خبرگزاری مهر- گروه دین و اندیشه : دکتر رضا اکبریان این کتاب را در هفت بخش با عناوین معرفی پیشگامان فلسفه، پیدایش حکمت اشراقی و عرفان نظری، توسعه و تعامل مکتب های مختلف فکری – فلسفی، ملاصدرا و حکمت متعالیه، علامه طباطبایی و فلسفه الاهی تنظیم کرده است.
هدف از انتشار کتاب مناسبات دین و فلسفه در جهان اسلام از سوی گروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی معرفی مناسبات دین و فلسفه در تاریخ حکمت اسلامی بوده است تا بر آنانی که دینی بودن فلسفه اسلامی را پارادوکسیکال معرفی می کنند نشان دهد نه تنها ارتباط دین و فلسفه در تاریخ اسلامی امکان پذیر بوده است، بلکه این امر تحقق نیز یافته است.
در بخشی از مقدمه این کتاب می خوانیم : « فلسفه اسلامی تا امروز به عنوان یک فعالیت عمده عقلانی یک سنت زنده فکری در درون دژ مستحکم اسلام باقی مانده است. سنت فلسفه اسلامی به انحای گوناگون به دیگر مکتبهای اسلامی واکنش متقابل نشان داده است و بر مبنای مبادی حکمت عتیق یکی از غنی ترین سنتهای عقلانی در عالم را آفریده است. »
در بخش اول این کتاب، از یعقوب بن اسحاق کندی به عنوان آغازگر تالیف و تفکر مستقل در جهان اسلام یاد شده است. رابطه فلسفه و دین، حقیقت وحی و تفاوت آن با معرفت بشری، بحث تطبیقی در مسئله توحید، صفات خدا و حد توانایی انسان در شناخت خدا، بحثی تطبیقی در مسئله خلقت از دیگر مباحثی است که در بخش اول این کتاب آمده است.
در بخش دوم با عنوان " پیدایش حکمت مشائی در جهان اسلام" ، از ابونصر فارابی به عنوان موسس فلسفه اسلامی یاد کرده است. روح حاکم بر فلسفه اسلامی و تفاوت آن با فلسفه یونان، امکان شناخت خدا، تصور خدا، رابطه خدا و جهان، تاثیر متقابل فلسفه و کلام از عناوین دیگر مورد بحث در بخش دوم کتاب مناسبات دین و فلسفه در جهان اسلام است.
فلسفه در غرب اسلامی عنوان فصل سوم این کتاب است که به مهم ترین اعتقادات برای فیلسوف و متکلم، سهم ابن رشد در مسئله ارتباط میان فلسفه و دین از طریق وحدت حقیقت و نظر ابن رشد درباره وجوب قضا و قدر، عدل الاهی و مسئله معاد اختصاص دارد.
بخش چهارم کتاب مناسبات دین و فلسفه در جهان اسلام، پیدایش حکمت اشراقی و عرفان نظری نام دارد که از شیخ شهاب الدین سهروردی به عنوان بنیان گذار حکمت اشراقی در جهان اسلام یاد کرده و به بررسی رابطه میان عرفان و اسلام می پردازد. همچنین در این فصل ابن عربی و عرفان نظری به صورت بررسی نقش ابن عربی در نظم بخشیدن و صورت بندی عقاید صوفیه مورد توجه قرار داشته است.
توسعه و تعامل مکتب های مختلف فکری فلسفی و شکوفایی حکمت شیعی عنوان فصل پنجم کتاب است که در آن مولف به آراء خواجه نصیر طوسی شایسته ترین مفسر ابن سینا و یکی از شخصیت های جامع شیعی پرداخته است. شیخ بهایی و نظر وی در باب تاثیر عرفان در وحدت بخشیدن میان علوم ظاهری و باطنی و مباحث مابعدالطبیعی و جهان شناسی، میرداماد و تلاش وی برای اعطای صورت جدیدی به حکمت پیشینیان با تکیه بر تعالیم شیعی، جلال الدین دوانی و دادن جهتی تازه به حکمت اشراق سهروردی با تمسک به آیات قرآنی، احادیث نبوی و گفتار صحابه از عناوین مطرح شده در بخش پنجم کتاب است.
بخش ششم کتاب مناسبات دین و فلسفه در جهان اسلام، ملاصدرا و حکمت متعالیه نام دارد که به بررسی شخصیت علمی صدرالمتألهین، سیره فلسفی وی، اصالت وجود اساسی ترین اصل در تحولات بنیادین صدرایی، سلوک فکری صدرالمتالهین در اثبات وجود حق می پردازد. برهان صدیقین در حکمت متعالیه و ریشه های قرآنی روایی آن، بزرگان فلسفه و حکمت بعد از ملاصدرا نظیر ملامحسن فیض کاشانی، ملاعبدالرزاق لاهیجی و حاج ملاهادی سبزواری از دیگر عناوین این بخش کتاب است.
بخش هفتم کتاب، علامه طباطبایی و فلسفه الاهی نام دارد که در آن شخصیت علامه، نظر وی در مورد پیشینی بودن معرفت قرآنی نسبت به سایر معارف، روش تحقیق و راه وصول به شناخت خدا، ازلی و ابدی بودن حق، تشبیه و تنزیه در قرآن کریم و کلمات پیشوایان دین و نفی مکان، زمان و حرکت از خدای متعال معرفی شده است.
نظر شما