دکتر محمود اکرامی فر در خصوص رعایت ارزشهای اخلاقی در رسانه ها به خبرنگار مهر گفت: هنجارهایی که ما به عنوان یک انسان باید در هر حرفه ای رعایت کنیم از سه منشا سرچشمه می گیرند که شامل قوانین موضوعه، شرع و عرف می شوند. کسی که در رسانه کار می کند باید تمامی هنجارهای عرفی، شرعی و قانونی را رعایت کند.
وی در پاسخ به این سئوال که این ارزشهای رسانه ای از کجا ناشی شده اند، تصریح کرد: اصولا ارزشها دارای اهمیت و یکسری امور ذهنی هستند . برای اینکه این امور ذهنی عینی شوند هنجارهایی بوجود می آیند که بر اساس آنها رفتارها شکل می‌گیرند. یعنی رفتارهای ما بر اساس هنجارهایی است که می توانند به ارزشها جامه عمل بپوشانند. فرد رسانه ای باید بر اساس یکسری از معیارها عمل کند که از فرستنده تا گیرنده مهم است. کسی که در رسانه کار می کند باید بیش از هر چیز به ارزشهای اجتماعی که آن رسانه در آنجا منتشر می شود پایبند باشد. ضمن اینکه در راستای اطلاع رسانی و آگاهی بخشی فعال است و باید مخاطب محور باشد نه مخاطب سرور. یعنی هدف فعالیت رسانه ای اش مخاطب است نه هر چیزی که مخاطب به او می دهد.
این محقق رشته ارتباطات افزود: بین رسانه مخاطب محور و مخاطب سرور تفاوت زیادی وجود دارد.رسانه مخاطب محور آن چیزی است که امام از آن به دانشگاه یاد می کند و هدف آن ارتقاء و حرکت مخاطب از نقطه موجود به نقطه مطلوب است. ولی رسانه مخاطب سرور هدفش اقناع مخاطب است و سود و زیان او برایش مهم نیست و بیشتر رضایت مندی او را در نظر می‌گیرد. گاه این رسانه ابزاری در دست مخاطب خود می شود چون بیشتر رضایتمندی او مدنظرش بوده تا ارتقای او. در رسانه مخاطب محور ارزشها، جایگاه و اعتقادات مخاطب مهم است و حتی اگر آنها را قبول نداریم حق بی احترامی به آنها را نداریم. از این منظر باید به اعتقادات و نگرشهای مختلف احترام بگذاریم ولی نباید همه آنها را قبول کنیم.
این مدرس دانشگاه اظهار داشت : در اخلاق رسانه ای رعایت شئونات مخاطب و اعتقادات و نگرشهای او و حق اطلاع و حتی بی اطلاعی او برای رسانه مهم است. همه ما اغلب فکر می کنیم رسانه باید به حق اطلاع مخاطب پاسخ دهد در حالی که رسانه باید به دو حق او پاسخ دهد که یکی حق اطلاع و دیگری حق بی اطلاعی است. گاه مخاطب دوست ندارد چیزی بداند لذا رسانه باید به وقت گذرانی و آرامش بخشی مخاطب هم کمک کند. اخلاق رسانه ای حکم می کند که بر هردو حق دانستن و ندانستن مخاطب پاسخ داده شود که این بر اساس نظریه وابستگی مخاطبان به رسانه تعریف می شود.
مؤلف کتاب " مردم شناسی تبلیغات " در خصوص رعایت اخلاق رسانه ای در بخش تبلیغات گفت : تبلیغات و تهیه و تدارک آن شرایطی دارد که در کشورهای پشرفته جهان قوانینی در این زمینه وجود دارد. یک اثر تبلیغی باید بتواند چهار گروه را اقناع کند، یکی کسی که آن اثر را تولید می کند، دیگری رسانه پخش کننده آن اثر ، سوم سفارش دهنده اثر تبلیغی و در نهایت مردم و و مخاطبان آن اثر.
وی تاکید کرد: ابزار تبلیغ نباید با استفاده از اعتقادات مردم باشد. به عنوان نمونه ما حق نداریم از لباس پزشکان و فضای بیمارستان به عنوان ابزار تبلیغ استفاده کنیم.این سو استفاده از احترام مردم به یک قشر جامعه است.هچنین در تبلیغات حق نداریم ادب اجتماعی را زیر سئوال ببریم. به عنوان مثال در تبلیغ یک کالا گاه رعایت احترام به پدر و مادر زیر پا گذاشته می شود که نوعی ترویج خود محوری در جامعه است و خلاف تربیت اجتماعی است.
تبلیغات امور ظریفی هستند که باید به آنها دقت داشت. در رسانه های کودکان و حتی در نشریات آنها ما حق تبلیغ نداریم چون آنها توانایی تشخیص ندارند و همه چیز را درست می پندارند.به اعتقاد من ما در تبلیغات چه تبلیغات خیابانی، چه تبلیغات دیداری و یا شنیداری به واسطه پولی که دریافت می کنیم کمتر اخلاق رسانه ای را رعایت می کنیم.
وی در ادامه سخنانش برخی از اصول اخلاق رسانه ای را برای رسیدن به یک جامعه مطلوب چنین برشمرد؛ رعایت شئونات و جایگاه مخاطب و احترام به اعتقادات او، در راستای اعتقادات مخاطب حرکت کردن، رعایت آرامش مخاطب را داشتن، رعایت حقوق مخاطب( حق دانستن وندانستن) پاکیزکی زبان و قلم، امانت داری و پرهیز از مبهم گویی و مغلط نویسی ، دوری از تهمت و افتراء و به بازی گرفتن افکار عمومی .
دکتر محمد اکرامی فر در پایان رعایت اصول قانونی و هنجارهای عرفی را برای هر رسانه ضروری دانست.
نظر شما