هموار شدن راه ریاست جمهوری مجدد پوتین/ مقابله با یکجانبه گرایی واشنگتن

به گزارش خبرگزاری مهر، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری این کشور روز جمعه هفتم دی در مراسمی که به مناسبت فرا رسیدن سال نو میلادی در کرملین برگزار شد، سالی که گذشت را موفقیت آمیز توصیف کرد.

وی یکی از بزرگترین دستاوردها را ارتقای سطح زندگی مردم و قابل پیش بینی بودن آینده آنان عنوان کرد.

رئیس جمهوری روسیه ابراز اطمینان کرد که ارزشهای ملی در آینده نیز پیش برده خواهد شد و در سال 2008 با حفظ تداوم سیاست کنونی می توان به پیشرفتهای قابل توجهی دست یافت.

به گزارش مهر، روسیه در سال گذشته شاهد حادثه تلخی که بتواند اعتبار آن را در صحنه داخلی و بین المللی به خطر بیندازد، روبرو نشد و در واقع سال 2007 میلادی را می توان نقطه ای عطف در تاریخ روسیه مدرن تلقی کرد.

با توجه به موارد فوق و آنچه که در سال گذشته در این کشور رخ داد، می توان حوادث و رویدادهای آن کشور را در دو بعد داخلی و بین المللی تقسیم بندی کرد:

الف) بعد داخلی:

در بعد داخلی روسیه شاهد شکوفایی های بسیاری بود. این کشور هرگز حادثه ای به تلخی سالهای گذشته یعنی دوره تلاش برای کسب ثبات و آرامش ندید.

در سال گذشته در روسیه، دیگری حادثه تلخی مانند اقدام تروریستی در مدرسه بسلان روی نداد، هیچ زیر دریایی با تمام سرنشینانش غرق نشد و همچنین در سال گذشته شاهد کمترین حوادث و سوانح معمول هوایی در روسیه بودیم.

در یکی از مهمترین رویدادهای نزدیک به پایان سال، روند انتخابات پارلمانی این کشور به گونه ای رقم خود که اعتباری دو چندان به ولادیمیر پوتین، حزب روسیه واحد(متحد) و طرفداران وی بخشید.

ولادیمیر پوتین و روسیه واحد به راحتی توانستند در انتخابات پارلمانی این کشور پیروز شوند و این نشان داد که جامعه روسیه به وی و مدیریت خلاق او احترامی ویژه دارد، احترامی که بازتاب بین المللی آن در آخرین شماره نشریه تایم نمایان شد و این نشریه نیز پوتین را به عنوان چهره سال 2007 معرفی کرد.

از دیگر رویدادهای داخلی در حوزه سیاسی این کشور تغییر تحولات در صحنه سیاسی آن بود.

در فوریه 2007 سرگئی ایوانف وزیر دفاع سابق روسیه از سمت خود برکنار و به عنوان معاون اول نخست وزیر این کشور معرفی شد.

در 12 سپتامبر(21 شهریور) و در پی استعفای میخائیل فرادکف نخست وزیر، پوتین، "ویکتور زوبکف" رئیس سازمان نظارت مالی روسیه را نامزد احراز این سمت کرد.

در پی این ماجرا، گمانه زنی ها برای جانشین پوتین بالا گرفت و بیشتر ناظران،این انتصابها را در جهت زمینه سازی رئیس جمهوری برای گزینش فردی برای جانشینی خود می دانستند.

این کشمکش ذهنی در بین آگاهان به مسائل روسیه تا 10 دسامبر( 19 آذر) ادامه داشت که در آن زمان به یکباره اعلام شد که دیمیتری مدودوف نامزد حزب روسیه واحد برای انتخابات ریاست جمهوری سال آتی روسیه شد و نامزدی وی مورد حمایت پوتین نیز قرار گرفت.

با اعلام نامزدی مدودوف، روشن شد که "تیم سن پترزبورگی ها" و یا به تعبیر دیگر ملی گرایان "کا. گ .ب" در تلاش هستند تا بار دیگر بر ادامه ریاست جمهوری پوتینی تاکید کنند و فرد دیگر را که درحوزه انرژی و نفت و گاز روسیه فردی شناخته شده است به ادامه کار ترغیب کنند.

با پایان ماجرای آینده ریاست جمهوری پوتین، اعلام حمایت مدودوف از نخست وزیری پوتین در دولت آینده از دیگر تحولات مهمی بود که روسیه در سال گذشته از آن برخوردار بود.

تحولاتی از این دست در حوزه سیاست داخلی سبب شد تا روسیه دوره ای نسبتاً آرام را طی کند و رونق اقتصادی این کشور بیش از گذشته نمودار شود.

ب)  بعد بین المللی:

 در صحنه بین المللی روسیه سال گذشته با چالشهای بسیاری روبرو بود؛ سیستم سپر دفاع موشکی آمریکا در دو کشور لهستان و جمهوری چک، استقرار سامانه دفاع موشکی آمریکا در ژاپن، توسعه ناتو به شرق، موضوع هسته ای ایران، توقف اجرای پیمان نیروهای متعارف اروپا(CNF)از سوی روسیه، مسئله استقلال کوزوو، اختلافات این کشور با انگلیس درباره کشته شدن الکساندر لیتویننکو یکی از ماموران سابق روسی، تنشهای مسکو با تفلیس، از موارد مهمی بودند که بخش اعظمی از ظرفیت  سیاست خارجی این کشور را به خود اختصاص داده بودند.

1) سیستم سپر دفاع موشکی آمریکا در اروپا:

سیستم سپر دفاع موشکی آمریکا که قرار است این کشور آن را در لهستان و جمهوری چک مستقر کند، مهمترین مسئله ای بود که در سال گذشته بین آمریکا و روسیه مطرح بود.

آمریکا در ماه ژانویه به این دو کشور که پیشتر از اقمار شوروی بودند و در حال حاضر از اعضای اتحادیه اروپا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هستند، پیشنهاد داد تا این سامانه موشکی شامل 10 موشک رهگیر در لهستان و یک سیستم راداری در جمهوری چک را در خاک آنها مستقر کند.

واشنگتن هدف از استقرار این سیستم را مقابله با تهدیدهای موشکی تهران و پیونگ یانگ اعلام کرده است، اما روسیه مخالف استقرار چنین سامانه ای است و آن را در مسیر کنترل سایتها و اهداف نظامی خود تلقی کرده است.

پوتین رئیس جمهوری روسیه که رادار گاباله در آذربایجان در اختیار این کشور قرار دارد، هفتم ژوئن(17 خرداد) در نشست هشت کشور صنعتی (G8) در هایلیگندام آلمان برای انصراف آمریکا از استقرار سامانه دفاع موشکی در جمهوری چک و لهستان که مسکو آن را تهدیدی علیه خود می دهند، به "جرج بوش" رئیس جمهوری آمریکا پیشنهاد داد که برای حل مشکل دفاع ضد موشکی به طور مشترک از ایستگاه راداری گاباله آذربایجان که  در اجاره روسیه است، استفاده کنند، اما آمریکا به بهانه اینکه این سامانه به علت نزدیکی به ایران و همچنین ضعف تکنیکی آن توان کنترل سیستم های موشکی ایران را ندارد، تاکنون این مسئله سرباز زده است.

"هنری اوبرینگ" رئیس آژانس دفاع ضد موشکی آمریکا در این رابطه ابراز عقیده کرد: پیشنهاد مطرح شده از سوی روسیه درباره استفاده ایستگاه راداری در جمهوری آذربایجان نمی تواند جایگزین سامانه دفاع ضد موشکی آمریکا در لهستان و جمهوری چک شود.

وی افزود : رادارهای روسی نمی توانند وظایفی را انجام دهند که رادارهای آمریکا در اروپا انجام خواهند داد و از این رو بهترین حالت این است که رادارهای روسیه به دفاع ضد موشکی آمریکا در اروپا ملحق شوند.

2) سپر دفاع موشکی آمریکا در ژاپن:

 به گزارش مهر، سپر دفاع موشکی آمریکا در ژاپن دیگر موضوعی بود که سبب افزایش تنشهای بین روسیه و آمریکا شد.

ژاپن و آمریکا طرحهایی را برای یک سیستم دفاع موشکی مشترک برای مقابله با تهدیدهای ناشی از موشکها و سلاحهای هسته ای کره شمالی توسعه داده اند. استقرار رهگیرهای SM-3 بر روی ناوهای ژاپن بخشی از این طرحهاست.

گرچه این مسئله به سبب سیاستهای موشکی کره شمالی به ویژه آزمایش بمب اتمی از سوی این کشور، با مخالفت چندان زیادی از سوی روسیه روبرو نشد،اما این کشور بارها این موضوع را نگران کننده توصیف کرده و بر این تاکید دارد که این اقدام احتمال توسعه سامانه دفاع موشکی آمریکا به دیگر نقاط را می تواند در پی داشته باشد.

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در اواخر اکتبر( اواخر مهر)،مخالفت مجدد کشورش را با همکاری های موشکی آمریکا و ژاپن اعلام کرد و گفت : روسیه نگران آن است که ساخت سامانه دفاع موشکی از سوی ژاپن و آمریکا اساس ثبات استراتژیکی را در کل جهان بر هم زند.

وزیرامورخارجه روسیه افزود: "ما مخالف سیستمهای ضد موشکی هستیم که جهت تامین برتری نظامی ایجاد می شوند. استقرار چنین سیستمهایی می تواند به مسابقه تسلیحاتی در مقیاس منطقه ای و جهانی مبدل شود".

وی در گفتگوی دیگری در این رابطه گفت: "ما مخالف ساخت سیستمهای دفاع موشکی هستیم که هدف آنها تضمین برتری نظامی واشنگتن است".

3) توسعه ناتو به شرق:

توسعه ناتو به شرق به ویژه به جمهوری های سابق شوروی از دیگر مواردی است که روسیه به آن، به دیده تردید نگریسته است.

اوکراین، گرجستان و تا حدودی جمهوری آذربایجان، از جمله سه کشوری هستند که در آنها بیشترین تمایل برای پیوستن به ناتو دیده می شود، اما این مسئله همچنان با وجود اظهارات اطمینان بخش از سوی مقامهای ناتو، مورد رضایت مسکو نبوده است.

روسیه بر این نکته تاکید دارد که جمهوری های همسایه آن کشور می توانند در قالبی که روسیه در آن با ناتو همکاری می کند، همکاری کنند.

روسیه در قالب شورای روسیه- ناتو با این پیمان نظامی همکاری می کند.

4) موضوع هسته ای ایران:

فعالیتهای هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران یکی دیگر از چالشهای روسیه در بعد بین المللی بود.

این کشور ضمن حمایت از حق ایران در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای، بارها مخالفت خود را با رویکرد آمریکا و متحدان غربی اش برای اعمال فشارهای بیشتر بر ایران اعلام کرده است.

همچنین در یکی دو ماه گذشته به سبب ارسال دو محموله سوخت هسته ای نیروگاه بوشهر، مسکو در تعامل خود با واشنگتن در این باره وارد مرحله ای جدید شده است.

5) توقف اجرای پیمان نیروهای متعارف اروپا (CFE) از سوی روسیه:

روسیه 12 دسامبر( 21 آذر) و پس از کشمکشها درباره پیمان نیروهای متعارف اروپا (CFE)، خروج خود را از این پیمان اعلام کرد.

اعلام این مطلب از سوی روسیه تنش دیگری بود که بین این کشور با اروپا و آمریکا به وجود آورد.

 وزارت امورخارجه روسیه در همان زمان با صدور بیانیه ای اعلام کرد که مشارکت این کشور در پیمان نیروهای متعارف اروپا از نیمه شب گذشته به حال تعلیق درآمده است.

در بیانیه اعلام کرد: این اقدام ناشی از شرایط استثنایی مرتبط با محتوای پیمان بوده که به امنیت روسیه مربوط می شود و اقدامات فوری ما را می طلبد.

پیمان CFE که در سال 1990 به تصویب رسید و در سال 1999 اصلاح شد؛ میزان استقرار نیروها و تسلیحات سنگین را در قاره اروپا از سواحل اقیانوس اطلس تا کوههای اورال روسیه تعیین و محدود می کند. "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه ماه نوامبر فرمان تعلیق عضویت در این پیمان را امضا کرد که به تصویب مجالس دوما و سنا نیز رسید.

تعلیق عضویت به این معناست که روسیه می تواند نیروهای نظامی اش را بدون اطلاع دادن به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) در طول مرزهایش جابجا کند.

در بیانیه وزارت امورخارجه روسیه تصریح شده بود که روسیه دیگر محدودیتی درباره استقرار تسلیحات نیز ندارد، اما درعین حال اطمینان داده شد که این کشور هیچ طرحی برای تجمیع سلاح در مرزها با همسایگانش ندارد.

آنچه سبب خروج روسیه از این پیمان شد؛تصویب نشدن نسخه اصلاح شده پیمان در سال 1999 از سوی ناتو بود که طبق آن تغییراتی عمده پس از فروپاشی شوروی سابق در آن اعمال شد. کشورهای عضو ناتو می گویند تا زمانی که روسیه نیروهایش را از دو کشور گرجستان و مولداوی- از جمهوریهای سابق شوروی- خارج نکند؛ اصلاحیه پیمان را تصویب نخواهند کرد.

علاوه براین، روسیه خواستار تغییر محدودیتهای پیمان درباره جابجایی نیروهایش در طول مرزهای غربی اش با اروپاست. مسکو همچنین خواستار پیوستن کشورهای بالتیک از جمله استونی به پیمان CFE است.

گرچه این کشور آمادگی مشروط خود را برای اجرای مجدد پیمان اعلام کرده است، اما کارشناسان بر این باورند که فهرست بلند تقاضاهای روسیه، پیوستن دوباره این کشور به پیمان مزبور را عملاً ناممکن کرده است.

6) مسئله استقلال کوزوو:

به گزارش مهر، استقلال کوزوو یکی از مهمترین چالشهای سیاست خارجی روسیه به شمار می رود. روز 5 اردیبهشت هیئتی از شورای امنیت سازمان ملل متحد به ریاست "مارتی آهتیساری" در ماموریتی 5 روزه برای بررسی اوضاع در کوزوو و تلاش برای اجرای طرح پیشنهادی این شورا مبنی بر به رسمیت شناختن استقلال موقت آن ،راهی منطقه بالکان شد.

کوزوو جزئی از صربستان است، اما این منطقه از سال 1999 تحت نظارت سازمان ملل متحد اداره شده است. در حال حاضر  هشت  سال است که از زمان بمباران ۷۸ روزه نیروهای امنیتی صرب از سوی نیروهای ناتو برای بیرون راندن آنها از کوزوو می گذرد.

آمریکا و اتحادیه اروپا طرفدار طرح پیشنهادی آهتیساری مبنی بر استقلال کوزوو به طور موقت (دوفاکتو) هستند که روسیه با این امر مخالف است.

غرب بر آن است تا با تصویب قطعنامه ای در شورای امنیت، استقلال کوزوو را- به عنوان منطقه ای دارای اکثریت آلبانیایی تبار- از صربستان تضمین کنند.

 تصمیم گیری نهایی درباره سرنوشت این منطقه باید در شورای امنیت اتخاذ شود که روسیه به عنوان هم پیمان صربستان در آن از حق وتو برخوردار است و مخالفت خود را با استقلال این منطقه اعلام کرده است که یکی از موارد اختلاف مسکو- واشنگتن درباره مسائل بین المللی همین موضوع است. 

7) اختلاف با انگلیس درباره کشته شدن لیتویننکو:

"الکساندر لیتویننکو" مامور سابق کا.گ.ب در لندن به طرز مشکوکی کشته شد و بلافاصله پس از کشته شدن وی، سازمانهای اطلاعاتی انگشت اتهام را به سوی "آندره لوگووی" یکی از چهره های امنیتی روسیه نشانه رفتند و خواستار استرداد وی شدند.

لیتویینکو

در پی خودداری روسیه از استرداد لوگووی به انگلیس و درخواست دیوید میلی باند وزیر امور خارجه انگلیس مبنی بر لزوم بازنگری در قانون اساسی روسیه، روابط دو کشور به تیرگی گرایید و دولت انگلیس روز 16 جولای روز دوشنبه، به چهار دیپلمات سفارت روسیه در لندن، ‪۱۰‬ روز برای ترک خاک این کشور مهلت داد.

در این راستا، دولت روسیه نیز روز پنجشنبه 10جولای(28 تیر)خبر داد که به تلافی اخراج چهار دیپلمات این کشور از لندن، چهار دیپلمات انگلیسی را از مسکو اخراج می کند. 

سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در جمع خبرنگاران اظهار داشت : دیپلماتهای انگلیسی 10 روز برای خروج از روسیه فرصت دارند.

با بالا گرفتن تنشها میان مسکو و لندن، کرملین در 18 آگوست(27 مرداد) ماه پخش برنامه های شبکه رادیویی BBC به زیان روسی را در روسیه ممنوع اعلام کرد.

گرچه تلاشهایی از دو طرف برای بهبود روابط صورت گرفته، اما تاکنون روابط مسکو-لندن به پیش از شروع این بحران بازنگشته است. 

7) تنش های مسکو با تفلیس:

به گزارش مهر،روابط روسیه و گرجستان در بیشتر اوقات پس از فروپاشی شوروی از تب و تاب بیشتری برخوردار بوده و همیشه هر یک از طرفین،یکدیگر را به اقدامات تحریک آمیز علیه دیگری متهم می کند.

در سال گذشته علاوه بر اتهام های روزمره و تبادل اظهارات نه چندان دوستانه بین دو طرف، خروج نیروهای روسی از گرجستان مهمترین تحولی بود که بین دو کشور روی داد.

همچنین تلاش گرجستان برای پیوستن به ناتو و مخالفتهای روسیه با این اقدام از دیگر مسائل تنش آفرین بین دو کشور بوده است.

ناآرامی های داخلی گرجستان و متهم شدن دخالت به روسیه در این ناآرامی ها از موارد دیگری بود که روسیه در سال گذشته با آن در روابط خود با این کشور همسایه دست به گریبان بوده است.

بررسی تحولات بیرونی و درونی روسیه نشان از این امر دارد که با توجه به چالشهای گوناگون کرملین، می توان نتیجه گیری کرد که روسیه برای اولین بار است که پس از فروپاشی شوروی به یک استقلال داخلی در تصمیم گیری در دو حوزه نائل می شود و سخنرانی  پوتین در کنفرانس امنیتی مونیخ که اوج تنش بین روسیه با آمریکا را نشان داد، بیانگر این واقعیت بود که روسیه بر آن است تا نقش خود را در جایگاه بین المللی به عنوان روسیه مستقل پیدا کند و همچنین این هشداری به غرب بود که این کشور در تلاش است تا روندی که مورد نظر ملی گراهای این کشور به رهبری پوتین و تیم امنیتی کا.گ.ب است، دنبال کند.