خراسان شمالی؛ مهد صنایع دستی اصیل ایران

به گزارش خبرنگار مهر، از ویژگیهای کم نظیر خراسان شمالی ترکیب قومیتها است که همین شاخصه، این استان را به عنوان گنجینه فرهنگها معرفی می کند.

اهالی فارس، ترک، ترکمن، کرد، کرمانجِ، بلوچ، لر و عرب ترکیب جمعیتی این استان 811 هزار نفری را تشکیل می دهند.

به گواهی تاریخ هر یک از این اقوام در دامان طبیعت پرورش یافته اند و خود با هنر و توان دستانشان چرخ زندگی را چرخانده اند.این پیشینه، میراثی را برای نسل امروز به یادگار گذاشته است که از آن به عنوان صنایع دستی یاد می شود.

با توجه به تنوع قومیتها در خراسان شمالی، صنایع دستی نیز در این استان متنوع و بدیع است.

زن و مرد هنرمند خراسان شمالی چشم نوازترین نقوش و نگاره ها را با رنگ در هم می آمیزند و اثری بدیع را در قالب صنعت دست پدید می آورند.

فرش، گلیم، جاجیم، نمد، زیلو، پلاس، سفره کردی، پشتی ترکمنی و چادرشب از جمله صنایع دستی این استان است. همچنین لباسهای کردی و عشایری، لباسهای محلی ترکمنی، چاروق، رودوزیهای سنتی، زیور آلات محلی و سازهای سنتی از دیگر صنایع دستی این خطه به شمار می رود.

صنایع دستی خراسان شمالی خود معرف بخشی از فرهنگ اقوام این دیار است که در سبد سوغات مسافران نیز جایگاهی ویژه دارد.

گلیم از قدیمی ترین زیراندازها و از صنایع دستی معروف خراسان شمالی است که هنرمند این خطه، این دست بافته را با نگاره های ذهنی با انواع الیاف طبیعی می بافد.

اکنون هر جا سخن از صنایع دستی خراسان شمالی به میان آید، یاد گلیم بافان این خطه و هنر آنها که در قالب آثاری مثل روفرشی، زیرانداز و گلیمهای تزیینی نمود می یابد در ذهن متبادر می شود.

جاجیم نیز از جنس پشم است که به عنوان زیرانداز استفاده می شود. هنرمندان جاجیم باف خراسان شمالی، این دست بافته را رنگین و منقش می بافند که نگاره های آن هر یک حامل پیامی از ذهن نگارنده است.

پلاس بافی نیز از جمله صنایع دستی مرسوم در خراسان شمالی بوده است که کارشناسان آن را نوعی گلیم پشمی با کاربرد محافظت از سرما و گرما و رطوبت معرفی می کنند.

کارشناسان میراث فرهنگی بر این عقیده اند که نقش و نگاره های به کار رفته در پلاس این منطقه، دارای قدمت تاریخی و فرهنگی میان قومیتهای این دیار است.

بافت سفره کردی مختص خراسان شمالی است که زنان کرد عشایر استان در بافت آن مهارت دارند. تنوع بسیار گسترده، خطوط و نقوش به کار رفته، نقوش انتزاعی گیاهی و حیوانی و نقوش هندسی از خصوصیات این نوع گلیم است.

فرش و پشتی ترکمن نیز هنر دستان هنرمند زنان ترکمن استان خراسان شمالی است. طرح فرش ترکمن ذهنی است و چهارقاب، قاشقی، آغال، غزال گر، شانه ای و ترکمن یموتی طرحهای فرعی آن هستند. پشتی ترکمن نیز شبیه قالیچه است که در اندازه های نیم، یک و یک و نیم متر بافته می شود.

چادرشب نیز دست بافته ای دستگاهی است که با نخهای ابریشمی و کاموا بافته می شود و عمده استفاده آن برای پیچیدن رختخواب است.

شلیته (دامن بلند)، گراس (پیراهن بلند)، جلیقه، یاشار (روسری بلند)، سربند، جوراب بلند و چاروق اجزای مختلف لباس کردی و عشایری است که هر یک خود به تنهایی از جمله صنایع دستی بدیع این خطه به شمار می روند.

چاوک، کولته، چلپی و یلک نیز انواع لباسهای محلی ترکمنی هستند که از جنس ابریشم و به رنگ قرمز بافته می شود.

زیور آلات محلی نیز جزئی لاینفک از پوشاک اقوام کرد و ترکمن استان خراسان شمالی است که خود دارای پیشینه ای کهن است.

چاروق پاپوشی سنتی است که بندها و تسمه های بلند دارد، دارای نوکی برگشته به بالا و جنس آن از چرم طبیعی است که با نخهای ابریشم الوان و زنگوله های ملون به اشکال مختلف زینت داده می شود.

رودوزیهای سنتی نیز هنر هنرمندان منطقه بر روی لباسهای محلی است که بر حاشیه پیراهن، شلوار، سرآستین، کلاه و کمربند و همچنین رومیزی، روتختی، تابلوی مینیاتوری و کوسن دوخته می شود.

ساخت سازهای سنتی از قدیمی ترین و سنتی ترین هنرهای استان است که ساخت دوتار، ساز مخصوص قوم ترکمن در میان مردم این منطقه رواج بسیار دارد.

سه تار نیز سازی است که اقوام کرد منطقه در ساخت و استفاده از آن مهارت دارند.