنشان کرد: در موارد پیشرفته بیماری و افرادی که به داروها پاسخ نمی‌دهند از یکسری درمان‌ها نظیر تحریک‌های الکتریکی مغز استفاده می‌شود که این افراد باید تحت نظر پزشک فوق تخصص پارکینسون تحت ارزیابی کامل قرار گیرند.

اسداللهی افزود: متأسفانه این روش‌ها در حال حاضر هزینه بر هستند و ممکن است که همه افراد به آنها دسترسی نداشته باشند.

دانشیار دانشگاه به همه افراد توصیه کرد که رژیم غذایی سالم داشته باشند یک ساعت در روز ورزش کنند و خواب کافی داشته باشند تا از بروز این بیماری جلوگیری شود.

وی با تاکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی خاطرنشان کرد: در اپیدمی کرونا این بیماران نیز مانند تمام افراد باید ضمن رعایت پروتکل‌های بهداشتی، رعایت فاصله گذاری و در خانه ماندن؛ رژیم غذایی سالم داشته باشند. مصرف مناسب ویتامین دی به افزایش سطح ایمنی بدن کمک می‌کند تا در برابر کرونا مقابله کنند.

این متخصص مغز و اعصاب، در پایان بر پیگیری روند درمان مبتلایان به پارکینسون تاکید کرد و گفت: برخی از این بیماران از ترس ابتلاء به کرونا ممکن است از مراجعه به پزشک خود امتناع کرده و سرخود داروها را قطع کنند که بسیار برای آنان خطرناک است و باید حتماً مصرف داروها را با نظر پزشک ادامه دهند.