به گزارش خبرنگار مهر، این اثر صحنه ای دو بخش اجرای نمایش و موسیقی دارد که کارگردانی بخش نمایشی به عهده بابک محمدی است و قسمت موسیقی را ابراهیم اثباتی با استفاده از سازهای ایرانی ساخته که با آواز رضا معماریان و همخوانی گروه کر اجرا می شود.
برابر با توضیح اجراکنندگان این اثر "اپرت" به گونه ای از اجرای نمایش به همراه موسیقی گفته می شود که برخلاف اپرا علاوه بر آواز، نثر و کلام هم دارد. با این توصیف نگاهی به تاریخچه و تعریفی که از این گونه نمایشی وجود دارد، نشاندهنده شرایط اجرایی نمایش"طبیعت عشق" و وجود گونه های غنی ایرانی است که امکان استفاده از آن وجود دارد.
"اپرت" در اصل گونه ای از نمایش "اپرا" است که مورد توجه مخاطبان اروپایی قرار دارد. "اپرا" از سال های آغاز قرن 17 میلادی پا به عرصه گذاشت. این عنوان به اثر صحنه ای اطلاق می شود که به جای کلام با آواز خوانده شود و این اصطلاح تاکنون برای این گونه نمایش های آوازی که با ارکستر همراهی می شود به جا مانده است.
به عبارت دیگر، سنت نمایشی از گذشته تاکنون، بر مبنای استفاده از دیالوگ هایی است که بر اساس زبان روز جامعه مورد استفاده قرار می گرفت. البته در برخی از نمایشنامه ها شعر یا کلام آهنگین به کار گرفته می شود، اما اصل و اساس کلامی بوده که عموم مردم با آن صحبت می کنند. هر چند برخی اوقات کلام فاخر جای گفتگوهای عامی را می گیرد.
اشراف ایتالیا به خاطر علاقه ای که به موسیقی داشتند، به سمت تلفیق نمایش هایی رفتند که دیالوگ هایشان به صورت شعر نوشته می شد و با موسیقی در هم می آمیخت. گالیله نیز رساله ای در موسیقی به نام "مکالمه موسیقی قدیم و جدید" نوشته است. او در آثار نمایشی یونان قدیم سه حماسه یافته بود که با همراهی موسیقی اجرا می شد. به همین خاطر نتیجه گرفت ساختار تراژدی های یونان باستان کلام آمیخته با موسیقی بوده است.
اپرا با اجرای یک قطعه موسیقایی به عنوان مقدمه (اورتور) آغاز می شود که توسط ارکستر به اجرا در می آید. علاوه بر خواننده، در برخی موارد آواز دو نفری و سه نفری و دسته جمعی نیز وجود دارد. ارکستری که با خوانندگان همراهی می کند، معمولا" ارکستری بزرگ و کامل را شامل می شود و سازهای متنوع زهی، بادی و ضربی در کنار هم به اجرای قطعات مختلف به صورت زنده و هماهنگ می پردازند.
در قرن 19 اپرای سرگرم کننده و خنده آور به یک بخش دیگر منتهی شد که نام آن را "اپرت" گذاشتند. اپرت ابتدا در فرانسه به وجود آمد، اما در مدت زمانی به نسبت کوتاه این نمایش به کشور اتریش راه یافت و در آنجا اهمیت زیادی پیدا کرد. آوازهای اپرت سبک تر و به ذوق عامه نزدیک تر است و قسمت های مکالمه بدون موسیقی در آن بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
در قرن بیستم اپرت به تدریج جای خود را به نمایش های آهنگین (موزیکال) داد و دراین زمینه آمریکایی ها و انگلیسی ها آثار برجسته ای خلق کردند. البته در این کشورها، دیگر از موسیقی ارکسترال استفاده نمی شد و شیوه های موسیقایی جدید همانند جاز و پاپ بر این گونه نمایشی تاثیرگذار بودند. شیوه ای که به سینما هم راه یافت.
با این مقدمه می توان مقایسه ساختاری از نمایش "طبیعت عشق" داشت. این اثر برگرفته از داستان "پادشاه و کنیزک" مولانا است. در این نمایش موسیقایی، علاوه بر گروه اجرا کننده، گروه موسیقی کر و همچنین برخی از سماع گران نیز در آن حضور دارند. گروه موسیقی شامل 9 نفر نوازنده است که با استفاده از سازهای زهی و کوبه ای ایرانی قطعاتی را مناسب با اشعار می نوازند.
در وهله نخست اینکه اپرت - همانطور که اشاره شد - معمولا برای بیان داستان های عامیانه سرگرم کننده مورد استفاده قرار می گیرد. دلیل این امر هم فهم دشوار شعر در بیان نمایشی است. یعنی دیالوگ توسط بازیگر در مدت زمانی به نسبت کوتاه بیان می شود و این موضوع می تواند روی درک لحظه ای مخاطب تاثیر منفی بگذارد. این موضوع در مورد داستان های عامیانه کمتر اتفاق می افتد.
فهم اشعار مولانا حتی زمانی که آهسته خوانده می شود، برای همه آسان نیست، چه برسد به اینکه در قالب دیالوگ نمایشی بیان شود. مهمتر اینکه، مخاطبان تئاتر در ایران عادت ندارند پیش از تماشای نمایش، متن اثر مورد نظر را مطالعه کنند. حتی اگر در دسترس آنها باشد.
مهمتر اینکه تمامی عناصر این نمایش ایرانی است و ما به ازای اپرت در کشور ما با غنای بسیار بیشتر و ریشه عمیق تر وجود دارد. "تعزیه" یا صورت عامیانه آن نمایش "تخته حوضی" یا "رو حوضی" در مقایسه با اپرت برای مخاطب ایرانی بیشتر قابل درک است. حتی "نقالی" که به صورت آهنگین اجرا می شود و در چند سال اخیر با مختصر تغییراتی، گاهی ساز هم کنار نقال قرار می گیرد از همین گروه آثار است.
اگر از موضوع مبهم نامگذاری یک نمایش ایرانی در هفته مولانا بگذریم، بحث ساختاری پیش می آید. حقیقت این است که نمایشی کردن آثار شاعران بزرگ پارسی کاری است بسیار دشوار و تلاش های مختلف به خلق اثری ماندگار منجر نشده است.
برای دستیابی به یک نمایش اصیل و در عین حال جذاب ایرانی که بتواند اشعار بزرگان ادب را به صورت مستقیم انعکاس دهد، باید شیوه های تازه ای را جستجو کرد، همانطور که اروپایی های علاقمند به موسیقی توانستند شعر را به طور مستقیم وارد عرصه نمایش کنند و در شکل دیالوگ گویی بازیگران تغییر به وجود بیاورند. آنها در این زمینه به اندازه ای اصول را رعایت کردند که این گونه نمایشی از یک کشور به تمامی اروپا راه یافت.
اپرت "طبیعت عشق" که تلفیقی از موسیقی و نمایش است به مناسبت هفته مولانا از 4 تا 11 آبان ماه در فرهنگسرای هنر اجرا می شود.
نظر شما