پیام‌نما

كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَ هُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ * * * جنگ [با دشمن] بر شما مقرّر و لازم شده، و حال آنکه برایتان ناخوشایند است. و بسا چیزی را خوش ندارید و آن برای شما خیر است، و بسا چیزی را دوست دارید و آن برای شما بد است؛ و خدا [مصلحت شما را در همه امور] می‌داند و شما نمی‌دانید. * * * بس بود چیزی که می‌دارید دوست / لیک از بهر شما شرّی دو توست

۳۱ تیر ۱۳۸۶، ۱۲:۵۲

الزامات معرفتی اخلاق جهانی(11)

تأثیرات گستره سیاست بر اخلاق جهانی

تأثیرات گستره سیاست بر اخلاق جهانی

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه: طرح اخلاق جهانی همچنانکه به بنیادهای نظری نیاز دارد به مؤلفه‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی هم محتاج است. پاره‌ای از صاحبنظرانی که اخیراً در باب این طرح اندیشه کرده‌اند این نکته را پررنگ نموده‌اند. در این میان تأثیرپذیری طرح اخلاق جهانی از مؤلفه‌های سیاسی نیز قابل توجه است.

هم اکنون گروههای متنوع چون: شهروندان با منافع اقتصادی واحد، فمنیستها، طرفداران مصرف کننده و افراد محلی که علیه بهره برداری از منابع سززمین خود موضع دارند گردهم آمده اند و علیه جهانی شدن موضع گرفته اند. همچنان که روستاییان بی زمین کشورهای در حال توسعه، کارگرانی که علیه توافقات تجارت جهانی معترضند، مخالفان سیاست‎های تنظیم جهانی و موافقان حقوق بشر و غیره در این گروه جای می‎گیرند.

این گروه‎ها نه تنها در موضوعات مورد توجه با هم اختلاف دارند که از جهت فکری نیز با یک‎دیگر متفاوتند. این‎ها حتی هرج و مرج طلب تر از مارکسیست‎ها هستند. آنها شامل گروه‎های افراطی و طیفی از لیبرال‎ها هم به حساب می‎آیند. در همایش اجتماعی جهانی که در فوریه 2002 در برزیل برگزار شد و 70000 نفر از 150 کشور در آن شرکت داشتند انشعابی جدی میان اصلاح‌گرایانی که هدف اصلی شان مذاکره و توافق با نهادهای اقتصاد و تجارت جهانی بود و آنها که تمایل به ایجاد نهادهای جدیدی در زمینه قدرت عمومی داشتند ایجاد شد. هرچند هرگاه جریانی متنوع به وجود می‎آید شاید همگرایی نوظهوری هم میان اعضا خواهیم بود. با وجود تفاوتی که اعضای این گروه‎ها از جهت فکری دارند و اولویت‎های متفاوتی که واجد هستند آنها در مخالفت با شرکت‎های فراملی و سیاستگذاری‎های نئولیبرال که آن شرکت‎ها را فربه می‎کند مشترکند. آنها همدیگر را حمایت می کنند و گردهمایی‎های گسترده‎ای در سیاتل، واشنگتن، نیویورک ، ژنو، پراگ و اخیراً در بمبئی داشته اند. ( در گردهمایی اخیر در بمبئی بیش از 000/100 نفر از 132 کشور حضور داشتند. این نوع از فعالیت و شبکه بندی سیاسی زمینة جریان انقلابی جدیدی را دامن می زند که با دیدگاهی در این مورد که جهان چگونه می تواند از پایین سامان یابد عجین است. این جریان همچنین می تواند توافقی در زمینة ارزش‎های مشترک برای نظم جهانی بدیل را بسط دهد.

هم اکنون موقع مناسبی است که موضعمان را در زمینة اخلاق جهانی عیان سازیم. به دلایلی که در بالا بدان‎ها اشاره کردیم هم اکنون امکان آن هست که توافقی حداقلی میان فرهنگ‌هایی که ارزش‎هایی بنیادین خواهند داشت به وجود آید. تصور نمی کنیم امکان ساختن اخلاق جهانی معناداری در زمینة گفتگو میان نمایندگان ادیان جهانی از طریق متفکران فلسفی و علمی یا از طریق نمایندگان موجود در سازمان ملل به وجود آید. قصدمان این نیست که این تلاش‎ها را نادیده بگیریم چرا که آنها را دارای کارکردهای سیاسی و بین‎المللی مفیدی می‎دانم، مانند بیانیه های سازمان ملل متحد در زمینة حقوق بشر که از جنبه‎های سیاسی و بین المللی مفید بوده اند. با این همه به دلایلی که در بالا ذکر کردیم تصور نمی کنیم بتوانیم با صرف گفتگو، اخلاقی جهانی بسازیم. امکان تحقق اخلاق جهانی که بتواند به عنوان یک واقعیت سیاسی مطرح باشد مستلزم گفتگو نیست بلکه مستلزم جدالی سیاسی است. ما به جدالی برای تأمین نظم جدید جهانی نیاز داریم.

بنابراین اخلاق به سیاست منوط و مربوط است. در گسترة تاریخ اما شاهد تنوعی در زمینة اخلاق جهانی هستیم که علیه یکدیگر به مبارزه بر می خیزند. هریک از این دیدگاه‎ها، مروج تلقی خاصی نسبت به نظم جهانی هستند. آن‎ها که بر سر قدرت در نظم جهانی موجود هستند انواع دیدگاه‎های مدیریتی در زمینة نظمی جهانی ارائه می دهند و ارزش‎هایی را هم که این دیدگاه‎ها را تأمین می‎کنند پیشنهاد می‎نمایند. بنیادگرایان هریک از ادیان، ارزش‎هایی را پیشنهاد می‎کنند که با دیدگاه‎های دینی مورد احترامشان تجسد می یابند. کاردکرد بی واسطه این ارزش‎ها هم این است که دستورهای سیاسی مورد احترامشان را تحقق می‎بخشند. فعالان سیاسی هم که در شهرهای بزرگ جهان تظاهرات می‎کنند و در مجامع عمومی اعتراض آمیز شرکت می‎نمایند دیدگاهی اخلاقی ارائه می‎کنند که با نظم جدید جهانی در تعارض قرار می گیرد.

دیدگاه اخلاقی این گروه اخیر باید به عنوان اخلاقی جهانی قلمداد شود. چون اهداف آنها شبکه سازی  و همچنین کشکمش سیاسی شان را پوشش می دهد. آنها همچنین توافقی را در زمینه مجموعه محوری از ارزش‎ها و دیدگاه اخلاقی جامعی که نظم جدید جهانی را در هسته خود دارد بسط داده‎اند. همچنان که این کشمکش ادامه می یابد این اخلاق به پارلمان ادیان جهانی نیز منوط و مربوط می‎شود و این امر البته با مؤلفه‎های مهم جامعة فلسفی و علمی و همچنین آنها که در اجلاس‎های مربوط به سازمان ملل حضور می یابند محقق می شود. در این معنا تا آنجا که آنها به جدال برای نظم جدید جهانی می پردازند بخشی از فرآیند اخلاق جهانی که در حال ساخته شدن است به حساب می آیند.

از آنچه گفتیم این معنا برداشت می شود که اخلاقی جهانی در این گستره تاریخی احتمالاً امری تجربی و پژوهشی است. هیچ توافق جوهری در زمینة این گروه‎ها و فرهنگ‌های جهان نمی‎تواند وجود داشته باشد. چرا که تاکنون یک فرهنگ جهانی مشترک وجود نداشته است. امکان اخلاق جهانی فراتر از امری پژوهشی به نظم جدید جهانی منوط و مربوط است و این نظم در واقع با اشتراک نیازهای شهروندان جهانی محقق می شود. در این راستا باید فرهنگ جهانی اصیلی وجود داشته باشد که چارچوبی برای اخلاق جهانی ایجاد نماید. تنها در دل چنین فرهنگ جهانی است که توافقی حداقلی در زمینة هنجارهای اخلاقی می تواند بسط یابد. امکان یک اخلاق جهانی بر این واقعیت استوار است که همة بشریت، بخشی از جامعة جهانی واحد به حساب می‎آیند. جامعة ما در این معنا کل جهان است. اگر چنین فرهنگ جهانی ای از جهت زیست محیطی سامان یابد و به شفقت ورزی عمیق گشوده باشد باور داریم که جامعه ما بیش از یک انسان گرایی صرف خواهد بود. شفقت ورزی مبتنی بر محیط زیست به ما این اجازه را می دهد که حتی زندگی غیرانسانی را بخشی از جامعة جهانی‎مان به حساب آوریم. 

کد خبر 522058

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha