خبرگزاری مهر، گروه استانها: روستای رحیم آباد بیرجند در سال‌های بسیار دور توسط داماد خاندان علم خریداری و با توجه به قنات موجود در روستا و بر اساس الگوی باغ‌های ایرانی نسبت به احداث باغ و عمارت در این روستا اقدام شد.
با استفاده از آب قنات این روستا، اراضی سمت شمال روستا آبیاری و کشاورزی شده است و تعدادی از کشاورزان روستا برای سکونت در آن با اجازه مالک اقدام به ساخت خانه‌های مسکونی برای سکونت خود کردند.
بعد از پیروزی انقلاب با توجه به ضوابط و مقررات مربوط و صدور آرای از سوی دادگاه انقلاب، اموال خاندان علم مصادره و در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت. در سال‌های اول انقلاب بنیاد مستضعفان مانند قبل نسبت به نگهداری باغ و کشاورزی بر روی اراضی این روستا توسط کشاورزان اقدام کرد.
بخشی از محصول کشاورزی به عنوان حق الزحمه به کشاورزان داده می‌شد و بعد از آن ساختمان باغ رحیم آباد به شکل اجاره در اختیار اداره کل راه و ترابری جنوب خراسان قرار گرفت.
این بنای ارزشمند تاریخی در سال ۱۳۸۰ توسط میراث فرهنگی از بنیاد مستضعفان خریداری و در بهار ۱۳۸۱ به مجموعه فرهنگی شامل سفره خانه و کارگاه‌های هنرهای سنتی تبدیل شد.
آنچه بر تاریخ روستا گذشت
با توجه به گسترش شهر بیرجند، قرار گرفتن قنات روستا در بافت شهری، خشکسالی‌های اخیر و فوت کشاورزان قدیمی، دیگر در اراضی این روستا کشاورزی نشد و بایر شدن اراضی مورد نظر و ضرورت گسترش شهر بیرجند، بخشی از اراضی شمال غربی این روستا برای احداث ساختمان در اختیار فرمانداری قرار گرفت.
یکی از افراد مطلع در این خصوص به خبرنگار مهر اظهار کرد: بعد از تأسیس استان خراسان جنوبی و ضرورت ساخت ساختمان استانداری، با وجود اینکه زمین‌های مختلفی برای این منظور جانمایی شد، متاسفافه اراضی شمال روستا با وجود قرار گرفتن آن در محدوده حریم باغ و عمارت رحیم آباد برای این منظور در نظر گرفته شد.
وی اضافه کرد: با توجه به تعجیل در احداث ساختمان استانداری، ضوابط و مقررات امنیتی در این زمینه کمتر مورد توجه قرار گرفت و ساختمان استانداری برابر نقشه‌های مربوط احداث شد.
رعایت نشدن حریم امنیتی
وی با بیان اینکه پس از بهره برداری از ساختمان استانداری، مسئولان وقت اعلام کردند که بر اساس ضوابط موجود باید برای ساختمان استانداری حریم امنیتی به شعاع ۲۰ متر از دیوار استانداری رعایت می‌شد که متأسفانه در زمان احداث بنا رعایت نشده است، افزود: با توجه به اینکه امکان جا به جایی هزینه بر است، اهالی روستا باید نسبت با تخلیه منازل خود اقدام کنند.
یکی از اهالی این روستا، اظهار کرد: از آن جایی که ساکنان روستا قرارداد واگذاری و اسناد مالکیت داشتند، مقرر شد بعد از بررسی بیشتر این موضوع، برای تملک اراضی مورد نظر اقدام شود.
نبود اعتبار
به گفته وی بعد از برگزاری جلسات متعدد، با حضور اهالی روستا با تملک اراضی با نرخ روز و پرداخت هزینه ناشی از سکونت، موافقت کردند که هیچ گونه اعتباری برای انجام آن پیش بینی نشده بود.
وی با بیان اینکه در این زمان معاون امور هماهنگی عمرانی وقت استانداری در صدد بر آمد تا موضوع تملک اراضی را برعهده راه و شهرسازی بگذارد، گفت: پس از مکاتبه با سازمان ملی زمین و مسکن، مسئولان آن اعلام کردند که راه و شهرسازی هیچ نقشی در واگذاری اراضی و احداث ساختمان استانداری نداشته است.
وی ادامه داد: همچنین در این پاسخ ذکر شده بود حریم دیوار استانداری در هنگام ساخت آن باید رعایت می‌شد و راه و شهرسازی هیچ گونه تعهدی را در این باره نمی‌پذیرد.
وی با بیان اینکه برای بافت اراضی مذکور هیچ گونه طرح مصوبی در طرح جامع و تفصیلی شهر بیرجند پیش بینی نشده است، گفت: همچنین برای اهالی روستا، امکان بازسازی و بهسازی ساختمان‌های قدیمی خود وجود ندارد و با گذشت چند سال از این موضوع، همچنان بلاتکلیف هستند.
بلاتکلیفی زیر دیوار استانداری
به گفته وی در مراجعات مکرر اهالی به استاندار وقت (معتمدیان) اعلام شد که امکان تملک اراضی وجود ندارد و شهرداری باید طرحی برای روستا تهیه کند.
وی با بیان اینکه معبر داخل روستا خاکی بوده و امکان گاز رسانی برای اهالی وجود ندارد، اظهار کرد: از طرفی دیگر ساختمان‌های روستا فاقد استحکام لازم است.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه اقدامی برای مرمت و نگهداری آنها انجام نشده، بعضی از آنها تخریب یا در تخریب هستند که این موضوع مشکلاتی را برای اهالی به وجود آورده است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه مسئولان وقت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان درصدد ثبت جهانی باغ و عمارت رحیم آباد بودند، احداث ساختمان استانداری در حریم این مجموعه، مانع از ثبت حهانی آن شد.
یکی از اهالی بیرجند هم بیان کرد: از ۲۷ خانوار مالک این روستا تنها حدود هشت خانوار به دلیل نامناسب بودن شرایط سکونت در این روستا ساکن هستند.
محمدی با بیان اینکه به دلیل احداث ساختمان استانداری، ساکنان این روستا در شرایط بدی زندگی می‌کنند، گفت: بلا تکلیفی آنها سبب به وجود آمدن آسیب‌های اجتماعی در این روستا شده و ورود دادستان مرکز استان به این موضوع را منجر شده است.
وی اضافه کرد: جاوید، شهردار سابق بیرجند هم اعلام کرده بود که به دلیل تخلفات انجام شده در ساخت ساختمان استانداری، شکایت کرده که با استقبال استاندار وقت (معتمدیان) هم مواجه شده است.
مهم‌ترین علت ممانعت از ثبت جهانی
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی هم به خبرنگار مهر گفت: نماینده یونسکو که فردی ایتالیایی بود و برای ثبت جهانی باغ و عمارت رحیم آباد به استان آمده بود، احداث ساختمان استانداری را مهم‌ترین علت ممانعت از انجام این کار اعلام کرد.
علی شریعتی منش ادامه داد: میراث فرهنگی برای روستای رحیم آباد طرحی ندارد و مقرر شده راه و شهرسازی با همکاری شهرداری بیرجند طرح تفصیلی مورد نظر را آماده کند و ما هم در اجرای آن مانند طرح اکبریه همکاری لازم را خواهیم داشت.
وی ادامه داد: با این وجود از نظر میراث فرهنگی ممانعتی برای جلوگیری از مرمت و بهسازی منازل این روستا براساس ضوابط وجود ندارد و ضوابط میراث فرهنگی را برای اجرای طرح در این روستا به دستگاه‌های مربوط اعلام کرده‌ایم.
سخن مسئولان
مهدی بهترین، شهردار بیرجند هم از تهیه طرح برای روستای رحیم آباد اظهار بی اطلاعی کرد.
وحید داعی، مدیر کل راه و شهرسازی استان اظهار کرد: اگرچه در دوره گذشته مقرر شده بود که با محوریت میراث فرهنگی و توسط شهرداری و راه و شهرسازی طرحی برای این منظور تهیه شود اما در این خصوص اقدامی نشد.
مدیرکل دفتر فنی، امور عمرانی و حمل و نقل استانداری خراسان جنوبی هم به خبرنگار مهر گفت: طرح گذر بندی برای محله رحیم آباد توسط راه و شهرسازی تهیه و برای اخد نظر از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارسال شده که پس از دریافت پاسخ استعلام آن اداره کل توسط راه و شهرسازی برای تصویب در کمیسیون ماده ۵ مطرح می‌شود.
احمد بنده‌ای با بیان اینکه در زمان ساخت مجموعه استانداری، اهالی روستا سند مالکیت نداشته و متصرف بوده‌اند، گفت: همچنین امکان دریافت پروانه ساختمانی وجود نداشته که با پیگیری بنیاد مستضعفان و استانداری، سند مالکیت برای اراضی صادر شده است.
وی تصریح کرد: با پیگیری‌های استانداری در چندین نوبت دستگاه‌های متولی ملزم به تهیه طرح تفصیلی برای محدوده مذکور شده‌اند که به دلیل عدم تأمین اعتبار این موضوع محقق نشده است.
بنده‌ای ادامه داد: از سال ۱۴۰۰ با مکاتبه استانداری و ارسال ضوابط ساخت و ساز محدوده مذکور، راه و شهرسازی طرح گذر بندی را تهیه کرده که روال تصویب آن در حال انجام است.
وی با بیان اینکه اکثریت مالکین در محدوده مذکور ساکن نبوده و خانه‌های آنها یا در اختیار مستأجر بوده و یا خالی از سکنه است، گفت: در زمان احداث ساختمان استانداری روال قانونی تغییر کاربری زمین و صدور پروانه ساختمانی توسط استانداری انجام شده است.
لازم به یاد آوری است که در سال‌های گذشته مقرر شده که راه و شهرسازی طرح تفصیلی روستا را تهیه کند تا براساس آن اهالی منازل خود را بازسازی کنند که با طرح گذر بندی معابر که در پاسخ استانداری به آن اشاره شده امکان بازسازی منازل وجود ندارد.
همچنین اگر اهالی در منازل خود اسکان ندارند به دلیل نبود امکانات خدماتی و نامناسب بودن خانه‌های آنها است و گرنه با توجه به ارزش منطقه‌ای زمین‌های مورد نظر، منطقی نیست که املاک خود را رها کنند.
از طرفی دیگر چگونه است که برای گذر بندی معابر رحیم آباد، ضوابط میراث فرهنگی شرط است اما برای ساخت ساختمان استانداری در حریم مجموعه باغ و عمارت تاریخی رحیم آباد به ضوابط میراث فرهنگی بی توجه‌ای شده است.
نظر شما