به گزارش خبرنگار مهر، عصر امروز در مراسم نقد و بررسی کتاب «فرهنگ تاریخ اندیشه ها» که به همت شهر کتاب مرکزی با حضور دکتر حسین معصومی همدانی، دکتر هوشنگ رهنما، دکتر ضیاء موحد، رضا سید حسینی و دکتر ابوالقاسم اسماعیل پور برگزار شد، برخی از نویسندگان و ویراستاران این کتاب در مورد هدف و اهمیت ترجمه نشر این کتاب سخنانی را مطحر کردند.
در ابتدای نشست دکتر حسین معصومی همدانی عضو هیئت علمی موسسه حکمت و فلسفه ایران در مورد تاریخ اندیشهها و نسبت آن با تاریخ فلسفه، تاریخ ادبیات و تاریخ هنر سخن گفت. وی با اشاره به موسس این شاخه جدید از دانش گفت: اصطلاح تاریخ اندیشه ها«history of ideas» برای بار نخست توسط آرتور لاوجو مورخ آلمانی تبار امریکای در سلسله سخنرانی های ویلیام جیمز در دانشگاه هاروارد به کار رفت که بعدا با انتشار این سخنرانی ها در کتابی به نام «سلسله عظیم وجود، مطالعه در تاریخ یک اندیشه» منتشر شد و به عنوان کتابی کلاسیک و پرنفوذ تا کنون به کار می رود.
معصومی همدانی در ادامه به مضامین کتاب لاوجوی اشاره کرد و گفت: لاوجوی معتقد است که تاریخ اندیشه ها، همتافته ای از تاریخ فلسفه، تاریخ ادبیات، تاریخ هنر و تاریخ دین است که می کوشد رابطه میان اینها را در شکل گیری اندیشه های اصلی بشری توضیح دهد. بدین منظور او در فصل نخست کتاب می نویسد که تاریخ اندیشه ها به یک معنا گسترده تر و به یک معنا خاصتر از تاریخ فلسفه است. در تاریخ اندیشه ها، مورخ نشان می دهد که بر خلاف نظر فلاسفه، اندیشه های آنها ترکیبی منسجم و دقیق نیست، بلکه از مضامینی اصیل و عناصر جزئی و برسازنده ای به نام «واحدهای اندیشه» تشکیل می شود که در مفاهیم و اندیشه های فلسفی مضمر و پنهان است و مورخ باید آن ها را روشن گرداند.
وی سپس به ویژگیهای این واحدهای اندیشه نزد لاوجوی اشاره کرد و گفت: لاوجوی بیشتر ویژگیهای سلبی این مفاهیم را روشن می کند و کمتر خصائل ایجابی آنها را می گوید. مثلا در قرن روشنگری قائل است که مفهوم اسپیراس سمپلیس که فرانسوی است، به مثابه روح اندیشه و تفکرات این قرن مستتر است و منظور از آن این است که نزد این متفکران و محققان مسائل یا پیچیده نیستند و یا نباید به تحقیق در امور پیچیده پرداخت، در حالی که در عصر رومانتیک درست عکس این مطلب رخ می دهد.
معصومی همدانی در ادامه به مفهوم مرکب «سلسله عظیم وجود» نزد لاوجوی اشاره کرد و گفت: خود لاوجوی معتقد است که از دیرباز این اندیشه که خود ترکیبی از سه فکر مرکزی و واحد سازنده اندیشه هستند، تا قرن هجدهم بر ذهن بشر سیطره داشته است. وی سپس به دیگر مورخان اندیشه در سده بیستم چون ارنست کاسیرر و آیزایا برلین اشاره کرد و گفت: مورخان اندیشه، خود محصول دوره ای از تاریخ اروپا هستند و عمدتا در سده های میانی قرن بیستم، نزد اندیشمندان و متفکران اروپای مرکزی پدید آمدند و معمولا کسانی هستند که با آشنایی گسترده در زبانها و فرهنگ اروپا توانایی تحلیل تاریخی اندیشه ها را داشتند، امری که متاسفانه در دهه های اخیر و با تک زبانه شدن محیط فکری و علمی دنیا و تخصصی شدن دهه های بعد، رو به افول گذاشته است.
نظر شما