بازنویسی متون کهن با هدف انطباق با اصول و ارزشهای جدید صورت می گیرد

دکتر کاووس حسن لی - رئیس بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، با بیان این مطلب افزود: برای بازگردانی و بازنویسی باید دانش کافی در شناخت متن وجود داشته باشد تا به روح متن آسیبی نرسد. کسی که می خواهد به بازنویسی متن دست بزند باید بارها و بارها آن را بخواند و با آن زندگی کند و در هوای آن نفس بکشد تا با شناخت کافی و کامل مفاهیم آن را به درستی به دنیای امروز وارد کند. همان اندازه که شخص بازگرداننده باید با روح متنی که می خواهد بازنویسی کند آشنا باشد، به همان اندازه هم باید با فرهنگ، زبان و ذهنیت جهان معاصر آشنایی داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد: اگر بازگرداننده دو خصیصه آشنایی با متن کهن و همچنین آشنایی با جوانان و اندیشه های آنها را نداشته باشد، اثری را می آفریند اما تردید دارم که ماحصل کار تاثیر گسترده ای بر جامعه داشته است.

این استاد دانشگاه در ادامه افزود: ذهن هایی که دچار عادت شده اند نمی توانند بپذیرند که زبان خلاق شاعر یا نویسنده بزرگ را می توان ساده تر کرد. بخش هایی از متون گذشته به علت اینکه در بستر و شرایط فرهنگی دیگری آفریده شده اند با شرایط امروز ما ناسازگارند و باید از آنها چشم پوشی کرد نه اینکه آنها را پنهان کرده یا متن دیگری را تحویل دهیم.

حسن لی تصریح کرد: عمده متن های ارزشمند و عظیم گذشته ما، بخش مهمی از ارزش ها را به شگردهای بیانی خودشان گفته اند که این شیوه و ترفندهای بیان هنری باعث شده تا متن ارزشمند شود. حال هنگام بازنویسی و ساده نویسی ، بسیاری از آن ویژگی های زیبای هنری و ترفندهایی که نویسنده به کار برده است از دست می رود. در این وضع اگر همان گونه مطلب را ادا کنیم باز متکلف و پیچیده است و اگر هم بسیار ساده نویسی هم کنیم، زیبایی آن را از بین خواهیم برد. در ساده نویسی و بازگردانی باید روح مطلب را امروزی کنیم نه عین مطلب را.

این شاعر و محقق ادبی افزود: ما ملتی هستیم که معمولا به گذشته های ادبی خود افتخار کرده ایم. در واقع وقتی در جهان امروز درباره ادبیات گفتگو می شود ایران به عنوان کشوری که شایستگی های قابل توجهی در حوزه ادبیات دارد به چشم می آید و به همین دلیل بسیاری از متون ما در جهان معاصر به زبان های دیگر ترجمه شده و می شود.

این مدرس ادبیات ادامه داد: وقتی جهان به این باور می رسد که می تواند در شرایط فعلی آن هم از طریق ترجمه رنگ و روباخته آثار ادبی از آنها استفاده کند، چرا جامعه امروز خودمان باید از این موهبت بی نصیب بماند. امروز مسائل مختلف فرهنگی باعث شده بسیاری از جوانهای ما - حتی تحصیلکرده ها - با ادبیات آشنا نباشند و به آن تمسک نجویند. شاید یکی از علل را بتوان سخت و متکلف بودن این آثار خواند.

وی به حافظ عباس کیارستمی اشاره کرد و ادامه داد: کیارستمی به دلیل خصایص هنری اش بیت هایی از حافظ را که به سلیقه خودش نزدیکتر بوده ، تنها به صورت پلکانی و مقطع نوشته و تنها بخشی از آن را برجسته کرده است.

حسن لی ادامه داد: هیچ اشکالی ندارد کسی مانند کیارستمی یا هر کس دیگر متن حافظ را هر طور که بخواهد بنویسد. این شیوه چون خلاف آمد عادات مالوف گذشته است و مخاطب مجبور است جور دیگری متن را بخواند ، او را به ایرادگیری ترغیب می کند. این دلیل را نمی توان برای ایرادگیری و انتقاد، موجه و قابل قبول دانست. این گونه نوشتن به حافظ لطمه ای وارد نمی آورد. همچنین اگر بخواهیم بگوییم برای حافظ کار مهمی انجام شده، بازهم این طور نیست.

به گزارش مهر، کاووس حسن لی سه مجموعه کهن تحت عناوین "شیرین تر از قند" که همان کتاب بوستان سعدی است، "گلستان سعدی" و "وامق عذرا" را به سفارش انتشارات اهل قلم برای گروه سنی "د" ( دبیرستان ) بازنویسی کرده است.