عید فطر بدرقه ای است بر ماه رمضان. در این روز روزه حرام است و گویی پس از یک ماه اطاعت از پروردگار همگان در ضیافتی که از سوی رب العالمین تدارک دیده می شود شرکت می کنند.
فطر در لغت به معنی شکستن روزه و روزه گشودن آمده است و عید فطر را عید روزه گشادن نیز گویند. صبح عید فطر در همه شهرها و روستاهای سرزمین های اسلامی نماز عید فطر با تشریفات خاصی برگزار می شود. گرچه نماز عید فطر واجب نیست اما تمام مسلمانان علی الخصوص آنان که موفق به روزه گرفتن شده اند شرکت در نماز عید فطر را مستحب می دانند. برپایی نماز عید فطر و دیگر مراسم مخصوص این روز در نقاط مختلف بسیار دیدنی و شنیدنی است که به شرح یکایک این آداب و مراسم می پردازیم:
دیدن هلال عید در سقز
دیدن هلال ماه شوال و آداب و رسوم مربوط به آن شبیه به دیدن هلال رمضان است اما در بعضی نقاط جزئیات و تشریفاتی برای دیدن هلال ماه شوال و تعیین عید فطر وجود دارد که در خور توجه است؛ از جمله در سقز، غروب روز آخر ماه رمضان مردم برای دیدن ماه به بام خانه هایشان می روند و در حالی که آیینه ای در دست دارند می کوشند ماه را در آیینه مشاهده کنند زیرا معتقدند دیدن ماه در آیینه خوش یمن است.
در هر کدام از آبادی های سقز هم که مردم موفق به دیدن ماه شوند فورا بر بالای تپه یا کوه مشرف به آبادی آتش می افروزند تا به این وسیله مردم آبادیه ای اطراف و سقز را از رویت ماه آگاه کنند. بعضی سالها اتفاق می افتد مردم سقز موفق به دیدن ماه نمی شوند. دراین صورت اهالی شهر تا نیمه شب جلو خانه "قاضی" جمع می شوند و کسب تکلیف می کنند. بسا اتفاق می افتد چند نفر از آبادی های اطراف فانوس به دست از راه می رسند و خبر دیدن ماه را می دهند. مردم با سلام و صلوات آنها را پیش قاضی می برند تا در حضور قاضی سوگند یاد کنند ماه را دیده اند. برای ادای سوگند قاضی قرآن را باز می کند و جلو آنها می گذارد و در حالی که چاقوی تیزی روی قرآن گذاشته به آن عده می گوید سوگند یاد کنید. آنها هم به قرآن قسم می خورند که ماه را دیده اند و معتقدند اگر سوگند دروغ یاد کنند چاقو شکم آنها را پاره می کند. وقتی سوگند تمام شد قاضی دستور می دهد موذن از گلدسته مسجد جامع صلای مخصوص عید فطر را بخواند و به این ترتیب مردم از دیدن ماه آگاه می شوند.
رویت هلال در فرنق خمین
در فرنق خمین اگر نتوانند شب عید، ماه را ببینند و از دهات و آبادی های اطراف هم خبری کسب نکنند شبانه دو نفر از اهالی را روانه خمین یا قم یا شهرهای دیگر می کنند تا خبر رویت ماه را بیاورند. در قدیم که جاده نبوده است این افراد یا پای پیاده و یا با اسب می رفتند و چه بسا تا ظهر روز بعد سفرشان به طول می انجامید و مردم هم در حال روزه به سر می بردند. این دو تن برای اطمینان خاطر اهالی نامه ای از یکی از مجتهدان ولایاتی که بدانجا رفته اند مبنی بر رویت یا عدم رویت ماه می گیرند و با خود می آورند. متن نامه هم چنین است: "اهالی محترم فرنق خداوند شما را اجر دهد و عبادات ماه رمضان شما به درگاه خدا ان شاء الله قبول افتد. اینجانب... رویت هلال شوال را تایید می نمایم و این عید مذهبی به شما مبارک است - الحاج..."
در فرنق هنوز هم مردم به خبر رادیو و رسانه های گروهی چندان اعتمادی ندارند و سعی می کنند با خودشان ماه را مشاهده کنند و یا از مجتهدان کسب تکلیف کنند.
نظر شما