به گزارش خبرنگار مهر، عباسی با تأکید بر اهمیت کتاب "درباره یقین" در منظومه آثار ویتگنشتاین سخن خود را معطوف به "درسگفتارهای درباره باور دینی" کرد و گفت: این اثر تنها اثر مستقل ویتگنشتاین درباره دین است که متن بسیار مهم و مورد ارجاعی است و در مورد مطالعه نظریه دین ویتگنشتاین اهمیت والایی دارد.
وی گفت: اهمیت این اثر از شرح همدلانه‌ای که فیلسوف مشهوری چون پاتنم در کتاب "احیای فلسفه" بعد از بررسی جریان معاصر فلسفه جدید بر آن می نویسد پیداست. وی سپس اظهار داشت: فهم "درسگفتارها" بسیار دشوار است و این کتاب حتی پیچیده‌تر از حتی "تحقیقات فلسفی است"، زیرا دست نوشته‌های خود او نیست و یادداشتهای یکی از شاگردان اوست که با ویرایش سیرل بارت به زبان انگلیسی وباعنوان "درسگفتارهایی درباره زیباشناسی، فروید و دین شناسی" منتشر شده است و نزد متخصصان با عنوان "درسگفتارها و گفتگوها" معروف است.
عباسی تأکید کرد: این درسگفتارها حالت گفتگویی دارند و دشواری دیگر آنها نیز این است که در برخی موارد معلوم نیست چه کسی گوینده است. زمان ارائه این درسها نیز حوالی سال 1938 است یعنی سالی که ویتگنشتاین بتازگی دوباره به کیمبریج بازگشته است. از این رو این کتاب از نخستین کتابهای ویتگنشتاین متأخر است و می‌تواند با توجه به کتاب "درباره یقین" که در 18 ماه پایانی عمر ویتگنشتاین نوشته شده است خوانده شود.
عباسی سپس به اهمیت "درباره یقین" در فهم نکات مهم "درسگفتارها" پرداخت و گفت: در کتاب "درباره یقین" کلیدها و سرنخهایی هست که می‌تواند کمک بی‌بدیلی در فهم "درسگفتارها" کند. این مسئله در نکته‌ای که ویراستار "درسگفتارها" در مقدمه خود آورده است نهفته، یعنی این مسئله که "درسگفتارها" مربوط به یک دوره درسی عمومی در باب باور بوده است. از این رو این نکته را می‌توان دریافت که از آنجا که یکی از مفاهیم پربسامد در کتاب "درباره یقین"، مفهوم باور است، این کتاب کمک بسیاری در فهم "درسگفتارها" می‌کند.
عباسی تأکید کرد: ویتگنشتاین در هیچ اثر دیگری به اندازه "درباره یقین"، درباره باور سخن نگفته است و از این رو می‌توان این نکته را در نظر داشت و از آن در قرائت "درسگفتارها" سود جست. وی گفت: "درسگفتارها" درباب سرشت و حقیقت باور، اولاً از آن جهت که باور است و ثانیاً از آن جهت که باور دینی است قلمداد می‌شود و وقتی فهمیدیم که باور چیست، می‌توانیم درکی از باور دینی نیز داشته باشیم.
وی در ادامه به قطعاتی از کتاب "درباره یقین" که نظریه ویتگنشتاین درباره باور را توضیح می دهد اشاره کرد و در ادامه گفت: کتاب "درسگفتارها" با این قطعه مهم شروع می‌شود که باور دینی با بی‌باوری دینی در تضاد نیست. ویتگنشتاین هم در "درباره یقین" و هم در "درسگفتارها" اعلام می‌دارد که شرط سخن گفتن از اختلاف و خطا و تضاد، وجود زمینه‌ای واحد و یکسان است و از آنجا که شخص معتقد و شخص غیر معتقد دو نگاه مختلف دارند و یا به تعبیر ویتگنشتاین جهان-تصویرهای مختلفی دارند، نمی‌توانند با یکدیگر در تضاد باشند.
عباسی گفت: از نظر ویتگنشتاین باورهای دینی همچون باورهای اخلاقی روی زمین پا ندارند و در عین ربط داشتن به مسائل پیرامونی ما، هیچ چیز اطراف ما نمی‌تواند در رد و اثبات آنها دخیل باشد. ویتگنشتاین در "درسگفتارها" بر خلاف کسانی چون کرکگور و برخی متالهان نظریه‌ای تجویزی ندارد و معتقد است که باورهای دینی نه معقول است و نه نامعقول.
وی در پایان گفت: نکته‌ای که از قرائت "درسگفتارها" در سایه "درباره یقین" روشن می‌شود این است که از نظر ویتگنشتاین باور دینی یا ایمان در گفتمان دینی یا بازیهای زیانی دینی همان جایگاهی را دارند که باور فلسفی در گفتمان فلسفی دارند.
درپایان این نشست نیز پس از ارائه توضیحاتی از مالک حسینی پیرامون اهمیت "درباره یقین"، پرسش و پاسخی میان حاضرین جلسه و سخنرانان در گرفت.
نظر شما