سیر نزولی صادرات فرش نگران کننده است

به گزارش خبرنگار مهر، آمارهای منتشره شده از سوی گمرک درسال جاری نیز نشانگر کاهش 19 تا 22درصدی صادرات فرش دستباف ایران به کشورهای دنیا است.

در این میان کارشناسان مسائل فرش دستباف معتقدند که این کاهش صادرات مربوط به تجارت سنتی فرش دستباف ایران می دادند. در حال حاضر سیستم تجارت فرش دستباف ایرانی به زعم وزیر بازرگانی سیستمی فشاری است که باید به سمت سیستم کششی راه یابد.

تولیدکنندگان فرش دستباف ایرانی عادت کرده اند که مطابق میل و سلیقه خود به بافت و عرضه این هنر سنتی ایران بپردازند اما سیستم بازار کاملا برخلاف تفکر و دیدگاه فرش های بافته شده توسط آنها حرکت می کند. شاید به نحوی بتوان گفت که دیدگاه ها نسبت به فرش دستباف از یک کالای مصرفی به یک کالای هنری و نفیس تبدیل شده است.

مددپور، مدیرعامل شرکت توسعه صادرات و سنجش فرش دستباف ایران می گوید: باید هرچه سریعتر برنامه ای طراحی کرد که بحران های آتی در فرش دستباف را مهار کرد، چراکه با توجه به سنتی بودن بازار فرش و مشکلاتی که در این صنعت وجود دارد، باید با روش های علمی به این معضل خاتمه داد.

وی می افزاید: تجارت فرش دستباف باید از شیوه سنتی به شیوه های مدرن تغییر یابد که یکی از آنها اعتبارات اسنادی است که در کالاهای صنعتی به کار بسته می شود و فرش از این مزیت محروم است. این در حالی است که اگر فرش در این سیستم قرار گیرد، عده ای از افراد سودجو دیگر نمی توانند به کار خود ادامه دهند.

مددپور می گوید: کاهش صادرات فرش دستباف ایران به معنای شکست صادرات این کالای دیرینه است.

در مقابل مسئولان مرکز ملی فرش ایران معتقدند دیدگاه‌های منفی نسبت به بازار فرش دستباف ایرانی شامل کیفیت و استاندارد پایین فرش دستباف ایران است که در نتیجه عرضه برخی فرش های کم کیفیت توسط عده ای سودجو در بازارهای جهانی به نام فرش دستباف ایران بوده است.

مرتضی فرجی می گوید: این امر تجار و تولیدکنندگان واقعی فرش دستباف ایران را دچار مشکل کرده؛ بنابراین اعتقاد وزارت بازرگانی این است که با هویت بخشی به فرش دستباف می توان از کپی کردن فرش های ایرانی با کیفیتی نازل جلوگیری کرد.

اما مسئولان فرش دستباف در وزارت بازرگانی معتقدند که اصلاح نرخ پایه صادراتی در خصوص فرش دستباف می تواند به واقعی شدن آمارهای صادراتی این کالا کمک کند. چراکه به اعتقاد آنها حجم تجارت فرش دستباف ایرانی دارای آمارهای بالاتری از ارقام ارائه شده توسط گمرک است.

از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان معتقدند که حجم تجارت جهانی فرش در دنیا کاهش یافته و تقلیل آمارهای صادراتی فرش دستباف تنها منحصر به ایران نیست. اما به گفته آنها برای افزایش سهم ایران در بازارهای جهانی فرش دستباف باید برنامه هایی پیش بینی شود تا ارتقا سطح تجارت جهانی فرش دستباف در کل دنیا را به دنبال داشته باشد.

در این راستا، معاون وزیر بازرگانی با اشاره به غیرواقعی بودن آمارگمرکات ایران مبنی بر صادرات فرش دستباف می گوید: آماری که از سوی گمرکات اعلام می‌شود با آمار واقعی صادرات فرش دستباف اختلاف دارد.

وی در توضیح این مطلب خاطرنشان می کند:  اعتقاد ما براین است که صادرات فرش دستباف ایرانی رقم410 میلیون دلار نبوده بلکه حداقل 50 درصد بیش از این رقم است؛ چراکه قیمت های فرش دستباف ایرانی افزایش یافته و در بازارها با قیمت بالاتری به فروش می رسد.

وی می افزاید: به عنوان مثال در حال حاضر، فرش معمولی 50 رج تبریز، متری 350 هزار تومان تا 400هزارتومان در بازارهای دنیا فروخته می شود. در حالیکه در گمرکات، برای هر متر صادرات رقمی معادل  250 هزار تومان ثبت می شود. بنابراین معتقدیم که حجم تجارت جهانی فرش ایران به صورت واقعی نسبت به آمارهای گمرکات بالاتر است.

معاون وزیر بازرگانی می گوید: این امر نشانگر این است که حجم تجارت فرش ایران دارای آمارهای بالاتری است که امیدواریم با اصلاح نرخ های صادراتی این ضعف آماری برطرف شودکه در این صورت می توان ادعای روند رو به رشد صادرات فرش دستباف ایران را داشت.

اما در مقابل مدیرعامل شرکت توسعه صادرات و سنجش فرش دستباف ایرانی معتقد است که اصلاح قیمت پایه صادراتی فرش دستباف برای بالا نشان دادن حجم صادرات این محصول امری غیرمعقول است.

به گفته وی نباید قیمت ها را افزایش داد و در مقابل احساس کرد که صادرات فرش ارتقا یافته بلکه مشکل باید به صورت ریشه ای حل شود. چراکه در این صورت تجارت فرش دستباف ایرانی غیررقابتی می شود.

مددپور معتقد است که در بازار فرش دستباف در دنیا که کشورهای چین، هند و پاکستان روز به روز با کاهش قیمت ها و ارتقا کیفیت سعی در جایگزین کردن محصولات تولیدی خود با فرش دستباف ایرانی دارند، ارتقا قیمت پایه صادرات امری غیرمنطقی به نظر می رسد.

به گزارش مهر، برای حضور موفق ایران در بازارهای جهانی باید مجموعه ای از عوامل دست به دست هم داده و رونق صادرات را در پی داشته باشند.

در این میان، یکی از موضوعاتی که شاید رقبای ایران را توانست به حد فرش دستباف ایران برساند، کپی برداری از نقشه فرش های منحصر به فرد ایرانی بود. متاسفانه به دلیل عدم وجود قانون کپی رایت برای فرش دستباف ایرانی، این امر رونق بسیاری را برای رقبای ایران به همراه داشته است.

یکی از اقدامات مناسب و منطقی در این راستا، شناسنامه دارکردن فرش دستباف است که چندی پیش با همکاری مرکز ملی فرش ایران و مرکز شماره گذاری کالا و خدمات وزارت بازرگانی صورت گرفت. اما عده ای از دست اندرکاران بازار فرش دستباف نیز بر روی مرجع صادرکننده این شناسنامه اختلافاتی را با مرکز ملی فرش دارند.

به گزارش مهر، مددپور، معتقد است: شناسنامه دارکردن فرش به کنترل کیفی برمی گردد. کنترل کیفی حاصل فرآیندی است که می توان در صورت انجام موفق آن به صدور شناسنامه دست یافت.

البته وی می گوید: طرح 500 صفحه ای شناسنامه دارکردن فرش دستباف از سوی شرکت توسعه صادرات و سنجش فرش در سال 84 تقدیم مرکز ملی فرش ایران شده که متاسفانه به دلایلی در تصویب و سپردن کارهای شناسنامه دارکردن فرش دستباف ایران توسط این شرکت تعلل شده است.

به گفته وی، قرار بود برای شناسنامه دار کردن فرش دستباف اکیپ های 7 نفره از بازرسان تشکیل شده که کار بازرسی فرش را انجام دهند ضمن اینکه 3 درصد از مبلغ کل فرش را به عنوان هزینه صدور شناسنامه دریافت کنند که این کار با عدم موافقت مرکز ملی فرش ایران عملیاتی نشد.

مددپور می گوید: شناسنامه فرش طبق طرح اولیه یک کارت شناسایی ملی و بین المللی است که با صدور آن سیستم صادرات از حالت امانی خارج و در قالب اعتبارات اسنادی ساماندهی می شود.

اما در مقابل رئیس مرکز ملی فرش ایران می گوید: شناسنامه فرش دستباف می تواند منجر به مشخص شدن مرکزیت تولید و ساماندهی فرش دستباف شود به نحوی که کشورهای رقیب نتوانند در قالب فرش های ایرانی و با نام ایرانی فرش های کم کیفیت خود را به بازار عرضه کنند.

وی می افزاید: هویت بخشی به فرش دستباف ایران از زاویه شناسنامه دار کردن فرش از اسفندماه 85 اجرایی شده و مجری آن اتحادیه تعاونی مرکزی فرش دستباف روستایی است.

به اعتقاد فرجی، اتحادیه تعاونی مرکزی فرش دستباف روستایی بهترین مجری شناسنامه دار کردن فرش دستباف است.
 
شاید حمایت مقام ارشد وزارت بازرگانی به عنوان متولی اصلی ساماندهی فرش دستباف بتواند نقطه مثبتی در موضوع وزیر بازرگانی نیز با ارائه دیدگاههای مثبت در خصوص صادرات فرش دستباف ایرانی می گوید: ایران بالاترین رتبه صادراتی را در میان صادرکنندگان فرش دستباف دنیا دارد اما دلیل رکود صادرات فرش دستباف در دنیا به دلیل تغییر سلیقه مصرف کنندگان در ایران و دنیا است.

مسعود میرکاظمی می افزاید: وابسته های بازرگانی ایران در سایر کشورها کار مناسبی را برای بازاریابی و شناساندن فرش دستباف ایران به دنیا آغاز کرده اند ضمن اینکه شبکه وسیع فروشندگان ایرانی فرش دستباف در خارج از کشور به ویژه بازارهای هدف صادرات فرش دستباف ایران، در حال ساماندهی است.

به گزارش مهر، شناخت بازارهای هدف و گسترش بازارهای فروش فرش دستباف ایران، اعزام گروه های بازاریابی در کشورهای هدف صادراتی، تبلیغات از سوی شبکه های مختلف تلویزیونی، انتشار نشریات تخصصی فرش دستباف،تحقیقات در زمینه فروش موفق و در اختیار گذاشتن نتایج آن به صادرکنندگان، ساماندهی شبکه تولید، توزیع و فروش فرش دستباف از جمله عواملی است که می تواند منجر به موفقیت صادرات این محصول شود. در این میان، دستگاههای اجرایی و نیز دست اندرکاران باید با برنامه ریزی های دقیق به موضوع کاهش صادرات فرش دستباف ایرانی در دنیا و نیز ارتقاء کل تجارت این محصول در دنیا رسیدگی کرده به نحوی که از سال آتی نه تنها رشد منفی در صادرات فرش دستباف ایران وجود نداشته باشد بلکه این آمار روز به روز با رشد مواجه شود.