به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای این نشست اسماعیل بنی اردلان - مدرس دانشگاه هنر - از سینمای صامت به عنوان نخستین منشا تبلور ادبیات نام برد و گفت: در تاریخچه هنر سنما، سینمای صامت نخستین جایی است که از ادبیات متاثر می شود و ادبیات در آن بی پیرایه و به صورت توضیحات مستقیم، سر و کله اش پیدا می شود. بعدها در سینمای کلاسیک است که بزرگان هنر سینما متوجه می شوند که این سینمای صامت همان ادبیات است و تصمیم به حذف توضیحات از آن می کنند. در اینجاست که تصویر جای توضیح را می گیرد و اساساً ایده تصویر شکل می گیرد.
در ادامه اکبر عالمی مدرس دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به تاریخچه هنر سینما، گفت: از سال 1930 که سینمای ناطق کارش را شروع کرد تا به امروز 88 سال می گذرد و به همین خاطر است که ما در مقابل تاریخ تمدن به آن تاریخ سینما نمی گوئیم بلکه با عنوان تاریخچه سینما از آن یاد می کنیم.
وی به تخصصهای گوناگونی که در عرصه سینما وجود دارد و می تواند یک رمان را به فیلم تبدیل کند پرداخت و افزود: فیلم رمان را از ذهنیت به عینیت تبدیل می کند و از این لحاظ بسار سهل الوصول تر از دنیای نویسندگان بزرگی مانند تولستوی، پاسترناک، جویس، دیکنز و امثال اینهاست. در این میان تهیه کننده یکی از عوامل اصلی است که البته هنوز جایگاهش در ایران شناخته نشده است. تهیه کننده در واقع شبیه یک ناشر است و باید به خوبی سینما را بشناسد تا بتواند یک کارگردان خوب را برای ساختن یک فیلم خوب انتخاب کند.
عالمی اضافه کرد: نویسندگان فیلمنامه از دیگر عوامل اصلی یک فیلم اند که با تراش دادن گفتگوهای یک رمان، آن را صیقل می دهند و موضوع را باورپذیر می کنند. جلوه های ویژه - از جمله نورپردازیهای خوب - نیز از این جمله اند.
این مدرس سینما، مونتاژ را بزرگترین معجزه سینما برشمرد و گفت: وقتی یک اثر ادبی از آب، جنگل و آبشار با ما سخن می گوید، اینها برای کسی که در بیابان و یا کویر زندگی می کند نامفهوم است اما این کارگردانان هستند که با ساخت فیلمی از همین موضوعات، ادبیات را ارتقا می دهند و در عین حال هیچ چیزی از آن را تخریب نمی کنند. دیکنز برای توصیف "فاگین" (یکی از شخصیتهای رمان "آرزوهای بزرگ") صفحه ها مطلب نوشت اما دیوید لین (کارگردان فیلم آرزهای بزرگ) همین کار را در 10 ثانیه انجام می دهد.
بنی اردلان نیز در ادامه سخنان قبلی خود افزود: پس از آنکه سینما از ادبیاتی که در آن وجود داشت به سمت تصویر رفت، همین اتفاق در خود ادبیات هم افتاد و در واقع ادبیات نیز به سمت تصویر رفت و کسانی مانند فاکنر، جویس، پروست و امثال اینها جا باز کردند. در ادامه این تصویری که اکنون در سینما قدرتمندتر شده است، مجدداً در ادبیات اثر می گذارد و این گردش ادامه دارد.
وی با بیان اینکه ادبیات کلاسیک ایران ادبیاتی تصویری بوده، از اینکه "ادبیات موجود بدون تصویر است" ابراز تاسف کرد و گفت: بیهقی، ابوسعید اباالخیر و فردوسی از جمله کسانی بودند که آثارشان فقط تصویری بود و اساساً متن ادبی کلاسیک ما و حتی ساختار ادبیات ما تصویری بوده است. حیرت آور است که با وجود تمام اتفاقاتی که در سالهای بعد تا زمان حاضر در ادبیات رخ داده، الان ادبیات ما بدون تصویر شده و مدتی است نویسندگانی به این فکر افتاده اند که این کار را بکنند، چرا که ادبیات بدون تصویر ممکن نیست.
در ادامه عالمی با اشاره به جایگاه ادبیات در میان جوایز معتبر سینمای جهان، گفت: زمانی که "هریت بیچر استو" کلبه عمو توم را نوشت، این کتاب در بار اول 300 هزار نسخه فروش رفت اما تنها در سال 1927 بود که با اختصاص بودجه بی سابقه ای معادل 1.8 میلیون دلار برای ساخت فیلمی از روی این کتاب، نویسنده آن مورد توجه قرار گرفت. بیچر استو کوچک اندام بعدها با آبراهام لینکلن رئیس جمهور آمریکا دیدار کرد و پیش از این دیدار لینکلن به منشی خود گفت: "این بیچر استوی ریزه میزه است که این انقلاب بزرگ را در آمریکا به وجود آورد!"
این کارشناس سینما و تلویزیون با نقل قولی از ژان کوکتو - فیلمساز فرانسوی - که گفته بود "سینما هنر نیست تا زمانی که دسترسی استعدادها به آن به سهولت دسترسی یک نویسنده به قلم مو باشد"، افزود: آرزوی کوکتو امروز برآورده شده و الان عباس کیارستمی با یک دوربین کوچک دارد اندیشه اش را به دنیا عرضه می کند.
وی ادامه داد: در حال حاضر بودجه ساخت 4 فیلم در هالیوود برابر است با تمام دارایی سینمای ایران و بودجه یک فیلم معادل بودجه یک سال بنیاد سینمایی فارابی به اضافه بودجه معاونت سینمایی وزارت ارشاد و حقوق آقای جعفری جلوه - معاون سینمایی ارشاد - است که همه اش روی هم 22 میلیارد تومان است!
در ادامه بنی اردلان، روبر برسون - فیلمساز فرانسوی - را یک اتفاق در تاریخ سینما نامید و گفت: برسون با فیلم "ناگهان بالتازار" خود ماندگارترین اثر معنوی را درباره مسیح ساخت که قهرمان آن یک الاغ است. او به دنبال این است که معنویات را در زندگی روزمره جستجو کند نه در دنیایی دیگر و با این کار دانش تازه ای را به سینما آموخت.
وی گرایش سینماگران ایرانی را به رئالیسم بسیار سطحی معرفی کرد و گفت: فرانسویها به شدت به سینمای رئال توجه دارند اما باید گفت این توجه، اثرات بسیار منفی در ادبیات و سینمای ما گذاشته است. در واقع ما تصور خیلی ابتدایی از سینمای رئال داریم و از آن انتظار داریم که واقعیتها را بگوید، در حالی که رئالیسم یعنی با واقعیت از واقعیت فراتر رفتن.
اکبر عالمی هم با تاکید بر اهمیت مخاطب شناسی در ساخت فیلم، گفت: باید نگاه شوونیستی را از خودمان دور کنیم و خودشیفتگی را کنار بزنیم و اعتراف کنیم که سالهای سال است از پرورش مخاطب غفلت کرده ایم و مخاطب سازی نکرده ایم. جهان بعد از جنگ جهانی دوم به طرز توفنده ای تغییر شکل پیدا کرده و دیگر نباید دو روز ما مثل هم باشد.
نظر شما