بسیاری از رسانه ها از جمله خبرگزاری مهر بنا بر رسالت و وظیفه اصلی خود در انعکاس نظرها و صحبتهای هنرمندان شرکت کننده در جشنواره و همچنین پاسخ مسئولان به ایفای نقش خویش پرداختند و در این مسیر"مهر" و شاید دیگر رسانه ها از دو طرف- مسئولان و هنرمندان - مورد پرسش قرارگرفتند که چرا از منافع معنوی آنها ، حمایتی آنگونه که مطمح نظرشان بوده صورت نگرفته است .در این باره باید متذکر شد که یکی از حساسیت های رسانه ای و یکی از شروط اصلی کار حرفه ای روزنامه نگاری، حفظ تعادل و دوری از یکجانبه نگری در پوشش خبری رخدادهای جاری است و طبعا این رویه مورد انتقاد افراطیون دو طیف قرار می گیرد. به هرحال خبرگزاری مهر در دو سه هفته گذشته به انحاءمختلف از مسئولان بیست و سومین جشنواره موسیقی دعوت به عمل آورد تا برای ارزیابی جشنواره و بررسی انتقادهای مطرح شده در میزگردی کنار هم بنشینند و برای شفاف سازی و روشنگری شائبه های پیش آمده به صحبت بپردازند که متاسفانه علی رغم گذشت سه هفته به جز دبیر محترم جشنواره هیچیک از حضرات حاضر به شرکت در این میز گرد نشدند. با سپاس از کامبیز روشن روان، دبیر بیست و سومین جشنواره موسیقی فجر که فرصتی را برای این منظور در اختیار ما گذاشتند گفتگوی ما را با ایشان در زمینه مسائل مطرح شده در دوران جشنواره موسیقی و...می خوانید.
*خبرگزاری مهر ـ گروه موسیقی : با توجه به برخی انتقادهای مطرح شده در خصوص کم و کیف برگزاری بیست و سومین جشنواره موسیقی فجر مشکل اصلی را در چه می دانید؟
- کامبیز روشن روان : مشکل بزرگ ما در عرصه موسیقی بیش از هر مسئله ای به خود هنرمندان موسیقی برمی گردد چرا که هیچیک از اهالی موسیقی یکدیگر را قبول ندارند و هیچیک دیگری را به رسمیت نمی شناسد و هر یک بنا بر رای خود عملکرد جشنواره را تفسیرمی کند. به این معنا که مجموع نظرات یا خیلی مثبت و یا خیلی منفی بود وهیچ نقطه نظر متعادلی به چشم نمی خورد و دلیل این موضوع هم این است که متاسفانه اهالی موسیقی پس از بیست و سه سال برگزاری این جشن موسیقی هنوز به یک اجماع کلی و تعریف واحد از جشنواره موسیقی فجر نرسیده اند و هریک تعریف خود را از جشنواره موسیقی فجر طبق سلیقه خویش مطرح می کنند.
* در این تفرق آرا تکلیف مخاطب چیست ؟
- خوشبختانه هر یک از مخاطبان به فراخور سلیقه و پسند خود از مجموع اجراهای جشنواره فجر دیدن کردند و مراتب سپاسگذاری خود را نیز به جا آوردند. مسئله این است که چیستی و ماهیت جشنواره برای اهالی موسیقی مشخص نیست به همین دلیل است که برخی ها معتقدند که اسم جشنواره موسیقی فجر بایستی از مجموع 10 شب کنسرت در ایام پیروزی انقلاب حذف شود . بعضی دیگر معتقدند که باید فقط موسیقی سنتی باشد برخی دیگر تنها موسیقی سنتی و نواحی را به رسمیت می شناسند و عده دیگر نیز می گویند انواع موسیقی که در حال نابودی است باید عرضه شود و در نهایت عده ای هم معتقدند که جشنواره موسیقی فجر باید برای فرهیختگان برگزار شود نه برای مردم که به نظرمن این تفکر از اساس اشتباه است و برخی دیگر هم می گویند جشنواره موسیقی فجر یک جشن ملی است که باید از شور و نشاط ویژه ای برخوردار باشد.
* شما به کدام دسته اعتقاد دارید ؟
از نظرمن نه تنها جشنواره موسیقی فجر بلکه جشنواره فیلم و تئاتر که درایام پیروزی انقلاب اسلامی برگزار می شود یک جشن ملی است و نمی توان نام جشنواره را از روی این رویداد بزرگ برداشت به همین دلیل در این جشن ملی هم موسیقی پاپ هم موسیقی کلاسیک وهم انواع دیگر موسیقی وجود دارد. امسال برخی ایرادها را بر چرایی حضور موسیقی پاپ در جشنواره می گرفتند و می گفتند این نوع موسیقی مال جشنواره نیست و یا برخی دیگر معتقد بودند حضور موسیقی پاپ موقعیت موسیقی سنتی را به خطر انداخته است و نکته تاسف بارتر اینکه همه این حرف ها را اهالی موسیقی می زدند .
*ولی برخی از انتقادها از چرایی برگزاری بخش موسیقی پاپ به جا بود چرا که برخی از آنها و اجراهایشان واقعا ضعیف بود.
- این نظر اهالی موسیقی و منتقدان است ولی نظر مردم این نیست . مردم اجرای همه گروههای موسیقی پاپ را دوست داشتند، ضمن اینکه ما در قدم اول هستیم و طبعا مشکلات بسیاری پیش پای خویش داریم اما نکته ای که نباید فراموش کرد این است که پشت همه این نقدها و حرف و حدیثها حرکت مثبتی و رو به جلویی در حال انجام است که این حرکت در دراز مدت تحولی بنیادین به وجود خواهد آورد چرا که نتوانستند با وجود همه کاستی ها بی تفاوت از کنار آن بگذرند البته ناگفته نماند که مطبوعات و رسانه های جمعی نیز به این انتقادها دامن زدند.
*مطبوعات و رسانه تا چه اندازه در جهت تضعیف جشنواره موثر هستند؟
- نقش بسیار سازنده و در عین حال مخربی دارند.
*چرا مخرب؟
- چون در برخی موارد شاهد بودیم که به جای نقد مثبت انتقادهای غرض ورزانه صورت می گرفت واین در حالی است که در نخستین نشست مطبوعاتی بیست و سومین جشنواره موسیقی فجر از همه منتقدین و دوستان خبرنگار خواستم که هر نقد و نظری که دارند خیلی صریح بیان کنند اما چنین نشد.
* آقای روشن روان خود شما تا چه اندازه انتقاد پذیر هستید؟
- وقتی به صراحت اعلام می کنم که آماده هرنوع نقد و نظری در جهت سازندگی این جریان هستم به این معنی است که انتقاد کنید و اشکالات کار را به ما متذکر شوید من دوست دارم نقد شوم چرا که اعتقاد دارم تا زمانی که نقد نشویم نمی توانیم ایرادها را برطرف کنیم واین در حالی است که ما ازهمان آغاز نقد نشدیم و کسی هم چیزی نگفت و طبیعتا ما هم اگر ندانیم مشکل از کجاست قطعا نمی توانیم قدم از قدم برداریم بنابراین خیلی طبیعی است که با وجود همه کاستی ها جشنواره مطلوب برگزار نشود.
*چه انتظاری از مطبوعات و رسانه های جمعی دارید؟
باوری که من نسبت به مطبوعات دارم این است که دوستان منتقد و خبرنگار بایستی نکات مثبت و منفی را با هم ببینند و آنها را کنارهم بگذارند و مجموع داشته ها را با یکدیگر بسنجند ضمن اینکه شرایط کلی موسیقی در مملکت را نیز باید درنظر گرفت و برخی از ایده آل های دست نیافتنی را نیز دور بریزیم و براساس آنچه موجود است نقد بکنیم چرا که بسیاری از ایده آل ها وجود دارد که هیچگاه به واقعیت نمی پیوندد . بنابراین اگر مدام این ایده آل ها را طرح کنیم و انتظار داشته باشیم که از این ایده آل ها پاسخ مثبت دریافت کنیم راه به جایی نمی بریم از همین رو باید با توجه به شرایط موسیقی و توانایی های اجرایی این هنر حرکت کنیم و با درنظرگرفتن این شرایط مثبت ویا منفی بودن جشنواره را ارزیابی کنیم.
سال 2003 کنسرت های متفاوتی را در اروپا اجرا کردیم و پس از آن با نقدهایی مواجه شدیم که تعجب هر یک از ما را برانگیخت. منتقدین به نکاتی ریزی اشاره کرده بودند که برای خود من بسیار جالب بود که چطور تا این اندازه موشکافانه و دقیق درباره کار نوشته بودند در واقع نکات مثبت و منفی را کنار هم گذاشتند و دیدم که چقدر درست و حساب شده عمل می کنند . این در حالی است که روال نقد نویسی منتقدین ما در حوزه موسیقی به انتقادهای بی جا در جهت تخریب ماهیت هنر تبدیل شده است به گونه ای که انگار هیچ جنبه مثبتی از آغاز وجود نداشته است .
*آنچه شما به عنوان نقد به آن اشاره می کنید نگاهی کارشناسی از جنبه موسیقی شناسی به آثاراست منظور انتقادهایی است که در بخش اجرا وجود دارد نظرتان در خصوص این انتقادها چیست؟
-در یک نقد درست همه معایب و کاستی ها باید به طور مستند بررسی شود نه اینکه تنها جنبه های منفی کار را ببینیم چراکه به نظرمن این نقد مغرضانه است نه یک نقد سازنده و من انتظار داشتم بیست و سومین دوه جشنواره موسیقی فجر با نگاه سازنده مورد بررسی قرار بگیرد به نظرمن تمام اشکالات را از چشم یک نفر دیدن اشتباه است.
* بسیاری از هنرمندان گله داشتند که از سوی دبیرخانه جشنواره مبنی بر اینکه برای حضور در این جشنواره دعوت نشده اند و یا حتی بلیتی هم برای دیدن برنامه ها به آنها هدا نشده است این گله مندی را چطور ارزیابی می کنید؟
-تعداد بالایی بلیت اهدایی جشنواره را به خانه موسیقی دادیم تا بین اعضا تقسیم کند ضمن اینکه همه بلیت ها در گیشه فروخته شده بود و ما هم بلیت دعوتی بسیار اندک داشتیم در واقع از سال گذشته این بدعت را گذاشتیم که که بلیت اهدایی ندهیم و هرکس می خواهد موسیقی ببیند بایستی پول بپردازد و در این راستا هنرمندان و دانشجویان موسیقی و سایر رشته ها در اولویت اول بودند.
* با توجه به این مطلب که همه بلیت ها به فروش رفته بود پس چرا اکثر سالن ها به ویژه در بخش بین الملل خالی بود؟
- خوب طبیعی است یک عده برخی از موسیقی ها را دوست ندارند بینند.
* با توجه به گفته شما این سئوال پیش می آید که اگر همه بلیت ها به فروش رفته و مخاطب برای این اجراهای متعدد پول داده و بلیت خریده چرا به تماشای کنسرت نیامده است؟!
- من همیشه مخالف فرستادن بلیت اهدایی به نهادها ، ارگانها هستم و سال گذشته جلوی این اتفاق را گرفتم. از سوی دیگر طبیعی است که بعضی از مخاطبان به خاطر عدم شناخت انواع موسیقی برخی از اجراها به مذاقشان خوش نیاید و از دیدن کنسرت لذت نبرند در نتیجه سالن را نیمه کاره رها کنند.
* چرا با بولتن و یا بروشور این گروهها را به مردم معرفی نکردید؟
- خوب به خاطر این است که ما همیشه دقیقه نود عمل کرده و متاسفانه می کنیم. دبیر جشنواره نیمه مهرماه انتخاب شد و در زمان اندکی هم که داشتیم باید کارها را انجام می دادیم و کمتر از 40 روز در آذرماه جشنواره را برپا می کردیم با این اوصاف زمان برای چاپ بولتن روزانه و یا بروشور نداشتیم در نتیجه برنامه ها از دو هفته قبل آماده دست مخاطب نبود تا بتوانیم روی تک تک گروهها مانور دهیم بنابراین نباید انتظار معجزه داشته باشیم.
به همین دلیل اگر همین منتقدین با جنس کار و نوع استرسی که ما ازآغاز با آن مواجه هستیم از نزدیک آشنا بودند به خوبی متوجه می شدند که ما در حد معجزه و با دست خالی جشنواره برگزار کردیم در واقع اگر بدانند شرایط برگزاری جشنواره چیست خیلی از این حرف و حدیث ها پیش نمی آید ضمن اینکه این بحث ها ضعف شخص نیست بلکه ضعف سیستم و سوء مدیریت است.
* ضعفهای این دوره از جشنواره بیشتراز چه ناحیه ای بود؟
- برخی از ضعف ها به سیستم و مدیریت برمی گشت و برخی دیگر به مشکلات فنی موجود در سالنها. به عنوان مثال بزرگترین مشکل ما در سالنها مسئله صدابرداری است و همه گروهها بدون استثنا از ضعف صدا گله کردند. مشکل صدابرداری مسئله ای نیست که یک شبه حل شود قبل از جشنواره با مسئولین هریک از 9 سالن صحبت کردیم و آنها این اطمینان را دادند که مشکلی وجود ندارد و طبعا من هم چاره ای جز اعتماد نداشتم ولی در ایام جشنواره عملا نکته مثبتی دراین خصوص ندیدم ضمن اینکه این مسائل نکات زیر بنایی است به این معنا که ما در کشورمان رشته تخصصی صدابرداری موسیقی و یا متخصص در این حوزه نداریم .
موسیقی نباید از طریق بلندگو و یا مکروفن شنیده شود. جز دو سالن رودکی وتالار وحدت هیچیک از سالنهای موجود آکوستیک نیست و این مشکلاتی نیست که در کوتاه مدت حل شود بلکه این مسائل در یک برنامه ریزی حداقل ده ساله باید به طور زیر بنایی برطرف شود.
* بعضی هنرمندان گفته اند که ضعفهای موجود پشت هنرمند برجسته ای به نام کامبیز روشن روان به عنوان دبیر این دوره از جشنواره مخفی شده است نظر شما چیست ؟
- به صراحت اعلام می کنم من با مدیریت هیچ مشکلی نداشته و ندارم و بدون تعارف می گویم که آنچه را که می خواستم مدیریت تهیه و در اختیار من می گذاشت و بهتر از این هم نمی شد ضمن اینکه حل مشکلات زیربنایی که به آن اشاره کردم از عهده مدیران نیز خارج است ونمی توان ظرف یک هفته، یک سال و یا حتی پنج سال این مشکلات را برطرف کرد. بنابراین مجموع این مشکلات نه ضعف مدیریتی و نه ضعف جشنواره است .این مشکل سیستم است که در شهر 17 میلیونی یک سالن درست و حسابی نداریم .تنها سالن بزرگ، تالار کشور است که آن هم نه آکوستیک و نه صدای خوب دارد به این معنا که صدا در ردیفهای اول آنقدر زیاد است که شنونده کر می شود و در عین حال همان صدا به صندلیهای عقب تر و یا بالکن نمی رسد و این در حالی است که پول صدا، نور و سالن با قیمتهای بسیار بالا پرداخت می شود.
* شورای راهبردی و شورای جشنواره چه برنامه هایی برای پیشبرد اهداف شما به عنوان دبیر جشنواره دارد؟
- تا کنون محل مشخصی به عنوان دبیرخانه دائمی جشنواره تاسیس نشده و قصد دارم در قدم اول دبیرخانه جشنواه را تشکیل دهم و درپی آن با یک تیم کارشناسی به تعریف جامعی از جشنواره موسیقی فجر برسیم تا از بسیاری آسیب ها به دور بمانیم و بعد از آن برنامه ای منسجم تعیین کنیم و آن برنامه را به شورای جشنواره بسپاریم تا پس از تایید شورای راهبردی به توافق جمعی برسیم و براساس داشته های موجود به برنامه ای منسجم و کارآمد برای بیست و چهارمین جشنواره موسیقی فجر دست یابیم .
*تکلیف بخش های مختلف مانند بخش بین الملل در جشنواره سال آینده چیست؟
-همه چیز بستگی به توافق جمع دارد ممکن است به این جمع بندی برسیم که بخش بین الملل از جشنواره حذف شود، یا اینکه بخش رقابتی و پاپ را نیز دچار تغییر و تحول کنیم ضمن اینکه نظرات بسیار متفاوت است و من تا امروز ندیدم دو نفر یک نظر یکسان داشته باشند باید تکلیف مشخص نشود چراکه ما در یک دور باطل گرفتار شده ایم.
* نهادهایی چون خانه موسیقی و سایرنهادهای فعال در حوزه موسیقی چه کمکی می توانند بکنند ؟
-خانه موسیقی خانه همه اهالی موسیقی است و خواسته یا ناخواسته سهم عمده ای در برگزاری جشنواره موسیقی دارد و شاهد بودیم که همه داوران دربخش های مختلف رقابتی از اعضای خانه موسیقی بودند ازسوی دیگر انجمن موسیقی هم بازوی قدرتمند ما در اجرای برنامه های جنبی محسوب می شود بنابراین بدون مساعدت و همکاری آنها نمی توانیم کاری از پیش ببریم.
* بازتاب گروههای مختلف در بخش رقابتی را چطور ارزیابی می کنید؟
- گروههای شرکت کننده در بخشهای مختلف رقابتی بسیار خوب ظاهر شدند البته برخی از گروه های ضعیف هم حضور داشتند اما در مجموع نظرهیئت داوری نسبت به گروههای شرکت کننده مثبت بود و در برخی موارد حتی تصور نمی کردیم که چنین گروههایی وجود داشته باشند به همین دلیل بخش رقابتی بسیار خوب بود و وجود آن را برای ایجاد انگیزه دربین گروهها بسیار لازم و ضروری می دانم.
* برخی از گروههای شرکت کننده دربخش رقابتی جشنواره موسیقی نسبت به عدم پرداخت دستمزدهای خود اعتراض کردند و معتقد بودند که از جشنواره دست خالی برگشتند. نظر شما چیست؟
- ازآغازاعلام کرده بودیم به گروه هایی که در بخش رقابتی شرکت می کنند هیچ دستمزدی تعلق نمی گیرد و تنها به منتخبین جوایز نقدی اهدا می شود و همچنین تمام هزینه حضورشان در تهران نیز به عهده جشنواره است و این روال معمول در همه جای دنیا است ولی متاسفانه گروههای موسیقی ما عادت کردند که هرجا که برنامه دارند طلب دستمزد کنند در بزرگترین جشنواره های دنیا روال این است که به گروهها موسیقی نه تنها پولی نمی دهند بلکه برای حضور در فستیوال هم باید پول بپردازند تا در جشنواره حضور داشته باشند درحالی که ما نه تنها پول نگرفتیم بلکه جایزه هم دادیم بنابراین اعتراض این گروهها را جایز نمی دانم.
* برنامه آینده خودتان چیست؟
- جلد دوم کتاب "هارمونی جامع کاربردی" به پایان رسیده و تا پایان سال چاپ خواهد شد،هم اکنون مشغول نوشتن کتاب دیگری با عنوان "سازشناسی با ارکستراسیون موسیقی ایرانی"هستم که سال 87 چاپ می شود ضمن اینکه مشغول نوشتن دوقطعه هستم برای ارکستر هستم.
نظر شما