* خبرگزاری مهر - گروه موسیقی : موسیقی را از چه زمانی آغاز کردید؟
- ملیحه سعیدی : از 4 سالگی با ساز تنبک شروع کردم. در آن زمان خواهرم سنتور و مادرم ویلن می نواخت و بعد از اینکه در تنبک نوازی راه افتادم همراه با خواهرم در برنامه تلویزیونی "کیهان بچه ها" ساز می زدم و برنامه زنده اجرا می کردیم . پس از پایان دوره ابتدایی به دلیل علاقه ام به هنر موسیقی و همچنین به درخواست خانواده ام برای ادامه تحصیل به هنرستان موسیقی رفتم و تحصیلم را با ساز تخصصی ویلن درهنرستان آغاز کردم تا اینکه یک اتفاق شیرین باعث شد پس از یک سال و نیم درس خواندن و ویلن زدن به یکباره تغییر عقیده دهم و سازم را عوض کنم.
- چه اتفاقی ؟
- یک روز صدای قانون را از پنجره یکی از کلاسها شنیدم. بعد از پرس وجوی فراوان فهمیدم صدای سازی که شنیدم قانون بوده است. بی درنگ سر کلاس رفتم و ساز را دیدم و از همان لحظه عاشق قانون شدم و خواستم که این ساز را به عنوان ساز اول و تخصصی ادامه دهم. در آن زمان استاد دهلوی به عنوان رئیس هنرستان فعالیت داشت و او مخالفت خود را رسما اعلام کرد و گفت که این ساز رپرتوار ندارد و باید ویلن را ادامه دهم.
خوب به یاد دارم که من هم از سر لج و لجبازی حاضر نشدم امتحان ویلن بدهم و از این ساز که ساز تخصصی ام بود تجدید شدم ولی در نهایت به اجبار مجبور بودم تا مقطع دیپلم ویلن بزنم، اما در کنار آن قانون را به انواع مختلف ادامه دادم و کلاسهای مختلف دیدم و در طول تمام سالهای تحصیل به این مطلب فکر می کردم که چرا نمی توان با قانون موسیقی ایرانی اجرا کرد.
* به نتیجه هم رسیدید؟
- به دلیل علاقه بسیاری که به قانون داشتم پیشرفتهای قابل توجهی در چگونگی نواختن این ساز کردم، به این معنا که سبک نواختن قانون در آن دوران برگرفته از تکنیک موسیقی عرب با نواهای موسیقی ایران بود که استاد مفتاح به ما آموخته بود البته اساتید دیگر این روش را قبول نداشتند. بعد از اینکه وارد دانشگاه شدم نزد آقای صفت ویلن امتحان دادم و به پیشنهاد خودم خواستم که قانون را نیز امتحان بدهم .
دکتر صفت بعد از اینکه چگونگی قانون نوازی مرا دید شیوه نواختن و برگردان قانون به ملودیهای ایرانی را بسیار پسندید و توصیه کرد که قانون را به عنوان ساز اول ادامه دهم در نتیجه من هم این ساز را مانند گذشته ادامه دادم در آن دوران همزمان با دانشگاه به مرکز حفظ و اشاعه رفتم در آن دوران دکتر صفت رئیس مرکز بود و به پیشنهاد او پایان نامه ام را روی ساز قانون تاریخچه ،ساختار و ابداعاتی که روی این ساز صورت گرفته بود نوشتم .
* اولین کتاب ساز قانون را هم شما نوشتید؟
- بله در آن زمانی که قانون کار می نواختم این ساز علایم اجرایی و فرم موسیقی ایرانی نداشت و در هیچ جایی هم ثبت نشده بود از همین رو مجموع تحقیقاتی که بر این ساز انجام داده بودم را در سال 1368 در یک جلد کتاب منتشر کردم و پس از آن کتاب ردیف، ساختار و ابداعات قانون را نیز با مشکلات زیاد به چاپ رساندم.
* چه مشکلاتی ؟
- یادم هست به دلیل کم تیراژ بودن و مخاطب نداشتن کتابهای موسیقی هیچ ناشری حاضر به سرمایه گذاری نشد و خود من برای تامین این پول پیانو و تنبکم را فروختم و خودم هزینه کردم ولی همچنان با اشتیاق ادامه دادم تا اینکه در سال 67 اولین تکنوازی قانون را با عنوان " دلنوا" در زمینه موسیقی فولکلور را نیز روانه بازار کردم و بعد از آن فرامرز پایور نامه محبت آمیزی نوشت و عنوان کرد که در نواختن این ساز پیشرفت کرده ام در واقع نامه ایشان دلگرمی خوبی برای انجام کارهای بعدی من بود.
* گروه نیریز از کجا آمد ؟
- قبل از سال 67 مجموع کنسرتهایی به شکل خانگی برگزار می کردم تا اینکه وزارت ارشاد به فکر برگزاری کنسرتهایی ویژه بانوان افتاد و من هم همان گروه را ویژه بانوان به تالار وحدت بردم و پس از آن گروه را گسترده تر کردم و گروه موسیقی نیریز آقایان و خانمها هم تشکیل دادم و کنسرتهای متعددی را با این گروه در داخل و خارج از ایران برگزار کردم و همواره سعی کردم با این گروه،معرف موسیقی درست ایرانی باشم و در این میان ساز قانون بیش از هر عنوانی مد نظرم بود.
*با این تفاسیر قانون ساز مهجور مانده ای است ،چرا؟
- ساز قانون از دوران باستان و از عصر آشوریان به شکلهای مختلف وجود داشته و در طول تاریخ تغییر شکل داده تا به صورت امروزی در آمده است ولی قدمت این ساز در ایران به حدود 20 سال می رسد من از 16 سالگی این ساز را به شکل تخصصی کار می کردم و در سال 1355 به صورت جدی در هنرستانها مورد قبول قرار گرفت و هم اکنون هم تا مرحله کارشناسی ارشد پیش رفته است و به عقیده من یکی از دلایل مهجور ماندن این ساز ریشه داشتن آن در موسیقی عربی است و بعدها به نواهای ایرانی برگردان شد ؛ ضمن استاد ساز ساز برای قانون وجود نداشت.
* اگر به عقب برگردید باز هم موسیقی را انتخاب می کنید؟
- من باستان شناسی و کلا فعالیتهای تحقیقاتی و البته موسیقی را بسیار دوست دارم و اگر به گذشته برگردم باز هم قانون را انتخاب می کنم چون به این ساز عشق و علاقه خاصی دارم قبل از اینکه من فرزندانم راداشته باشم سازم را داشتم و با او زندگی کردم و پاره ای از تن من است درست مثل یک قلب تپنده.
* حرف آخر ...
- از نوع تصمیم گیریهایی که برای هنر موسیقی گرفته می شود دلخور هستم ، ولی امیدوارم در سال جدید همه هنرمندان، مسئولان و دست اندرکاران امور فرهنگی قدر و ارزش هنر موسیقی بیشتر را درک کنند.
نظر شما