اما اگز اين تعريف را بپذيريم كه هنرهنرمند آينه جامعه پيرامون اوست بايد گفت سينماي ايران نه تنها به حركت خود ادامه داده است بلكه مسير تازه اي از حركتي رو به رشد را تا امروز طي كرده است .
سينما مانند بسياري از فعاليت هاي وابسته به تفكر و فرهنگ پس از هر انقلابي درتمام دنيا پس از وقوع براي مدتي كوتاه يا بلند از حركت باز مي ايستد ويا بكلي تعطيل مي شود اما سينماي ايران پس از پيروزي انقلاب اسلامي حتي براي مدت كوتاهي نيز دچار وقفه نشد . بسياري از توليدات سينمايي در سالهاي پس از پيروزي انقلاب بدون وقفه اي جدي به كار خود ادامه داند و سينما در كشورمان همزمان با اين تداوم حيات به بازسازي خود پرداخت .
طي سال هاي 1358 تا 1361 سينما كمابيش با تكيه به پيكره قبلي به حركت خود ادامه داد . در اين سال ها بيش از 60 فيلم سينمايي بلند توليد شده است . كارگردانان و عوامل سازنده گروه عمده اين فيلم ها را فعالان سينماي پيش از انقلاب تشكيل ميدادند . اما اتفاقي كه در اين ميان افتاد حضور گروه تازه اي از فيلمسازان در بخش اندكي از اين توليدات و قدرت گرفتن جريان سينماي اجتماعي در اين مدت بود . جرياني كه پيش از انقلاب از سوي تفكر حاكم بر سينما مورد بي مهري قرار مي گرفت و در سطحي ترين مباني خود ايستاده بود تغيير جهت داد . در عين حال با حذف عناصر بدوي ايجاد جذابيت بسياري از سينماگران كه موفقيت هاي تجاري خود را بواسطه اين نوع جذابيت ها بدست آورده بودند از جريان توليد دور شدند و اين ميدان خالي توسط فيلمسازاني پرشد كه پيش از اين در جريان هاي حاشيه اي سينما قرار داشتند . برخي از اين سينماگران توانسته بودند سودآوري فيلم هاي خود را اثبات كنند و از اين طريق نخستين گام هاي حضور در سينماي حرفه اي را محكم بردارند ولي با خالي شدن ميدان توانستند حركت خود را با سرعت بيشتري ادامه دهند . با مرور بر اسامي فيلم هاي توليد شده در اين سه سال در مي يابيم چگونه پيش از شكل گيري سينماي نوين ايران سينماي گذشته با تغييرات محسوس به زندگي خود ادامه داده است . سينما گراني چون پرويز صياد ، رضا صفايي ، ايرج قادري ، منوچهر مصيري و... دراين سال ها همچنان به فيلمسازي اشتغال داشتند و در كنار آن ها فيلمسازان نوظهوري چون محمد علي نجفي با فيلم " جنگ اطهر " و " ليله القدر "، غلامحسين لطفي با فيلم " سرخپوست ها " ، مهدي معدنيان با فيلم " فرياد مجاهد "، امير قويدل با فيلم "خونبارش " ، منصور تهراني با فيلم " از فرياد تاترور" ، امان منطقي با فيلم " سربازان اسلام "و... نيز جان مي گيرند . همچنين فيلمسازاني همچون داريوش مهر جويي ، پرويز كيمياوي ، بهمن فرمان آرا ، باربد طاهري خسرو سينايي و... كه با نگاه خاص به سينما توجه داشتند نيز همچنان امكان فعاليت يافتند . در ميان آثار توليدي سال 58 نشانه هاي تاثير پذيري مستقيم سينما از واقعه 22 بهمن 1357 در سطحي محدود نماياين شد . باربد طاهري با فيلم سقوط 57 از جمله فيلمسازاني بود كه به اين موضوع توجه كرد . بسياري از فيلم ها همچنان طبق روال گذشته توليد و اكران مي شد . اين تكاپو تا پايان سال 1360 كمابيش بدون هدايت خاصي پيش رفت . در همين سال فيلم" مرز " نيزتوسط جمشيد حيدري ساخته شد فيلمي كه بعد ها به عنوان اولين فيلم جنگي پس از انقلاب ثبت شد .
اما سال 1361 سالي ديگر براي سينماي ايران بود . در اين سال توليدات به ميزان چشمگيري رنگ و بوي فضاي تازه جامعه را به خود گرفت . در اين سال نخستين گام ها در جهت ايجاد تغييرات در ساختار مديريت و برنامه ريزي سينماي ايران برداشته شد .
فيلم هايي چون خانه اشباح ساخته رضا مير لوحي ، باران ساخته كيومرث پور احمد ، جاده ساخته محمد علي نجفي ، پرواز در قفس ساخته حبيب كاوش، تفنگدار ساخته جمشيد حيدري و... در اين سال توليد شد . عليرغم فعاليت پيوسته سينماگران رشد يافته در سينماي پيش از انقلاب محدوديت ها باعث شد توليدات در اين سال به لحاظ كمي افت چشمگيري داشته باشد . برخي از اين سينما گران حتي تلاش كردند با فضاي روز جامعه منطبق شوند فيلم برزخي ها حاصل اين تلاش است . بطور كلي رنگمايه اي تازه برخاسته از ديدگاه هاي ايدئولوژيك با سرعتي چشمگير در سينما ريشه گرفت . مي توان فيلم يازهرا ساخته جواد شمقدري را نشانه اي روشن از اين جريان دانست .
شايد بتوان برگزاري نخستين جشنواره فيلم فجر را به عنوان يك مقطع زماني نه نقطه عطف ، مبنايي براي چشمگير شدن اين تغييرات بدانيم .
اين جشنواره در شكلي تعجيلي برگزار شد و در همين حركت نيز گرايشات تازه جريان عمومي اجتماعي در عرصه سينما به شكل فراگيري ديده مي شود . اين گرايش در بخشهاي جنبي و رقابتي ديده مي شود . چشم انداز سينماي كوبا ، سينما ايتاليا از نئورئاليسم تاامروز ، سينماي ايران پس از انقلاب اسلامي عناوين عمده بخش هاي جشنواره است . توجه به سينماي نئو رئاليسم ايتاليا با توجه به طيف اجتماعي مورد توجه اين گونه سينمايي، همچنين سينماي كوبا در شكلي كه مورد توجه برگزار كنندگان بود نشان از نوعي تغيير جهت جدي در سياست گذاري سينما در اين سال است . سياست گذاري اي كه در ابتداي شكل گيري بود .
نخستين جشنواره سينمايي پس از انقلاب اسلامي هيچ برگزيده اي از خود به يادگار نگذاشت و د بخش حرفه اي هيچ جايزه اي اهدا نشد .
علي اكبر عبدالعلي زاده
نظر شما