سینمای دفاع مقدس در انتظار آخرین تصمیم

به گزارش خبرنگار مهر، اعلام خبر برگزاری جشنواره فیلم دفاع مقدس در حاشیه جشنواره فیلم فجر با هدف صرفه‌جویی در برخی هزینه‌ها صورت گرفت، واکنش‌هایی متفاوت و گاه متضاد را در میان اهالی سینما به خصوص سینمای دفاع مقدس برانگیخت.

اظهار نظرهای دست‌اندرکاران سینمای ایران در این خصوص به طیفی می‌ماند که در یکسوی آن موافقان قرار گرفته و در سوی دیگر مخالفان که هر یک می‌کوشند توجیه منطقی و کارشناسانه بر مدعای خود بیابند. نفس برگزاری این جشنواره نقطه اشتراک اعضا این طیف را تشکیل می‌دهد اما شیوه برگزاری آن نقطه‌ای است که دو سر طیف را بیش از پیش از هم دور می‌کند.

سردار میرفیصل باقرزاده رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس دیروز از برگزاری نشستی تخصصی با حضور دست‌اندرکاران و دلسوزان عرصه سینمای دفاع مقدس برای نقد و بررسی شیوه برگزاری جشنواره خبر داد و اکنون باید در انتظار نتیجه این اظهار نظر بود و اینکه آیا در این عرصه می‌توان شاهد بروز تغییراتی گسترده و بنیادین بود یا نه.

طبق روال چند سال اخیر جشنواره فیلم دفاع مقدس به دلیل وجود برخی مشکلات و کمبودها که تعداد اندک محصولات و آثار سینمایی یکی از آنهاست، به صورت دوسالانه برگزار می شود. هر چند آخرین دوره آن در سال 84 نیز با مشکلات خاص خود همراه بود.

جشنواره فیلم دفاع مقدس اکنون شرایطی ویژه و جدید را تجربه می‌کند و شیوه برگزاری جشنواره یازدهم آن را از دوره‌های گذشته متمایز می‌کند. هر چند در سال‌های اخیر برگزاری جشنواره به صورت دو سال یکبار راهی ویژه برای افزایش کیفیت و کمیت آن به شمار می‌رفت اما گویا این تصمیم نیز نتوانسته بنیاد حفظ آثار را از این شیوه برگزاری چندان راضی کند.

از این روست که مسئولان این بنیاد اکنون راههای جایگزین دیگر را در پیش گرفته‌اند. بی‌شک پیش کشیدن بحث کمبود بودجه و اعتبار نمی‌تواند بازنمای تمام واقعیتی باشد که مسئولان را به اتخاذ چنین تصمیمی سوق داده است. این تنها یکی از عوامل است و آنچه در این میان نقش محوری و اساسی‌تر بازی می‌کند کیفیت و کمیت تولیدات سینمایی در این حوزه است.

کاهش کمی آثار جنگی در سال‌های اخیر دستاویزی برای رسیدن به تصمیمی بود که این جشنواره را از رونق همیشگی انداخته بود. مسئولان اما می‌خواهند بخت خود را به گونه‌ای دیگر آزموده و شکل جدید برگزاری جشنواره را تجربه کنند تا شاید رونق و توجه به آن بازگردد. از این رو شاید برگزاری همزمان جشنواره فیلم دفاع مقدس با جشنواره فیلم فجر یک راه حل اصولی باشد تا به نوعی بر کیفیت و اعتبار جشنواره دفاع مقدس بیفزاید.

جشنواره فیلم دفاع مقدس شاید بتواند از این طریق اعتبار و رونق گذشته را بازیابد و مسیری تازه را رو به آینده روشن‌تر بگشاید. از این روست که سردار باقرزاده ادغام این دو جشنواره را راهی میانبر و به نوعی عمل به احتیاط می‌داند. بی شک در شرایطی که تعداد تولیدات سینمایی جنگ ایران در سال به زحمت به 10 می‌رسد، شیوه برگزاری جشنواره برای چنین سینمایی می‌تواند نکته و موضوع اصلی قلمداد شود.

این تولیدات اندک و انگشت‌شمار بهترین توجیه برای آنهایی است که از برگزاری همزمان دو جشنواره حمایت می‌کنند. تعداد محصولات سینمایی دفاع مقدس در سال در واقع به اندازه‌ای نیست که نیاز به برگزاری جشنواره‌ای مستقل یا سالانه چندان احساس شود. چه در این صورت شکوه و عظمت جشنواره رنگ باخته و صرف برگزاری آن است که اهمیت می‌یابد و این معنایی جز مرگ سینمایی پویا و تاثیرگذار ندارد.

اما به اعتقاد برخی اهالی سینما برگزاری همزمان یا در معنایی عام به حاشیه رفتن سینمای دفاع مقدس خود معلول شرایطی است که اکنون این ژانر سینمایی با آن رو به روست. از این رو نمی‌توان بی‌اعتنا به جایگاه و شرایط حیات این ژانر درباره نحوه برگزاری جشنواره آن حکمی قطعی صادر کرد. ناآشنایی با این فضا منجر به گرفتن تصمیم‌هایی می‌شود که بیش از هر چیز ناشی از کوته‌نگری و بی‌توجهی به افق پیش روی این سینماست.

محمد درمنش می‌گوید جشنواره فیلم دفاع مقدس به دلیل شرایط کنونی سینمای جنگ ناگزیر به پذیرفتن واقعیت برگزاری همزمان است. باید دید سینمای دفاع مقدس اکنون در چه جایگاهی قرار دارد و آیا نیازی به برگزاری یک جشنواره مستقل احساس می‌شود یا نه. اما این جایگاه به طرز شگرفی با تولیدات محصولات این ژانر گره خورده است. تولیداتی که هر سال با گذشت زمان از تعدادشان کاسته می‌شود تا زنگ خطری باشد برای سینمایی که روزگاری بهترین فیلمسازان را به سینمای ایران شناسانده بود.

محسن علی‌اکبری یکی از دلایل اصلی به حاشیه رفتن جشنواره فیلم دفاع مقدس را تعداد اندک تولیدات این ژانر می‌داند و این دقیقا همان استدلالی است که موافقان برگزاری همزمان بر آن پافشاری می‌کنند. شاید در نگاه اول برگزاری همزمان این دو جشنواره به نوعی بیانگر مظلومیت و به حاشیه رانده شدن سینمای دفاع مقدس باشد، چه آنکه جشنواره فیلم فجر با قدمتی 26 ساله هیبتی بس باعظمت‌تر و معتبرتر از جشنواره 10 ساله دفاع مقدس دارد.

این اما تنها یک روی سکه است. این شاید فرصتی برای کسب رونق از دست رفته باشد. جشنواره دفاع مقدس می‌تواند در سایه جشنواره بین‌المللی فجر برای خود کسب اعتبار کند و محصولات موفقش را به رخ بکشد. در روزهایی که تب فیلم در میان علاقمندان حرفه‌ای سینما بالا می‌گیرد، بی‌تردید فیلم‌های دفاع مقدس بهتر از قبل دیده می‌شود و این می‌تواند یک ویترین مناسب برای ژانری باشد که روزگاری سهمی زیاد از دنیای حرفه‌ای فیلمسازان شاخص ایرانی داشت.

جشنواره فیلم دفاع مقدس می‌تواند از این بابت وامدار جشنواره فجر باشد و از آن اعتباری را طلب کند که در سایه حجم گسترده و بین‌المللی بودن آن به دست خواهد آمد. برگزاری همزمان این دو جشنواره حتی با دلیل کمبود بودجه و تولیدات سینمایی نمی‌تواند برای مخالفان این طرح قابل قبول باشد. آنها از این شیوه برگزاری به شدت انتقاد کند و آن را ضربه‌ای بزرگ بر پیکره این سینما می‌دانند.

واکنش تند ناصر شفق در همین راستاست: "این شیوه برگزاری جشنواره به نابودی سینمای دفاع مقدس خواهد انجامید. جشنواره دفاع مقدس هویت این سینماست و برگزاری آن در حاشیه جشنواره فیلم فجر لطمه‌ای بزرگ به سینمای دفاع مقدس است. نباید این سینما را با این اقدامات به حاشیه برد."

موافقان برگزاری جشنواره مستقل دفاع مقدس بر این باورند که برگزاری همزمان این دو جشنواره به ضرر سینمای جنگ تمام خواهد شد. آنها نگران جشنواره‌ای هستند که آینه تمام نمای این ژانر است که در صورت برگزاری مستقل آن توجه بیشتر افکار عمومی را به خود جلب می‌کند و این فرصتی استثنایی برای عرضه عمومی است.

حمید آخوندی تهیه‌کننده سینمای دفاع مقدس چنین عقیده‌ای دارد: "جشنواره فیلم فجر به دلیل تبلیغات و اعتبار بین‌المللی به مراتب بهتر از جشنواره دفاع مقدس است و شک نیست که برگزاری همزمان دو جشنواره موجب به حاشیه رفتن جشنواره دفاع مقدس می‌شود. در حالی که برگزاری جداگانه جشنواره می‌تواند موجب برانگیختن توجه افکار عمومی در سطحی وسیع شود."

سعید سهیلی هم برگزار نشدن جشنواره را در این شرایط بسیار بهتر می‌داند: "اگر قرار است جشنواره دفاع مقدس را با این شکل برگزار کنیم برگزار نکردن آن بسیار بهتر است. در این شرایط اعتبار و هویت جشنواره کمرنگ می‌شود، چرا که جشنواره از نظر انعکاس خبری در حاشیه قرار می گیرد."

این گروه بر برگزاری مستقل جشنواره تاکید دارند، هر چند نمی‌توان در وضعیت فعلی سینمای جنگ چندان به استقلال جشنواره خوشبین بود. شاید اگر صرف برگزاری جشنواره اهمیت داشت کنار آمدن با آن راحت‌تر بود، اما اکنون شرایط به گونه‌ای دیگر است. اکنون که کیفیت و کمیت محصولات این سینما آماری نگران‌کننده را به ذهن متبادر می‌کند باید کمی محتاط تر با موضوع رو به رو شد.