خبرگزاری مهر، گروه استانها - محمد حسین عابدی*: ارکان دموکراسی قانون اساسی به عنوان تبیین کننده، مجلس شورای اسلامی به مثابه موضع، احزاب به عنوان رکن مطالبه و مشارکت یا تسهیلگری سیاسی و رسانه‌ها در قامت مطالبه گر محسوب می‌شوند و از این بابت است که اصطلاح رکن چهارم دموکراسی به رسانه‌ها اطلاق می‌شود.
در استان سمنان احزاب آنطور که باید و شاید نتوانسته‌اند در زمینه تسهیلگری، مطالبه و ارتقای توسعه سیاسی نقش ایفا کنند زیرا همان اندک فعالیت کم رمقشان در استان هم معطوف به مرکز استان سمنان بوده و در دیگر شهرستان‌ها فعالیت‌های حزبی منسجم و ساختار حزبی دیده نمی‌شود.
آنچه بیشتر در شهرستان‌های استان سمنان دیده می‌شود، گروه‌های محلی همفکر سیاسی و غالباً مذهبی هستند که پایگاه شأن مساجد محسوب می‌شود که البته در زمره احزاب محسوب نمی‌شوند زیرا از تعریف کلاسیک حزب و کارکردهای آن به دور هستند حتی اگر برای انتخابات شورای شهر فهرست نامزد بدهند یا در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری از فردی حمایت کنند.
کاهش رغبت در بین احزاب شهرستانی
دلیل این موضوع نیز می‌تواند دو مقوله مهم باشد نخست اینکه احزاب نیز مانند دیگر ارکان جامعه در پس تحولات اقتصادی، توان دفتر داری و فعالیت را در شهرستان‌ها از دست داده‌اند و فعالیت‌هایشان صرفاً در ایام انتخابات آن هم به صورت محدود است و دوم اینکه جمعیت شهرستان‌های استان سمنان آنقدر چشم گیر نبوده و تحول زا در انتخابات نیست که به اصطلاح هزینه فعالیت‌های حزبی ارزش داشته باشد پس احزاب به جز چند حزب معدود که آن هم مرکز استان فعالیت دارند، قید تحزب را در استان زده‌اند.
نکته حائز اهمیت در این بین این است که از درون استان سمنان نیز رغبت برای فعالیت‌های حزبی کاهش یافته زیرا افرادی که فعالان حزبی محسوب می‌شوند معمولاً نزدیک انتخابات از دل و جان برای یک حزب سیاسی مایه می‌گذارند و معمولاً هم بدون چشم داشت کار می‌کنند تا نفعش در پایتخت به حزب برسد اما همین که عملکرد نامزد پیروز در مجلس یا ریاست جمهوری نامناسب باشد، افراد فعال حزبی در شهرستان‌ها مقابل انتقادات قرار می‌گیرند.
به عبارت دیگر پیروزی حزبی و عدم بها دادن به شهرستان‌ها و عدم به کار گیری نیروهای فعال در انتخابات در دستگاه‌های اجرایی و دولتی بازی حزب‌های قدرت مند سیاسی در تهران می‌شود و انتقاد و سرخوردگی نصیب فعالان حزبی شهرستانی که نمونه این موضوع را به خصوص در دولت‌های نهم تا دوازدهم در شهرستان‌های استان شاهد بودیم.
کمیت تحزب لنگ می‌زند
مجموع این عوامل سبب شده تا کمیت تحزب در استان سمنان لنگ بزند یا به عبارت دیگر یک رکن دموکراسی در استان سمنان ضعف داشته باشد. احزاب از آنجا که رکن مطالبه گری، تسهیلگری، آموزش و ارتقای دانش سیاسی مردم، بهترین راه برای ارتقای کیفی نامزدهای انتخاباتی در شورای شهر، مجلس و ریاست جمهوری، اطلاع رسانی به مردم و… هستند، در عرصه سیاسی و اجتماعی نیز نقش مهمی دارند در نتیجه فقدانشان هم خلأ بزرگی در استان سمنان محسوب می‌شود.
سفر رئیس جمهور به استان سمنان فرصت خوبی است که مطالبه تقویت احزاب و ساختارهای سیاسی نیز مطرح شود. ساختارهایی که در کنار مشارکت‌های مردمی، در کیفی‌تر کردن رای‌های مردم در انتخابات مؤثر هستند زیرا کارکرد حزب به قدرت رسیدن است در نتیجه حزب محکوم است که بهترین برنامه و بهترین نفرات را برای انتخابات معرفی کند و این موضوع سبب می‌شود تا حزب خودش نخستین فیلتر تعیین نامزدها باشد پس می‌توان گفت نامزدهای معرفی شده از سوی احزاب می‌بایست کارنامه قابل قبول تری داشته باشند.
از سوی دیگر احزاب کار رأی دادن را نیز راحت تر می‌کنند و به واسطه کارکرد قدرت‌طلبانه که دارند، می‌توان از آنها مطالبه نیز کرد. در عرصه سیاسی استان سمنان مانند دیگر استان‌های کشور ساز و کاری برای مطالبه از نمایندگان سابق مجلس و اعضای سابق شورای شهر وجود ندارد و این افراد با هر نوع عملکردی حتی ضعیف‌ترین حالت خود، نهایتاً در دور بعدی انتخابات رأی نمی‌آوردند اما اینکه به جایی در زمینه عملکردشان پاسخگو باشند خیر؛ چنین ساز و کاری در قاموس سیاسی وجود ندارد.
حزب و کارکرد مطالبه گری
وقتی نامزدی از سوی حزبی تعیین می‌شود و رأی می‌آورد چه در دوران مسئولیت و چه پس از آن می‌بایست پاسخگو باشد چرا که اگر اینگونه عمل نکند، در انتخابات بعدی قدرت گرفتن حزب را به خطر می‌اندازد پس خوبی نامزدهای معرفی شده از سوی احزاب این است که خود را مجبور به پاسخگویی به مردم می‌بینند زیرا هر چهار سال یک بار به رأی مردم برای به قدرت رسیدن نیاز دارند پس خود را محکوم به شفافیت می‌بینند.
دیگر ویژگی مثبت احزاب این است که در کنار تسهیلگری در امر مطالبه گری از سوی مردم که در سطور بالا توضیح داده شود، خودشان هم یکی از بهترین راهکارها و ابزار مطالبه هستند. حزب می‌تواند مطالبات را منسجم‌تر، معقولانه‌تر و تئوریک تر سازد و یک‌صدایی را در زمینه مطالبات از قوای سه‌گانه تقویت کند پس در نتیجه مطالبه حزبی به واسطه همین انسجام مؤثرتر خواهد بود و در پایان باید گفت احزاب متأسفانه راهکارهای اقتصادی کردن خودشان را نیز بلد نیستند وگرنه یک حزب می‌تواند به انواع مختلف اقتصاد خود را تقویت کند تا بتواند در شهرستان‌ها نیز دفتر داشته باشد.
داشتن روزنامه برای احزاب، انتشارات، نوشتن طرح‌ها و برنامه‌ها، تدوین ساختارهای مالی و ده‌ها روش پول درآوردن در احزاب وجود دارد اما متأسفانه احزاب به آنها رجوع نکرده و صرفاً به دنبال حمایت‌های دولتی هستند در نتیجه باید گفت در کنار مطالبه از رئیس جمهور برای تقویت احزاب باید منصفانه به ماجرا نگریست و احزاب را نیز تشویق به ارتقای اقدامات اقتصادی کرد تا از این منظر بتوانند عملکردشان را گسترش و کیفیت بدهند.
*خبرنگار و دانش آموخته علوم سیاسی
نظر شما