حاشیه نشینی؛ معضل دیروز، امروز و شاید فردای استان ایلام

خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها: مهسا نظری: حاشیه نشینی همواره یکی از معضلات جوامع شهری به حساب می‌آید که با خود مشکلات بی شماری را از نظر امنیت، اشتغال، مسائل فرهنگی و اجتماعی به بار می‌آورد.

متأسفانه افرادی که از روستاها و یا شهرهای کوچک‌تر مهاجرت می‌کنند و یا به دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی به ویژه مسئله گرانی مسکن نمی‌توانند در مراکز شهرها سکونت داشته باشند، در شهرهای اقماری یا شهرک‌هایی که فاصله اندکی با شهرها دارند، سکنی می‌گزینند و عموماً دست به تصرف غیرقانونی در اراضی ملی می‌زنند که این خود مشکلات بسیاری را برای جامعه شهری رقم می‌زند.

آنچه بیش‌از پیش باید مورد توجه قرار گیرد، این است که پیدایش معضلی به نام حاشیه‌نشینی که در گذشته فقط در کلان شهرها دیده می‌شد، امروزه به شهرهای کوچک نیز سرایت کرده و آسیب‌های اجتماعی نظیر فقر، بیکاری و اختلاف طبقاتی را به دنبال داشته است.

استان ایلام هم که یکی از استان‌های کوچک کشور است، متأسفانه مدت‌هاست با معضل حاشیه‌نشینی دست و پنجه نرم می‌کند؛ شکل گیری حاشیه نشینی در شهر ایلام به سال‌های پیش برمی گردد و عمدتاً در محدوده جنوب و جنوب شرق شهر شکل گرفته‌اند، از جمله محلات حاشیه نشین شهر ایلام می‌توان به محله سبزی آباد، هانیوان، بانبور وبانبرز اشاره کرد که عمده ترین پیامد، آن رواج آسیب‌های اجتماعی، گسترش شهر در زمین‌های پست و نامناسب و تخریب زمین‌های کشاورزی است.

علت افزایش حاشیه نشینی در استان

علی جهانی کارشناس برنامه ریزی شهری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در دهه‌های اخیر به علت افزایش جمعیت، مهاجرت مردم از روستا به شهر، افزایش قیمت مسکن و اجاره‌بها و مهم‌تر از همه ضعف دستگاه‌های نظارتی شاهد افزایش جمعیت در حاشیه شهرها بودیم که همین مهم امروزه به یک معضل در کشور و به تبع استان ایلام به نام پدیده حاشیه‌نشینی تبدیل شده است.

وی افزود: حاشیه نشینی همواره می‌تواند به عنوان پایگاهی برای تولید آسیب‌های اجتماعی مانند قاچاق، دزدی، طلاق، خودکشی و … باشد، چراکه حاشیه‌نشینان به دلیل شرایط نامناسبی که دارند مستعد انجام هریک از موارد یاد شده هستند.

جهانی ادامه داد: از جمله دلایل مهم گسترش مناطق حاشیه نشین می‌توان به عدم نظارت کافی توسط ارگان‌های دولتی و جلوگیری از ساخت‌سازهای غیر مجاز اشاره کرد که در این راستا متولیان و ارگان‌های ذیربط می‌بایست اقداماتی جدی جهت برخورد با متخلفین لحاظ کنند، زیرا حل معضل حاشیه نشینی نیازمند عزم عمومی و همکاری و همراهی تمام نهادها و سازمان‌های مسؤول است و بدون وجود همکاری میان نهادهای مسئول نمی‌توان به نتیجه مطلوب دست یافت.

لزوم حفاظت از اراضی ملی

عمران علی محمدی رئیس کل دادگستری استان ایلام با تاکید بر جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز اراضی ایلام و جلوگیری از گسترش حاشیه نشینی و پیامدهای منفی ناشی از آن در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: یکی از مشکلاتی که موجب افزایش ساخت و سازهای غیرمجاز و همچنین افزایش حاشیه نشینی در استان ایلام بوده، یقیناً کمبود امکانات و نیروی انسانی یگان‌های حفاظت دستگاه‌های اجرایی می‌باشد.

وی با بیان اینکه تأمین نیروی انسانی و امکانات باید در دستور کار مسئولان ذیربط قرار گیرد، افزود: دستگاه اجرایی همچون مسکن و شهرسازی شهرداری‌ها و منابع طبیعی باید اقداماتی از قبیل پیشگیری از ساخت و سازهای غیر مجاز، رسیدگی به گزارشات تخلف از سوی عموم مردم و تخریب منازل مسکونی و خانه باغ‌های غیر مجاز شناسایی شده لحاظ کنند.

اقدامات راه‌و شهرسازی برای برخورد با متصرفان اراضی ملی

فرشاد دوستی مدیر کل راه و شهرسازی استان ایلام در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در سراسر استان ایلام یگان حفاظت از اراضی، اداره حراست و حقوقی و ادارات شهرستان‌های مختلف راه و شهرسازی استان ضمن رفع تصرف با هوشیاری و گشت شبانه روزی در کل استان فرصت تصرف اراضی را به اشخاص سودجو نداده و از زمین‌های ملی و دولتی در برابر تصرف حفاظت و حراست کرده‌اند.

وی افزود: اداره راه و شهرسازی استان ایلام یقیناً با سودجویانی که قصد تعطیلی و دسترسی به اراضی ملی و بیت المال را در آن برخورد قانونی خواهد کرد اما جهت تحقق این امر مهم نیازمند حمایت و همکاری کلیه دستگاه اجرای هستیم.

این مسئول ادامه داد: همچنین عموم مردم می‌توانند با اعلام شماره تلفن ۱۶۵۶ به صورت تلفنی هر گونه تصرف اراضی را گزارش دهند و در حفاظت از اراضی ملی و جلوگیری از پیامدهای منفی آن از جمله افزایش حاشیه نشینی قدمی اساسی بردارند.

بسیاری از مشکلات و چالش‌هایی که در حاشیه شهرهای ایلام مشاده می‌شود، حاشیه نشینی و بیکاری ناشی از مهاجرت روستاییان است که فضای روستا را ترک می‌کنند.

حاشیه نشینی، پدیده‌ای جهان شمول است که امروزه بسیاری از شهرهای جهان با آن و چالش‌های متعدد ناشی از آن مواجه هستند.

مناطق حاشیه نشین به فراخور فرهنگ هر منطقه دارای ویژگی‌های خاصی از قبیل فضای کالبدی نامتجانس و نامنظم، بافت مسکونی آشفته، جمعیت متراکم، کمبود امکانات خدماتی، نرخ بیکاری بالا، مشاغل کاذب، فقر و توسعه نیافتگی و پایین بودن سطح شاخص‌های اجتماعی، فرهنگی، بهداشتی، احساس محرومیت و تبعیض شدید و … هستند.