چرا مسجد الاقصی نقطه پرگار تحولات فلسطین است؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: سی‌ام مرداد سال ۱۳۴۸ شمسی (۲۱ اوت ۱۹۶۹) یکی از نقطه عطف‌های مسئله فلسطین رقم خورد. اتفاقی که باعث شد در تقویم ایران آن روز، روز جهانی مسجد نام گذاری شود. اتفاقی تلخ در حافظه مسلمانان که در آن روز مسجدالاقصی یکی از با ارزش‌ترین و مقدس‌ترین مساجد مسلمانان از سوی صهیونیست‌ها به آتش کشیده شد. گستره آتش‌سوزی به حدی بود که حدود ۲۰۰ مترمربع از سقف مسجد کاملاً منهدم شد. هرچند تل آویو برای فرار از فشارها اعلام نمود این اتفاق از سوی یک شخص دیوانه به نام «دنیس مایکل روهان» مسیحی استرالیایی انجام شده است.

• هیچ اتفاقی نیفتاد!

وقتی سال ۱۹۶۹ مسجد آتش گرفت گلدا مایر نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی گفته بود: «من شب وقتی آتش سوزی شد، تا صبح خوابم نمی‌برد چون می‌گفتم تا فردا تمام فلسطینی‌ها وارد اسرائیل می شوند… اما وقتی صبح شد و دیدم اتفاقی نیافته فهمیدم می‌شود هر کاری کرد و اتفاقی (از سوی کشورهای عربی) رخ ندهد».

مسلمانان و فلسطینیان همواره به‌خوبی می‌دانستند که مسجدالاقصی به مثابه هویت فلسطینی و اسلامی است، اما صهیونیست‌ها تلاش دارند با بنا نمودن معبد هیکل در مکان کنونی حرم مقدس یک هویت جعلی برای خویش ایجاد نمایند تا بتوانند قدس را به‌عنوان پایتخت خود معرفی نمایند و این موضوع اهمیت این مسجد را دوچندان نموده است. در طول سال‌ها مقاومت مردم فلسطین، مسجدالاقصی همواره خط مقدم و نقطه پرگار تحولات بوده است که برخی را مرور می‌کنیم:

مسجد، قربانگاه حامیانش

۸ اکتبر در سال ۱۹۹۰؛ در میانه انتفاضه اول گروهی تندرو صهیونیستی مشهور به متولیان معبد هیکل سعی کردند وارد مسجدالاقصی شوند و سنگی که مدعی بودند از معبد هیکل هست را در مسجد بگذارند اما مقاومت ۵ هزار فلسطینی؛ موجب شهادت ۲۱ نفر؛ زخمی شدن ۱۵۰ نفر و دستگیری ۲۷۰ تن شد.

مسجدالاقصی، جرقه‌ای بر انتفاضه سال ۲۰۰۰

اما سال‌ها بعد پس از تحقیر اشغال قدس شرقی توسط ارتش رژیم صهیونیستی و آتش گرفتن مسجدالاقصی، در سال ۲۰۰۰ انتفاضه‌ای این بار به حمایت از مسجدالاقصی جرقه خورد. این بار مردم فلسطین کوچک‌ترین بی‌حرمتی به مسجدالاقصی را تحمل ننمودند و ورود آریل شارون به این مکان مقدس به همراه نظامیان و شهرک نشینان، با واکنشی همراه شد که طی پنج سال حدود ۴۰۰۰ فلسطینی شهید و ۱۰۰۰ صهیونیست هم کشته شدند.

تقسیم مسجدالاقصی بهانه‌ای برای انتفاضه سوم

مطرح شدن طرح تقسیم مسجدالاقصی در سال ۲۰۱۴ باری دیگر فلسطین را وارد فرآیندی کرد که اثبات نمود مسجدالاقصی همچنان نقطه عطف تحولات این سرزمین است. اتفاقاتی که به انتفاضه القدس مشهور شده است. در طول حدود یک سال و نیم بیش از ۱۵۰ جوان فلسطینی در کرانه باختری و شهر قدس با عملیات‌های شهادت طلبانه با سلاح سرد و گرم به شهادت رسیدند. شروع کننده انتفاضه نوجوانی به نام مهند حلبی بود.

تلاش‌های رسمی نیز برای قانونی کردن تقسیم‌بندی زمانی و مکانی در رژیم صهیونیستی پیش از این در جریان بوده است. به‌طوری که از سال ۲۰۱۴ برخی از اعضای راست‌گرای کنست در احزاب لیکود و کارگر به دنبال ارائه طرحی به کنست هستند که بر اساس آن مسجدالاقصی نیز مانند مسجد ابراهیمی تقسیم‌بندی زمانی و مکانی شود. در کنار این اقدامات، مقامات نظامی و امنیتی رژیم نیز اصرار زیادی به تقسیم‌بندی زمانی و مکانی این مسجد و ایجاد حصارهای جدید دارند و دلیل این اصرار خود را جلوگیری از درگیری احتمالی مسلمانان و صهیونیست‌ها بیان می‌کنند.

صهیونیست‌ها در نقشه اولیه خود درصدد به دست آوردن قسمتی از مسجدالاقصی هستند که از صحن جنوب غربی تا دیوار غربی رواق مسجدالاقصی و بالای سر دیوار براق آغاز و در صحن غربی در بخش باب المغاربه ختم می‌شود که در نقشه زیر با رنگ زرد مشخص‌شده است.

هدف سران رژیم صهیونیستی از این کار تغییر تدریجی هویت این مکان مقدس و تخریب بخش‌هایی از این مسجد بود.

سیف القدس

در رمضان ۲۰۲۰ باری دیگر فلسطین شاهد جانفشانی برای مسجدالاقصی بود. نبردی که برای ۲ موضوع رخ داد. نخست، پرونده محله شیخ جراح بود. محله‌ای که صهیونیست‌ها در شهر قدس، حکم به مصادره آن به بهانه مهاجربودن ساکنان چندین دهه‌ای آن داده بودند و نیمه ماه رمضان حکم مصادره باید اجرایی می‌شد. و اما دوم، تلاش گروه‌های تندرو یهودی برای ورود چند ده هزار نفری به مسجدالاقصی به بهانه سالروز اشغال قدس در ۱۰ می (۲۸ رمضان) بود. فراخوان این گروه‌ها برای تجاوز به مسجد با واکنش بسیار شدید فسلطینی های کرانه و قدس همراه بود. آنها با حضور در مسجد، با مقاومتی ۴ ساعته مانع از موفقیت ارتش برای تخلیه فلسطینی‌ها به منظور مقدمه سازی برای ورود یهودی‌ها به مسجد شدند.

اما در کنار این دو اتفاق جنبش حماس فلسطین، برای تغییر معادلات در قدس و محله شیخ جراح به منظور حمایت از مردم شهر قدس، جنگی را علیه تل آویو با شلیک موشک‌هایی فراوان و کم سابقه آغاز کرد و حملات تل آویو برای مجبور کردن حماس به عقب نشینی ۱۲ روز ناکامانه ادامه یافت.

نبرد حدود ۱۲ روزه اردیبهشت ۱۴۰۰؛ قطعاً از ماندگارترین جنگ و نبردهای غزه و صهیونیست‌ها بود. نبردی که برخلاف دفعات پیشین غزه شروع کننده آن بود؛ آن هم در حمایت و تقابل با تصمیم تجاوز گروهی یهودیان تندرو به مسجدالاقصی و مصادره شیخ جراح در شهر قدس.

جمع بندی

وورد حماس و مقاومت غزه به جنگ باری دیگر نشان داد که مسجدالاقصی در رأس تحولات فلسطین است. اتفاقی که معادلات جدیدی را رقم زد. امروز بیش از گذشته مسجدالاقصی به خط قرمز فلسطین و مقاومت تبدیل شده است و می‌دانند که هرگونه عقب نشینی در مقابل جنایات رژیم به پایان ارزش هویت فلسطین منجر خواهد شد.

در دی ماه ۱۴۰۰ پس از سیف القدس شیخ فادی ابوشخیدم، یک خطیب مشهور اهل قدس در جلوی یکی از درهای مسجدالاقصی عملیات شهادت طلبانه مسلحانه ای انجام داد با هلاکت رساندن یک سرباز، به شهادت رسید. وصیت نامه او بیان کننده جایگاه مسجدالاقصی در ذهن فلسطینی هاست:

من فادی ابو شخیدم هستم. این کلمات را در حالی می‌نویسم که در بالاترین درجه‌ی خوشبختی هستم و بر اثر سال‌ها تلاش مستمر و فراوان برای بر سر گذاشتن تاج لقای الهی آماده می‌شوم. از زمانی که پاهایم مسجد را شناخت و با قرآن و سنت نبوی مأنوس شدم، آرزوی نزدیک شدن به درجه قرب الهی و شهادت را به اذن الهی داشتم به گونه‌ای که بروم و بر نگردم. سال‌های گذشته عمرم تنها یک آماده سازی و آماده‌ شدن دینی و نظامی بود برای این لحظه‌ی با ارزش و مبارک. ایجاد تغییر، تغییر با جانفشانی و یکی بودن گفتار و کردار است. پس از همه‌ این سال‌ها کار و علم طلبی می‌گویم باید قافله را با خون‌هایمان به پیش برانیم و امروز بهترین راه برای ظلمی بر مسجد الاقصای مان می‌رود این است که با خون‌هایمان برایش جان دهیم. تا زمانی که مسجدمان روز به روز حالش بدتر می‌شود زندگی با عزت و کرامت برایمان معنا ندارد. وحدت شما در مسجد الاقصای شما و از بین رفتن مشکلات اجتماعی و خانوادگی شما در تنظیم کردن قطب نما به سمت مسجدتان رقم می‌خورد. توقع محل معراج و اقصی از ما بسیار است، عهد و قطب نمای خود را دوباره به سمتش تنظیم کنید، خداوند زمام‌دار و بهترین یاور است‌.

و چه زیبا سردار دل‌ها، شهید سردار حاج قاسم سلیمانی گفته بود: «همه دعوای غرب با عالم اسلام بر سر مسجدالاقصی و همه توطئه‌های حول عالم اسلامی هم بر سر همین مسجد است.»

محسن فائضی؛ کارشناس و تحلیلگر مسائل منطقه