خبرگزاری مهر، گروه استانها: علی‌رغم فراموشی برخی آئین‌های سنتی عاشورایی، شیوه عزاداری سنتی مردم گرگان در دهه اول محرم منحصر به فرد و برخی از رسوم اجراشده در استرآباد، تنها مختص این دیار تاریخی ایران است. به عنوان مثال، مراسم «طوق بندان» در اجلاسیه پیرغلامان به‌عنوان میراث معنوی با شماره ۴۳۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
مراسم به این صورت برگزار می‌شود که در مرکز محلات علم را با تشریفات خاص از انبارها در آورده قربانی کرده و نذری می‌دهند.
پس از شستشوی علم، روسری‌ها و پارچه‌ها را به علم می‌بندند و در تکایا یا مراکز محلات تا انتهای محرم و صفر، بسته می‌شود.این حرکت نوعی احترام به حضرت ابوالفضل العباس (ع) علمدار کربلا است.
طوق بندان از دوره صفویه ابداع و اجرا شد
یک تاریخ نگار گرگانی در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: مردم گرگان با طوق بندان و علم گردانی در ماه محرم، ارادت خود را به امام حسین (ع) نشان داده و تلاش می‌کنند ارزش‌های محرم را با آئین‌های سنتی خود حفظ کنند.
غلامرضا خارکوهی بیان کرد: مراسم سنتی طوق بندان گرگان که از دوره صفویه اجرا می‌شده به عنوان میراث معنوی (ناملموس) در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
وی افزود: در دوران قبل از صفویه اگر فردی در کوچه‌ها مدح برای اهل البیت (علیهم‌السلام) می‌خواند برخی حاکمان زبان آن را می‌بریدند تا در وصف اهل البیت (علیهم‌السلام) و امام حسین (علیه‌السلام) کسی دیگر مداحی نکند.
این تاریخنگار گلستانی اظهار کرد: پس از روی کار آمدن صفویان، به دلیل رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، شیعیان احساس آزادی و آرامش بیشتری داشتند و از آن پس بود که مناسک و مراسم عزاداری امام حسین (علیه‌السلام) در استرآباد رایج شده و توسعه یافت و عزاداری امام حسین (علیه‌السلام) در حسینیه و تکیه‌ها برگزار می‌شد و مردم با آئین‌های خاص زنجیر زنی، سینه زنی، چوب دست، شبیه خوانی، تعزیه خوانی و طوق گردانی سوگواری می‌کردند.
خارکوهی افزود: یکی از کارهای مهم در دوران صفویان و پس از آن در استرآباد، احداث ۱۱ تکیه بزرگ بود که این تکایا در محلات قدیمی و اصلی شهر با کمک مردم احداث شد.
وی گفت: این تکایا شامل پاسرو، نعلبندان، میدان عباسعلی، تکیه شاهزاده قاسم (علیه‌السلام)، درب نو، تکیه سبزه مشهد، تکیه دوشنبه‌ای، میخچه گران، تکیه سرپیر، تکیه دباغان، تکیه میرکریم بود.
خارکوهی افزود: از دیرباز طوق بندان در محلات گرگان از شب سوم تا شب هفتم محرم برگزار می‌شد و این اقدام قبل از نماز مغرب و عشاء انجام می‌شد و طی مراسم خاص طوق در این ایام در محل عزاداری نصب می‌شود.
خارکوهی گفت: طوق‌ها یک علم برنجی بود و حدود پنج متر طول داشت و پارچه‌های سیاه و کبود و پرچم الله اکبر و یا حسین (ع) به این طوق بسته می‌شد و آنقدر سبک بود که یک نفر آن را بر روی دوش خود به راحتی حمل می‌کرد و برخی نیز نذر داشتند روسری مشکی و یا پارچه مشکی به این علم‌ها می‌بستند.
وی گفت: در ادامه جمعی از مردم و سوگواران به خانه‌ها و محل نگهداری طوق آمده و با نوحه خوانی، اجزای طوق را به مکانی مشخص برای سر هم کردن اجزای آن حمل می‌کنند.
خارکوهی افزود: در این روز به افرادی که به همراه دسته‌های حمل طوق حرکت می‌کنند، نیز پاطوقی می‌دهند که کودکان سهم بیشتری از این پاطوقی دارند.
نظر شما