در بخش پایانی بررسی وضعیت آموزش فلسفه اسلامی به برخی از شاخص‌های آثاری در این حوزه می‌پردازیم. این آمارها معطوف به کنشگران آموزشی (اساتید و دانشجویان) در این حوزه هستند، ضمن آنکه ارائه این اعداد و ارقام به خودی خود گویای مسائل فراوانی هستند.
زمانی که می‌کوشیم تا وضعیت یک دانش را در جامعه بررسی کنیم، اگر جهت‌گیری‌مان رویکردی پوزیتیویستی و با تأکید بر داده‌های کمی و آمار و ارقام باشد، قطعاً شاخص‌هایی چون: تعداد دانشجویان، تعداد اساتید و مدارک تحصیلی ایشان، تعداد دانشگاهها و مراکز تحصیلی اهمیت بالایی دارند. گذشته از شیوه تفسیری این داده‌های آماری، نفس این آمار نشانگرهای مفیدی در اختیار پژوهشگر می‌گذارند تا به‌روشنی وضعیت جاری را تحلیل کند. بر این اساس در این جا می‌کوشیم به شیوه‌ای توصیفی و به‌دور از هرگونه اظهارنظر برخی داده‌های آماری را بررسی کنیم.
تا سال 1386 جمعیت کشور ایران در حدود 70میلیون نفر برآورد شده است. در این میان تعداد ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته فلسفه و حکمت اسلامی در سال تحصیلی 86ـ1385 دانشگاه سراسری 496 نفر بوده است که در دانشگاه الزهرا، دانشگاه ایلام، دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی قزوین، دانشگاه تربیت‌معلم تبریز، دانشگاه تربیت‌معلم تهران، دانشگاه تهران، دانشگاه زنجان، دانشگاه زاهدان، دانشگاه شاهد، دانشگاه شیراز، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه قم و دانشگاه شهید مطهری هستند. همچنین ظرفیت پذیرش دانشجو در این رشته در نوبت شبانه 293 نفر است. ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته فلسفه و حکمت اسلامی در سال تحصیلی 6ـ1385 دانشگاه 700 نفر استکه واحدهای ارائه کننده عبارتند از شبستر، نجف‌آباد، تهران مرکزی، کرج، سبزوار، زنجان، قم، خرم‌آباد، آمل، بابل و همدان.
در رشته الهیات و معارف اسلامی شاخه فلسفه و کلام اسلامی با کد رشته 1113 وضعیت بدین شرح است: دانشگاه اصفهان 13 نفر روزانه، 7 نفر شبانه دانشگاه الزهرا(س) 8 نفر روزانه، 6 نفر شبانه؛ دانشگاه امام صادق(ع)، 14 نفر روزانه؛ دانشگاه ایلام 4 نفر روزانه، 5 نفر شبانه؛ دانشگاه تربیت مدرس 6 نفر روزانه؛ دانشگاه تربیت معلم تهران 7 نفر روزانه؛ دانشگاه تهران 8 نفر روزانه، 8 نفر شبانه؛ دانشگاه زنجان 4 نفر روزانه، 4 نفر شبانه؛ دانشگاه علامه طباطبایی 10 نفر روزانه، 10 نفر شبانه؛ دانشگاه فردوسی شهد 11 نفر روزانه، 5 نفر شبانه؛ دانشگاه قم 12 نفر روزانه (6 مرد، 6 زن) و 28 نفر شبانه (14 نفر مرد، 14 نفر زن)، دانشگاه کاشان 4 نفر روزانه، 2 نفر شبانه و مدرسه عالی شهید مطهری 12 نفر روزانه.
مدرسه عالی مطهری شرایطی دارد که در ویژه‌نامه سازمان سنجش ذکر شده است. همچنین در دوره کارشناسی ارشد، در رشته عرفان اسلامی پژوهشکده امام خمینی(ره) 8 نفر را با شرایط خاص و با ضرایب فلسفه و کلام اسلامی می‌پذیرد. در اینجا از ذکر ظرفیت‌های رشته فلسفه و فقه و علوم اسلامی در دوره کارشناسی و فلسفه، فلسفه دین و دیگر شاخه‌های رشته الهیات چشم‌پوشی می‌کنیم.
با توجه به تعداد دانشجویان لازم به ذکر است که با توجه به آمار رسمی اعضای هیات علمی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی و پژوهش کشور در بخش دولتی در سال 1382، تعدادی کل استادانی که در رشته فلسفه و حکمت اسلامی در سراسر کشور فعالند، 14 نفر هستند که از این میان یک نفر به درجه استادی، 6 نفر استادیاری و 7 نفر مربی هستند و دانشیاری وجود ندارد. لازم به ذکر است که اگر در سالهای اخیر و با توجه به پیشرفت‌های جدید تغییری حاصل شده باشد، از مرتبه استادی به دانشیاری و یا از مربی به استادیاری و یا افزودن تعداد استادیارها و مربی‌هاست و با توجه به شرایط دشوار و تجربه‌های فراوان جهت اخذ درجه استادی (پروفسوری) بعید به نظر می‌رسد که در این زمینه شاهد افزایش باشیم.
از میان گروه‌های فعال در رشته فلسفه و حکمت اسلامی، با‌سابقه‌‌ترین این مدارس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران است که در سال 1313 ش در مدرسه عالی سپهسالار (شهید مطهری) با نام دانشکده معقول و منقول با سه رشته ادبیات، عرب، علوم معقول و منقول افتتاح شد. این دوره 5 سال به طول انجامید و در سال 1318 تعطیل شد. دوباره در سال 1321 فعالیت دانشکده در محل فرهنگستان با دو رشته علوم معقول و منقول از سر گرفته شد و به تدریج توسعه یافت و در این دو رشته دوره دکتری دایر گردید.
در سال 1344 دانشکده علوم معقول و منقول به دانشکده الهیات و معارف اسلامی تغییر نام داد. این دانشکده در سه دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در رشته فلسفه و کلام اسلامی دانشجو می‌پذیرد. بزرگانی چون بدیع‌الزمان فروزانفر، محمد محمدی، سیدمحمدکاظم عصار، سیدجلال‌الدین مجتبوی در این دانشکده تدریس کرده‌اند و افرادی چون شهید سیدمحمدحسین بهشتی، استاد شهید مرتضی مطهری، دکتر شهید مفتح و شهید دکتر محمدجواد باهنر از این دانشکده فارغ‌التحصیل شده‌اند.
نظر شما