ثبت جهانی آثار ملی، میراث معنوی و طبیعی از جمله راهکارهای مؤثر در معرفی آثار فاخر و ارزشهای ملی، فرهنگی و تاریخی کشورها به جهانیان از یک سو و دستیابی به امکانات لازم به منظور حفاظت هر چه بهتر از این میراث تاریخی از سوی دیگر است .
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد که به اختصار "یونسکو" نامیده می شود، یکی از سازمانهای تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است که در سال ۱۹۴۵ تشکیل شد. هدف این سازمان کمک به صلح و امنیت در جهان از راه همکاریهای بین المللی در زمینه های آموزشی، علمی و فرهنگی به منظور افزایش احترام به عدالت و قانون مداری و حقوق بشر، بر پایه منشور سازمان ملل متحد است.
۱۹۱ کشور عضو یونسکو هستند. مقر آن در پاریس پایتخت فرانسه است و دفترهایی نیز در کشورهای مختلف دارد.
با توجه به اهداف و رسالتهای یونسکو در ثبت و جهانی کردن آثار شاخص کشورهای مختلف، ثبت جهانی آثار و بقایای تاریخی علاوه بر ایجاد فرصتی به منظور حفاظت هر چه بهتر از ارزشهایی که گویای تاریخ، تمدن و فرهنگ کشورها و مردمان آنها هستند، زمینه و بستری بسیار مناسب برای معرفی قابلیتها، بافت فرهنگی، تاریخی، قومی و ملی کشورها است که ریشه در گذشته نسل امروز دارند .
یونسکو در راستای حراست هر چه بیشتر از آثار تاریخی و فرهنگی کشورهای مختلف، در جلسه عمومی سال 1999، برای حفاظت از شاهکارهای شفاهی و معنوی انسان، بیانیه ای را با عنوان " شاهکارهای شفاهی و معنوی یونسکو " صادر کرد که بر اساس این بیانیه، کشورها می توانند به منظور ثبت هر یک از شاهکارهای مربوط به خود در فهرست یونسکو اقدام کنند . این طرح به صورت دوسالانه برگزار می‌شود .
تعزیه به عنوان نمایشی سنتی و آئینی در ایران با دین و فرهنگ ایرانی آمیخته شده و از این رو جایگاه و اهمیت بسیاری دارد . این نمایش علاوه بر اینکه از هنرهای دینی کشور محسوب می شود، به لحاظ تکنیکهای نمایشی دارای قابلیتهای مهمی است، به همین دلیل این نمایش در کنار سنت عید نوروز از سوی ایران برای ثبت در میراث معنوی سازمان جهانی یونسکو در نظر گرفته شده است .
کشور پهناور ایران با برخورداری از فرهنگ و تمدنی اصیل و غنی، دارای جاذبه های بسیاری است و امکان ثبت جهانی آنها فرصتی مغتنم است که با قرار گرفتن در این موقعیت، علاوه بر معرفی جهانی قابلیتهای معنوی و فرهنگی، از کمکهای این سازمان برای حفظ ، حراست و گسترش اثر مورد نظر نیز بهره مند خواهیم شد .
فرصت ارزشمندی که متأسفانه اغلب از سوی مسئولان فرهنگی ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته و از آن استفاده شایسته ای نمی شود .
سال 84 در سومین اجلاس ثبت میراث معنوی سازمان یونسکو، پرونده تعزیه که از سوی اداره کل هنرهای نمایشی تهیه شده بود با استانداردهای یونسکو تطابق نداشت و برای رفع نواقص به ایران ارجاع شد، در این مرحله نیز متأسفانه به دلیل عدم اصلاح پرونده در مهلت یک ماهه مقرر، ارائه دوباره آن به دو سال بعد موکول شد .
و حالا پس از گذشته نزدیک به دو سال که انتظار می رود مراحل لازم برای ثبت جهانی تعزیه به دقت و بدون نقص طی شده باشد، لاله تقیان مسئول برنامه ثبت ملی و جهانی تعزیه در مصاحبه با سایت ایران تئاتر عنوان کرده "تعزیه هنوز به ثبت ملی نرسیده" !
تنها دلیلی که می توان برای چنین تعللها و تأخیرهایی آورد، کم توجهی مسئولان فرهنگی به موقعیتهای بین المللی است که فرصت و بستری ارزشمند، برای مطرح کردن ارزشهای اصیل ایرانی اسلامی است .
در شرایطی که بحث مظلومیت فرهنگ مطرح شده و به ظاهر دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی نیز برنامه هایی را برای رفع این ضعف مطرح کرده اند، انتظار می رود عزمی جزم شود تا اقدامات بین المللی که وجهه و اعتبار ایران را در پی دارند، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته، از چنین فرصتهایی برای اثبات تمدن و فرهنگ غنی ایران زمین به خوبی استفاده شود .
موضوع اهمال و کم توجهی مسئولان در عرصه میراث فرهنگی ایران اخیرا بسیار خودنمایی کرده و نمونه آن ماجرای سر سرباز هخامنشی و بازپس گیری الواح گلی است .
مسئولان فرهنگی کشورمان باید در نظر داشته باشند که فعالیت در عرصه بین الملل، نیازمند عملکردی است که سربلندی ایران را در پی داشته باشد و این مهم محقق نمی شود مگر با دلسوزی مسئولانه .
نظر شما