محمدرضا فرشاد در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد نقش روانشناسی پس از زلزله و تأثیرات آن بر روی حادثه دیدگان، بیان داشت: چند وقت اخیر بخاطر شرایط کرونا و برخی از محدویت ها که تجربه کردیم یک سری استرس به افراد جامعه وارد کرد و اولین نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که برخی از روش‌ها برای مدیریت استرس یاد بگیریم.
وی افزود: در اخبار اخیر آمده بود که خیلی از افراد بخاطر شرایط استرسی دچار ترس و وحشت شده بودند و زمان فرار در پله‌ها به زمین خورده بودند و دچار شکستگی شده بودند.
فرشاد خاطرنشان کرد: باید بتوانیم برخی از روش‌های مدیریت بحران و استرس در شرایط را یاد بگیریم و برای این منظور در دوره‌های آموزشی در این رابطه شرکت کنیم و یا کتاب‌های مرتبط را مطالعه کنیم. همچنین می‌توانیم این اطلاعات را از اینترنت بگیریم و اطلاعات مدیریت استرس را تهیه و تمرین کنیم تا زمانی که در شرایط استرس زا قرار گرفتیم بتوانیم سطح توانایی بدن و از لحاظ روانشناختی آمادگی لازم را داشته باشیم که بتوانیم در آن شرایط حالت باثباتی داشته باشیم.
وی اظهارداشت: مورد دومی که باید توجه شود این است که افراد وقتی در این شرایط قرار می‌گیرند دچار ترس و وحشت می‌شوند و در آن شرایط به اطرافیان خود نگاه می‌کنند که ببینند آنها در چه شرایطی هستند. در کنار اینکه ما بتوانیم روی مدیریت استرس خودمان کار کنیم باید بتوانیم روی تقویت همدلی و آرامش و بردباری خود کار کنیم و سعی کنیم همدل و کنار هم باشیم و تعامل اجتماعی داشته باشیم.
این روانشناس ادامه داد: داشتن این رابطه اجتماعی باعث می‌شود که توان مدیریت مساله را بیشتر داشته باشیم، ولی وقتی ما با کوچک‌ترین اتفاق دچار ترس و اضطراب شویم باعث می‌شود اطرافیان ما هم دچار ترس و وحشت شوند و مدیریت اوضاع از دست ما خارج شود.
اخبار را در شرایط بحرانی از رسانه‌های رسمی و معتبر دنبال کنیم
فرشاد افزود: مورد بعدی که در این زمینه خیلی اهمیت دارد این است که اخباری که انتشار پیدا می کنه صادقانه نیستند و باید از اخبار منفی که در فضای مجازی منتشر می‌شود دوری کنیم. زیرا اخبار منفی استرس و اضطراب افراد رو بیشتر می‌کنند و از همین رو اخبار رو باید از سایت‌های رسمی معتبر دنبال کنیم. این امر باعث می‌شود از لحاظ روانشناختی تحت فشار زیادی قرار نگیریم و عملکرد مثبتی داشته باشیم.
وی با بیان اینکه مورد بعدی شخصی کردن مسائل و منفی دیدن نکات در موارد بحرانی است. اضافه کرد: خیلی خوب است در این گونه شرایط مسائل را شخصی نکنیم تا مدیریت از دست ما خارج نشود. در شرایطی نظیر زلزله باید بدانیم همه مردم درگیر هستند و ما تنها دچار مشکل نشده ایم. اگر بدانیم تبعات این حادثه روی سایر افراد جامعه تأثیر گذاشته و ناراحت کننده است بهتر می‌توانیم شرایط را مدیریت کنیم و در سطح جامعه اقدامات ضروری که کجاها دخالت کنیم تا نیروهای متخصص برسند می‌تواند در این زمینه از لحاظ روانشناختی کمک کند که شرایط را مدیریت کنیم.
کارهای بی اهمیت و نه چندان مهم را به تأخیر بیاندازیم
این استاد دانشگاه در هرمزگان با بیان اینکه باید یک برنامه ریزی درست و حساب شده در مواقع اضطراری داشته باشیم. عنوان کرد: کارهایی که واقعاً ضرورت چندانی ندارد و باعث می‌شود ما را در موقعیت‌های پرخطر قرار دهد را به تعویق و تأخیر بیندازیم و در مورد فعالیت‌های اساسی خودمان اگر واقعاً نیاز شد به آن شرایط و موقعیت‌ها وارد شویم اگر نیاز ضروری نباشد به هیچ وجه وارد آن موقعیت‌های پرخطر نشویم و سعی کنیم به خود و خانواده مان زمان بدهیم که پروسه زمانی بگذرد و در یک موقعیتی خوبی بتوانیم با برنامه ریزی کارهایمان را انجام دهیم.
وی تاکید کرد: منظور از خسارت تنها خسارت مالی نیست خسارات‌های روانشناختی و استرس‌هایی که وارد می‌شود وقتی ما در یک فضای پراسترس قرار می‌گیریم بدن ما هرمون‌هایی ترشح می‌کند باعث می‌شود از لحاظ روانشناختی جسم و روان ما درگیر شود و تبعات بعدی به همراه دارد. هرچه بتوانیم در این زمینه شرایط را بررسی و برنامه ریزی دقیقی داشته باشیم به ما در مدیریت بحران کمک می‌کند.
کودکان در مواقع اضطراری اگر مورد بی توجهی قرار بگیرد بیشترین آسیب روانی را خواهند دید
فرشاد با تاکید بر اینکه کودکان در مواقع بروز حادثه مانند سیل و زلزله به لحاظ روانی در خطر آسیب‌های بلند مدت هستند، اضافه کرد: کودکان از لحاظ روانشناختی آمادگی درک خیلی از مسائل را ندارند و پیش بینی‌های منفی می‌تواند آنها را آزرده کند. برآورد آسیب‌ها و صحیت کردن در مورد آنها می‌تواند تأثیرات روانشناختی منفی برای آنها داشته باشه و آنها را دچار ترس و استرس کند اگر بتوانیم در این زمینه برنامه ریزی کنیم که زمانی که در مورد این مسائل و برآوردها صحبت کنیم به صورت خصوصی باشد.
این استاد دانشگاه معتقد است: برخی از اقدامات ضروری و اساسی هم به کودکان آموزش داده شود اما در حدی باشد که فقط برای حفاظت از آنها و مراقبت از سلامت روان آنها باشد. اطلاعات بیشتر که آنها را دچار ترس می‌کند اصلاً توصیه نمی‌شود. زیرا تفکرات آنها با بزرگسالان متفاوت است و توان روانشناختی در این حد ندارند و می‌تواند برای آنها آسیب‌های جبران ناپذیری داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: اگر تحت تأثیر اخبار و اطلاعات منفی دچار مساله مشکل خاصی شدیم و از لحاظ روانشناختی ما را دچار آسیب کرد. حتماً از افراد متخصص، روانشناس و مشاورانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند راهنمایی و همراهی بخواهیم و از افرادی که به ما انرژی منفی می‌دهند یا با گفته‌هایشان باعث می‌شوند دچار استرس و اضطراب بیشتری شویم دوری کنیم.
ما انسان هستیم و در ابعاد مختلف نیاز به کمک و یاری و همراهی داریم وقتی دچار بحرانی مثل زلزله می‌شویم باید در کنار هم سعی کنیم وسایل اولیه و ضروری تهیه کنیم و در گام‌های بعدی به همدلی و روحیه دادن نیاز داریم تا احساس بهتری پیدا کنیم.
وی توصیه کرد: باید در کنار هم باشیم و به هم روحیه بدهیم و هم خودمان از اخبار منفی و نادرست دوری کنیم و هم آنها را انتشار ندهیم. برخی از فعالیت‌هایی که قبلاً انجام می‌دادیم و الان هم می‌توانیم انجام بدهیم مثل بازی‌ها، فعالیت‌های مرتبط با شرایط کاری، گفتگو با اعضای خانواده، برقراری ارتباط صوتی و تصویری با افرادی که برای ما قابل احترام هستند و به ما انرژی مثبت می‌دهند حتماً در برنامه خودمان داشته باشیم.
فرشاد بیان داشت: روابط اجتماعی و همدلی و نوع‌دوستی باعث می‌شود سلامت روان ما بالا برود و با تاب آوری بیشتر شرایط را مدیریت کنیم حتماً سعی کنیم بتوانیم یک سری کارها انجام دهیم تا احساس کنیم که، اگرچه بخشی از زندگی ما دچار آسیب شده اما بخش‌های دیگر زندگی پابرجاست و ما پدر و مادر و اعضای خانواده را داریم و می‌توانیم با آنها در تماس باشیم که هم به آنها امید بدهیم و هم امید دریافت کنیم تا به خوبی شرایط را پشت سر بگذاریم.
وی تصریح کرد: سعی کنیم اطلاعات خوب و مؤثری که مرتبط با این شرایط از منبع علمی معتبر بدست می‌آوریم مثلاً کاهش استرس و اضطراب و چگونگی برخورد با ترس. حتماً آن را انتشار دهیم تا باعث افزایش سلامت روان دیگران هم بشود.
مدیریت باید دوره‌های مقابله با بحران و شیوه‌های تنش زایی را ببینند
فرشاد یادآور شد: در چند وقت اخیر ما شاهد مشکلات زیادی در ابعاد زندگی اجتماعی، روانشناختی، شخصیتی و فردی افراد هستیم که آنها را دچار استرس و اضطراب زیادی کرده و می‌طلبد که مدیران دوره‌های مختلف مدیریت استرس و اضطراب برای هموطنان برنامه ریزی داشته باشند.
وی اضافه کرد: در مورد نحوه برخورد با موقعیت‌های بحرانی دوره‌های ضروری در رابطه با اقدامات اولیه و اقدامات ثانویه گذاشته شود تا افراد یاد بگیرند که چطور تنش‌ها را در شرایط عادی مدیریت کنند که اگر در شرایط بحرانی قرار گرفتند چطور بتوانند برخورد کنند و این گونه آموزش‌ها جایش خالی است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه دورهای کاهش استرس برای مردم نیاز است، گفت: نیاز است دوره‌هایی گذاشته شود که افراد یاد بگیرند که چطور استرس و اضطراب خود و فرزندانشان را مدیریت کنند این دوره‌ها اگر عملی و کاربردی باشد افراد را توانمند می‌کند که در این موقعیت‌ها سلامت روان خود را مدیریت کنند تا با رفتار اشتباه دیگران را دچار مشکل نکنند.
وی پیشنهاد داد: سعی کنیم این روزها تمرین‌های روانشناختی را کار کنیم این دوره‌ها را می‌توان در اینترنت، کتاب‌ها و دوره‌های مختلف آشنا شوید. یکی از کارها این است که به ما آموزش می‌دهد که چطور بدن خود را به حالت تنش ببریم و چطور از حالت تنش خارج کنیم که به عنوان مدیریت استرس هست و در موقعیت‌های استرس آمیز آن را انجام دهیم اگر بتوانیم تمرین‌های ذهن آگاهی و مدیتیشن را در اینترنت جستجو کنیم و در برنامه خود داشته باشیم می‌تواند خیلی تأثیرگذار باشد.
نظر شما