به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «در قلمرو اندیشه» اثر علامه محمدتقی جعفری با تدوین و تنظیم عبدالله نصری، به‌تازگی توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی منتشر و راهی بازار نشر شده است. این‌کتاب شانزدهمین‌عنوان از مجموعه‌آثار علامه جعفری است که این‌ناشر منتشر می‌کند.
کتاب پیش‌رو درباره عقاید و آموزه‌های فلسفی علامه جعفری است و با این‌پیشگفتار شروع می‌شود که در غرب و یونان باستان، هرکسی شایسته عنوان فیلوسوفوس (دوستدار حکمت و دانایی) نبود چون محتوای حکمت چیزی بود که هرکسی دسترسی به آن نداشت و نه هرکسی به لحاظ فکری، توان و فهم و ادراک آن را داشت. در سنت و فرهنگ اسلامی هم تا پیش از اینکه فلسفه در فضای دانشگاهی تدریس شود، فلسفه برای همه تدریس نمی‌شد. بلکه اهل فلسفه تلاش می‌کردند این‌دانش را فقط به افرادی دانش دهند که شایستگی‌اش را کسب کرده‌اند. هرچه از یونان باستان دور و به زمان معاصر نزدیک‌تر می‌شویم، جایگاه فلسفه و معنای فلسفه نیز دچار تحول و دگرگونی می‌شود؛ تا جایی‌که برخی مثل ژاک دریدا و ریچارد رورتی معتقدند امروز باید به‌جای فلسفه ادبیات خواند و فلسفه دیگر به کار نمی‌آید.
«در قلمرو اندیشه» جان‌مایه نگاه حِکمی و فلسفه علامه محمدتقی جعفری به موضوعاتی در حوزه فلسفه، علم، فرهنگ و تمدن اسلامی است. برخی از این‌مطالب پیش‌تر به‌طور پراکنده در قالب مقالات، سخنرانی‌ها و آثار مکتوب منتشر شده‌اند.
کتاب پیش‌رو ۴ بخش اصلی دارد که به این‌ترتیب‌اند: «مباحثی در فلسفه و علم»، «طرح ژنوم انسانی، پاسخ به سوالات اعلامیه جهانی ژنوم انسانی و حقوق بشر»، «سوال‌ها و پاسخ‌ها» و «تاریخ علوم اسلامی».
بخش اول کتاب دربرگیرنده ۱۵ فصل است که از این‌قرارند: مقدمه‌ای بر فلسفه، مقدمه‌ای بر تفاوت میان فلسفه و حکمت و کلام، نظری به فلسفه در دوران معاصر، تقسیم‌بندی جدید فلسفه‌ها، علم و عرفان از دیدگاه معرفتی ابن‌سینا، لذت در فلسفه و عرفان حسین‌بن‌عبدالله‌بن‌سینا، تحول «من» از دیدگاه عرفانی لاهوری و مولوی، علیت، قانون علیت و اختیار از دیدگاه علامه طباطبایی، فلسفه غرب از دیدگاه علامه طباطبایی، حرکت و تحول از دیدگاه علم و فلسفه، دنیای فلسفی برتراند راسل، رابطه علم و حقیقت، علم در خدمت انسان، شناخت فرهنگ.
در سومین‌بخش کتاب هم مخاطب با ۴ فصل «انسان_خدا»، «انسان_ دین»، «انسان_ماورای طبیعت» و «انسان_خویشتن» روبروست. چهارمین‌بخش هم ۸ فصل دارد که به این‌ترتیب‌اند: علم در اسلام، نگاهی به تاریخ علوم در تمدن اسلامی، ریاضیات و نجوم، فیریکْ مکانیک و شیمی، معدن‌شناسی و گیاه‌شناسی، علوم پزشکی، جغرافیا و تاریخ، سایر علوم.
در قسمتی از این‌کتاب می‌خوانیم:
اگر «من» در حرکت و تحول دائمی باشد، همه آن موقعیت‌های خاص و نیز پدیده‌هایی که در سراسر زندگی انسان‌ها پیش آمده و دامنگیر هویت او می‌شود، بی‌اساس بوده و بی‌معنا تلقی خواهد شد. مثلا، جنایتی که یک انسان در سن ۲۰ سالگی مرتکب می‌شود، علی‌رغم گذشت چندین‌سال، تمام قوانین ملل و نیز وجدان شخص جنایتکار، او را جنایتکار واقعی می‌شناسد، هرچند سالیانی بس طولانی از تاریخ وقوع جنایت سپری شده باشد؛ بلکه چنین است که تا آخرین لحظه زندگی، آن شخص هم از نظر وجدان خودش و هم از نظر تمام محاکم دنیا یک جنایتکار و مجرم تلقی می‌شود. در اینجا هیچ مکتب علمی و فلسفی، این قدرت را ندارد که گریبان او را به بهانه اینکه «همه چیز در حرکت و تحول است»، از دست مسئولیت و عقاب (جزا) خلاصی ببخشد. در چنین موردی، از نظر قانون اگر ارفاقی هم به جهت مرور زمان یا اعتذار به جهل و پشیمانی و توبه، او را از دست مجازات رها کند، به جهت تحول عملی «من» در گذرگاه حیات نیست، زیرا استثناء قانونی یا پشیمانی و توبه حتی بلافاصله چندلحظه پس از ارتکاب جنایت هم می‌تواند کار خود را انجام دهد.
از این‌دلیل نتیجه می‌گیریم که «من» به درستی مافوق حرکت و سکون قرار گرفته است. همچنین پلیدی‌ها و عظمت‌ها و امتیازاتی که در قلمرو متحرک انسان و جهان در «منِ» آدمی رسوب می‌کند و از مجرای تحول خارج می‌شود، جز با عناصر عمیق «من» قابل تحول و دگرگونی نیست.
این‌کتاب با ۶۸۷ صفحه، شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۴۹۰ هزار تومان منتشر شده است.
نظر شما