قصه پرغصه برگزاری جشنواره‌های دانشجویی

به گزارش خبرنگار مهر، یکی از مشکلات جشنواره‌های تئاتر دانشجویی مواجه شدن با مشکل سالن اجرای آثار است. هر چند این مشکل برای تمام آثار صحنه ای وجود دارد، ولی برای چنین جشنواره‌هایی چند برابر می‌شود. چون معمولا از پلاتوهای دانشگاهها استفاده می شود که همگی از ظرفیت بسیار کمی در پذیرش مخاطب برخوردارند.

این مشکل در جشنواره تئاتر عروسکی دانشجویان مشهود بود. چون جز تالار فارابی که یک سالن چندمنظوره است، پلاتوهای دانشجویی به خصوص در دانشکده سینما تئاتر ظرفیت بسیار کمی داشتند. به اندازه‌ای که حتی جوابگوی پذیرش دانشجویان همان دانشگاهها نبودند. این موضوع باعث می‌شد ازدحام جمعیت و معطلی زیاد برای دیدن نمایش علاقمندان را از تماشای آثار جشنواره محروم کند.

جشنواره‌های دانشجویی برپا می شوند تا محلی برای بروز توانمندی‌های دانشجویان باشند. به طور حتم، مخاطب اصلی این نوع جشنواره‌ها دانشجویان هستند تا با تماشای آثار یکدیگر به تجربه‌های جدید دست پیدا کنند. البته دیگر کارکرد مهم این رویدادهای فرهنگی هنری معرفی استعدادهای جدید به عرصه حرفه‌ای است. یعنی دانشجویان توانایی‌های خود را ارائه می‌کنند تا مورد توجه دست‌اندرکاران حرفه ای قرار بگیرد.

از این دیدگاه جشنواره تبدیل به یک ویترین می شود که شرکت کنندگان گزیده ترین عملکرد خود را ارائه می کنند تا شرایط بهتر دیده شدن را برای خود فراهم کنند. چون هر چند راه یافتن یک دانشجو به بخش حرفه ای عرصه تئاتر، سینما یا تلویزیون شرایط خاص خود را دارد، اما برگزاری یک جشنواره دانشجویی می تواند راه حل مناسب برای بروز توانایی یک دانشجو محسوب شود.

البته این موضوع تبدیل به ایده آل شده است. چون اصولا اساتید دانشگاهها یا دست‌اندرکاران حرفه‌ای دیگر عرصه‌های تصویری رغبت چندانی به تماشای آثار جشنواره‌های دانشجویان تئاتر نشان نمی‌دهند. این موضوع از آن جهت بسیار مشهود است که بسیاری از هنرمندان حتی هنگام برگزاری جشنواره‌های دانشجویی از آن بی‌خبرند و در گفتگوهایی که از سوی ستادهای خبری جشنواره‌های دانشجویی گرفته می‌شود، مطالبی بسیار کلی را مطرح می کنند.

یکی از مسایلی که به عنوان انتقاد از جشنواره های دانشجویی مطرح می شود و امسال به صورت های مختلف در مراسم اختتامیه جشنواره تئاتر عروسکی دانشجویان از آن یاد شد، نبود جسارت و نوآوری در آثار حاضر در جشنواره است. یعنی بسیاری این انتظار را از دانشجویان دارند که آثاری متفاوت با نمایش های متداول ارایه کنند.

حقیقت این است که دانشجو در وهله نخست با به صحنه بردن یک نمایش قصد تجربه کردن دارد. یعنی در این اندیشه است که آنچه را آموخته به مرحله عمل درآورد. در این میان، دانشجویان اگر بتوانند تجربه موفقی را پشت سر بگذارند، شایسته تقدیرند. هر چند این انتظار هم طبیعی است که دانشجو خود را از قید روزمرگی رها کند و به واسطه ذات نوجو به افق‌های تازه بیندیشد.

در این میان نباید از یاد برد که در بسیاری موارد هیئت انتخاب و داوری جشنواره های دانشجویی را معمولا همان هنرمندان و اساتیدی تشکیل می دهند که افکارشان با آثار متداول و نزدیک به قواعد مشخص نزدیکتر است. در این شرایط کمتر می توان راه یافتن اثری به جشنواره را انتظار داشت که خارج از شرایط معمول دست به تجربه ای نو زده باشد.

به این ترتیب لازم به نظر می رسد که گروه انتخاب و داوری جشنواره های دانشجویی از میان دانشجویانی انتخاب شود که اصولا" معتقد به نوآوری هستند و آثاری را برای جشنواره برمی گزینند که افق های تازه ای را جستجو می کنند و این دیدگاه در نمایش آنها دیده می شود. به این ترتیب جشنواره دانشجویی به مفهوم واقعی آن در ارایه آثار متفاوت نزدیک می شود.

ولی مسئله اصلی این است که برگزارکنندگان اصلی جشنواره های دانشجویی که در اصل همان روسای دانشگاهها هستند، حاضر به سپردن همه امور به دست دانشجویان نیستند. انتخاب دبیر، هیئت انتخاب، گروه داوران، نوع جوایز، نحوه و حتی محل برگزاری را همین روسا تعیین می‌کنند و آنها نیز در پی ایجاد شرایطی هستند که مقاصد آموزشی یا اولویت‌های فرهنگی شان لحاظ شود.

انتخاب دبیر و شرایط سازماندهی و شکل گیری جشنواره نکته محوری و اصلی در برپایی هر رویداد فرهنگی محسوب می شود. جشنواره های دانشجویی معمولا از این جهت با مشکلات زیادی مواجهند. یکی از این مسایل اصرار نه چندان منطقی بر انتخاب یک دبیر دانشجوست تا به این وسیله همه چیز رنگ و بوی عنوان جشنواره را به خود بگیرد.

این موضوع در بسیاری از موارد با مشکل مواجه می شود. مسئله ای که در جشنواره تئاتر عروسکی دانشجویان طی دوره های اخیر برگزاری خود را نشان داده است. ریشه اصلی این مشکل در وهله نخست به مشخص نبودن معیارهای انتخاب بازمی‌گردد. یعنی دانشجویان هرگز به طور مشخص با معیارهای برگزیده شدن دبیر جشنواره آشنا نمی‌شوند و همین موضوع رقابت منفی به وجود می آورد.

دیگر اینکه، دبیر هر جشنواره جدا از اینکه باید در امر مسایل مدیریتی تجربه داشته باشد، نیازمند برخورداری از ارتباطات گسترده است که با استفاده از آن بتواند فضای اجرایی جشنواره را گسترش دهد و در صورت نیاز از اعتبار خود برای هر چه بهتر برگزار شدن جشنواره استفاده کند؛ نکته ای که معمولا دبیران دانشجو از آن بی بهره اند.

نکته دیگر اینکه، برنامه‌ریزان جشنواره‌های دانشجویی به شدت روی این مسئله تاکید دارند که همه عوامل و دست‌اندرکاران آثار حاضر در بخش مسابقه این رویدادهای فرهنگی را دانشجویان تشکیل دهند. این موضوع به شدت کیفیت جشنواره را تحت تاثیر قرار می‌دهد. چون نمایشنامه به عنوان اساس یک اثر نمایشی وقتی کیفیتی دانشجویی دارد، روی سایر عوامل نیز تاثیر منفی خود را می گذارد.

برای اینکه جشنواره های دانشجویی تئاتری به مطلوب دست پیدا کنند، برگزارکنندگان باید به چند نکته دقت کافی داشته باشند؛ استفاده از دبیر حرفه ای و مدیر به جای دانشجویان کم تجربه، بکارگیری گروه انتخاب و داوری از میان دانشجویان مستعد برای انتخاب آثار همگام با طبیعت نوجو دانشجو، قراردادن سالن‌های استاندارد و مناسب در اختیار گروههای شرکت‌کننده از نکات بسیار مهم است.

همچنین دعوت از اساتید و هنرمندان برای تماشای آثار، امکان استفاده از نمایشنامه ها و عوامل حرفه ای برای افزایش سطح کیفی نمایش ها، ایجاد پل ارتباطی با مدیران دیگر ارگان ها برای تماشای آثار جشنواره و کشف استعدادهای جدید و توجه به مسئله نظم در برنامه ریزی و هنگام اجراها می تواند شرایط برگزاری یک جشنواره ایده آل دانشجویی با تجربه های جدید و برخوردار از خلاقیت و جسارت در ساختار شکنی را فراهم کند.