چرا كانون خانواده ها ديگر گرم نيست ؟

خانواده ها به عنوان يك واحد در جوامع مختلف داراي كاركردها و وظايف مشتركي هستند ، كاركرد مطلوب در خانواده موجب مي شود تا روابط مختلف عاطفي ، رواني  و حتي اجتماعي به بهترين شكل خود صورت پذيرد به همين دليل افزايش سطح  بهره گيري از توانايي ها  وپتانسيل هاي مختلف افراد جامعه ، منوط به توجه ويژه به نهاد خانواده  است .

سرمايه گذاري  و توجه هرچه بيشتر به خانواده ، امروز بيش از هر زماني مطرح است به طوريكه دولت ها توجه خاصي نسبت به رشد  و توسعه كيفي خانواده مبذول داشته  و با در اختيار قرار دادن امتيازات ، تسهيلات رفاهي ، آموزشي ،  مشاوره اي  و به طور كلي ارتقاء سطح بهداشت  و سلامت خانواده ، سعي بر اين دارند تا خانواده  از كيفيت بالاتري برخوردار شود چراكه مسلما  ارتقاء سطح كيفي خانواده  تاثير مسقيمي بر تربيت نسل هاي آتي جامعه خواهد داشت .

در زندگي صنعتي جاي خانواده گسترده خالي است !  

با رشد آپارتمان نشيني در شهرهاي بزرگ ، افزايش سطح تحصيلات ، بالا رفتن سن ازدواج و ... خانواده هاي  ايراني در دهه هاي اخير شكل گسترده خود را از دست داده اند و خانواده هاي هسته اي كم جمعيت جايگزين آن شده اند .

اين روزها در كمتر خانه اي مي توان سفره اي را ديد كه نسل هاي مختلف فاميل دور هم در كنار آن بنشينند ، تلويزيون وقت اعضاي خانواده را مي بلعد ، پدر و مادر ها به دنبال تامين معيشت زندگي وقت زيادي را با فرزندان نمي گذرانند ،  بچه ها مستقل تر رفتار مي كنند و خانه هاي سالمندان شلوغ تر شده است و اين بحراني است كه دير يا زود از سد شهرهاي بزرگ مي گذرد  و به شهرهاي كوچك و روستاها مي رسد در حالي كه ما هنوز براي رفع اين مشكل تدبيري نينديشيده ايم .

در خانواده هاي امروزي نظر والدين تنها جنبه مشورتي پيدا كرده است

 خانم حسيني  خانه دار و مادر 3 فرزند مي گويد : بچه هاي اين دوره  وزمانه با ما قابل مقايسه نيستند ، ما نظر بزرگ ترها را بي چون و چرا مي پذيرفتيم ، در تصميم گيريهاي مهمي همچون ازدواج  و تحصيل ،  پدرو مادر حرف آخر را مي زدند ولي در حال حاضر نظر والدين بيشتر اوقات جنبه مشورتي پيدا مي كند .

اين در حالي است كه نوجوان 15 ساله اي  معتقد است : پدر و مادرها مي خواهند به روش سنتي خود عمل كنند و به همين دليل كارهاي ما را بچه گانه مي دانند .

 خانواده ها در تربيت فرزند با مشكل مواجه شده اند

يك روانشناس درباره اين معضل مي گويد : مهمترين موضوعي كه خانواده امروزي با آن مواجه است ، تحول جدي در اقتدار خانواده هاست . وي مي افزايد : اقتدار خانواده ها در مانطق شهري كه اختلاط فرهنگي در آن زياد است بيش از ساير مناطق دچار تحول شده است .

 دكتر فاطمه قاسم زاده  مي افزايد : در گذشته خانواده هاي ايراني فرزندان بيشتري داشتند اما تربيت آنها به راحتي انجام مي شد و همين كه فرزند نخست تربيت مي شد بقيه هم مانند او رشد مي كردند اما امروز تربيت كار دشوار و پيچيده اي است كه بيشتر وقت والدين را به خود اختصاص داده است .

اتفاق ديگري كه در دهه هاي اخير در جامعه ما رخ داده است تغيير شكل خانواده هاي ايراني از خانواده گسترده به هسته اي است، دكتر قاسم زاده  معتقد است:  در گذشته عروس و داماد ها نزد خانواده يكي از طرفين زندگي مي كردند  ولي هم اكنون آپارتمان نشيني همسران جوان را ناچار به زندگي مستقل كرده  و به آنها استقلال  عمل بيشتري داده است و  آنها را از هم انديشي  و كمك هاي والدين خود محروم كرده است .

خانواده آسيب ديده  جامعه را نيز در معرض آسيب قرار مي دهد

 يك جامعه شناس و استاد دانشگاه الزهرا در خصوص خانواده هاي آسيب ديده  در جامعه امروز مي گويد : خانواده هاي  آسيب ديده علاوه بر اينكه خود با مشكل مواجه مي شوند ،  جامعه را نيز به نوعي تحت تاثير قرار مي دهند به طوريكه جامعه نيز از وضعيت پديد آمده براي اين خانواده ها متضرر مي شود .

دكتر محمد تقي شيخي  مي افزايد : يكي از مشكلات خانواده هاي آسيب ديده ناكارآمدي  وتطبيق ناپذيري آنها است به طوريكه اين نوع خانواده ها به خوبي وظايف خود را به لحاظ اجتماعي ، فرهنگي ، اقتصادي  وتربيتي ايفا نمي كنند .

وي اظهار مي كند :  اين نوع خانواده ها از نوع خانواده هاي طلاق گرفته و گسسته ، خانواده هاي داراي فرد يا افراد معتاد ، خانواده هاي تك والدي و خانواده هاي ورشكسته به لحاظ اقتصادي هستند .

دكتر شيخي  با بيان اينكه خانواده هاي آسيب ديده در آينده طيفي وسيع تر از گذشته خواهند داشت ، تصريح كرد : از آنجا كه تغييرات اجتماعي ، اقتصادي و فرهنگي سريعا در جامعه به وقوع مي پيوندد ، بسياري از خانواده ها به طور نسبي در معرض آسيب قرار دارند ، بنابر اين نهاد خانواهد امروزه بايد در قالبي منظم ،  هوشيارانه  و دقيق عمل كند تا با بن بست و انحرافات ناشي از اسيب هاي اجتماعي مواجه نشود .

30 درصد كودك آزاري ها در خانواده هاي طلاق اتقاق مي افتد

 رئيس سازمان بهزيستي  نقش خانواده  را در سلامت جامعه ، كاهش آسيب هاي اجتماعي  و انتقال فرهنگ ملي و مذهبي به نسل آينده ، بسيار مهم ارزيابي كرده و مي افزايد : فقر ،  بي سرپرستي دائم و موقت ، بيكاري ،  كمرنگ شدن ارزشهاي ملي و مذهبي ، اعتياد،  طلاق  ، ناكافي بودن مهارتها و آگاهي هاي خانواده براي مقابله با آسيبها  و عدم وجود نظام كارآمد اجتماعي از جمله تهديداتي است كه در جامعه امروز خانواده هاي ايراني را نشانه گرفته است .

 محمد رضا راه چمني  30 درصد موارد كودك آزاري را مربوط به خانواه هاي از هم پاشيده يا در معرض طلاق دانسته و اظهار مي دارد : تنها 20 درصد كودكان خياباني فاقد سرپرست و خانواده هستند و در بقيه موارد اين كودكان محصول خانواده هاي نابسامان بوده و 50 درصد خشونت و بدرفتاري نسبت به كودكان در خانواده هايي كه در آنها پديده اعتياد وجود دارد ، ديده مي شود .

وي برنامه هاي سازمان بهزيستي درتحكيم بنيان خانواده را در دو سطح حمايتي  و پيشگيري معرفي كرده و اظهار مي دارد : كمك به تامين معاش خانواده هاي بي سرپرست ، ايجاد اشتغال ، تامين مسكن ،  كمك هزينه زندگي و بهبود وضعيت تغذيه  كودكان خانواده هاي تحت پوشش ، خدمات دهي به زنان آسيب ديده در 18 مركز و رسيدگي به امور خانواده هاي داراي بيمار و معلول از جمله برنامه هاي حمايتي سازمان بهزيستي با محوريت زنان و كودكان به عنوان اقشارآسيب پذير در جامعه و خانواده است .

راه چمني ارائه خدمات حقوقي ، مددكاري و روانشناختي به خانواده هاي در معرض از هم پاشيدگي را در 40 مركز اورژانس ، كلينيكهاي مددكاري اجتماعي غير دولتي ، 70 مركز پيشگيري از طلاق و 200 مركز خدمات مشاوره اي و تلفني نام برده ومي افزايد : ارائه خدمات مشاوره اي و آموزشي به زوجهاي جوان پيش از ازدواج  ،  آموزش مهارتهاي زندگي در مدارس و خانواده هاي تحت پوشش سازمان به عنوان برنامه اي موثر و پيشگيرانه در دستور كار سازمان بهزيستي قرار دارد .

65 درصد كودكان بزهكار محصول خانواده هاي طلاق هستند

 معاون امور اجتماعي سازمان بهزيستي نيز  معتقد است : خانواده   به عنوان نخستين كانون تجربه زندگي مشترك و جامعه پذيري كودكان در كنترل انحرافات اجتماعي نقش موثري دارد به طوريكه طبق آمار از هر 800 كودك بزهكار 65 درصد كودكان از خانواده هاي طلاق هستند .

 دكتر سيد حسن علم الهدايي  فرار كودكان ، بيماريهاي اخلاقي ،  اعتياد ، تعارض شخصيتي و افت تحصيلي را معلول ناتواني در برقراري ارتباطات سالم خانوادگي دانسته و مي گويد :  نقش مادران به عنوان محور كانون خانواده بسيار موثر است به ويژه زنان سرپرست خانوار كه مسووليت و نگراني دو چندان نسبت به ساير زنان دارند .

وي ارج نهادن به زنان سرپرست خانوار  ورسيدگي به مسايل آنها و توانمندي اين زنان و فرزندانشان را از اهداف اساسي سازمان بهزيستي عنوان كرد و اظهار داشت : براي بهبود وضعيت زنان سرپرست خانوار بايد طرحي جامع در نظر گرفت  و در جهت تحكيم بنيان خانواده ، حمايت از اين زنان و كودكانشان و گسترش طرح هاي موفق سالهاي گذشته بايد تلاشهاي جدي در سطح سازمان بهزيستي و ساير نهادها صورت گيرد .

  دكتر علم الهدايي  با بيان اينكه در قرن 21 جامعه جهاني نيز توجه ويژه اي به مساله خانواده دارد ، تصريح مي كند :   در كشور ما نيز حمايت از حقوق فرزندان و جايگاه آنها ، توانمند كردن  و قادر سازي خانواده هاي نيازمند  امري مهم و ضروري است چراكه  به هر حال ما ناگزير به توجه  ويژه به سلامت نهاد خانواده هستيم زيرا  بسياري از آسيب هاي اجتماعي در نتيجه سستي بنيان خانواده پديده مي آيد .

همزمان با فرارسيدن روز خانواده بار ديگر توجه مردم معطوف به اين نهاد مقدس  و بنيادين شده است اگر چه امروز به نسبت  گذشتگان به اين نهاد بهاي كمتري داده مي شود ولي همچنان نقش خانواده به عنوان عاملي مهم و موثر در سلامت جامعه نزد همگان انكار نا پذير است .

خانواده مكاني براي تربيت و پرورش انسانها است كه تنها در صورت وجود سلامت روحي  و رواني مي تواند انسانهايي پاك  و سالم تحويل اجتماع داده و به اين ترتيب مدعي اداي وظيفه اساسي خود شود .

  براي شكل گيري خانواده مستحكم  و سالم علاوه بر انتخاب مناسب  و آگاهانه ، به دست آوردن علم و دانش اوليه جهت شروع يك زندگي مشترك براي طرفين امري بديهي است كه اين اقدام بايد از طرف دولت حمايت شود تا  در آينده به صرف يكسري جهالتهاي اوليه نهاد خانواده از هم گسسته نشود .