به گزارش خبرنگار مهر، عصر امروز در نشستی که به مناسبت بزرگداشت سعدی، در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با عنوان «حکمت سعدی» برگزار شد، دکتر محمد خوانساری، استاد فلسفه و منطق دانشگاه تهران و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره حکمت سعدی سخنرانی کرد.
دکتر خوانساری در آغاز با اشاره به قلت آثاری که حکمت سعدی را مورد بررسی قرار داده‌اند گفت: حکمت سعدی از مقوله حکمت یونانی و حکمت ابن‌سینا نیست و نباید منتظر بود که در آن از مباحث هستی‌شناختی و شناخت‌شناسی آن‌گونه که در حکمت و فلسفه متعارف یونانی بحث می‌شود، سخنی یافت شود. سعدی شدیداً متاثر از غزالی، دشمن سرسخت فلسفه یونانی است و بنابراین حکمت او از سنخ حکمت یونانی نیست.
نویسنده "منطق صوری" در توضیح سخن خود گفت: بیشتر حکمای ما به تبعیت از حکمت یونانی روی مطالب انتزاعی و نظری تمرکز می‌کنند و کمتر کسی به امور اجتماعی و روزانه مردم پرداخته است. اما در حکمت عملی و اخلاق فلسفی آثار حکمی ما انگشت‌شمار و محدود به "تهذیب الاخلاق" ابوعلی مسکویه و "اخلاق ناصری" خواجه نصیرالدین است. آثاری نیز چون "کیمیای سعادت" و "احیاء علوم دین" غزالی از مقوله حکمت شرعی و نبوی است.
وی گفت: حکمت سعدی نیز از این سنخ است و از مقوله حکمت شرعی و نبوی است. در این حکمت انسان باید شکرگزار خالق باشد و از پلیدی‌ها پیراسته و آراسته به مکارم اخلاق و فضایل اخلاقی باشد. اساس حکمت سعدی بر دو ستون استوار است، نخست خداشناسی و خداپرستی و دوم انسان‌شناسی، انسان‌پروری و انسان‌دوستی.
دکتر خوانساری با تأکید بر محور خداشناسی در حکمت عملی سعدی گفت: سعدی هم مؤمن و عارف به خداست و هم عاشق او. او در قصائد، بوستان و گلستان همواره توحید را سفارش می‌کند و به ستایش خدا توصیه می‌کند. او در اثبات خدا ازدلایل متکلمان مثل برهان حرکت، علیت، وجوب و امکان یا نفی دور و تسلسل استفاده نمی‌کند، بلکه با بیانی زیبا چنان این موضوع را طرح می‌کند که قدرت اقناع کنندگی اش صدبار بیشتر از برهان های عقلی است.
وی تأکید کرد: شروع "بوستان" با حمد الهی آغاز می شود و سعدی انسانی کاملاً متشرع و متعبد و اهل حق الیقین است. ایمان راسخ و قوی دارد و شبهه‌‌هایی که در ذهن خیام و ابوالعلاء معری وارد شده به مخیله او خطور نمی‌کند. تمام وجودش لبریز از ایمان است. از این رو خداشناسی را نمی‌توان از آثار او جدا کرد.
دکتر خوانساری سپس با تأکید بر ستون انسان‌شناسی و انسان‌دوستی حکمت علمی سعدی گفت: سعدی روانشناسی دقیق و انسان‌پروری انسان‌دوست است . انسان‌دوستی او بر مبنای خدامحوری است. 8 باب گلستان در باب خصائل انسان هستند و ده باب بوستان نیز یکسره درباب فضایل اخلاقی انسان هستند. صفت شاخص و برجسته آثار سعدی همین انسان‌دوستی و ترحم نسبت به درماندگان و محرومان و مسکینان است. به طوری که کلماتی چون مسکین، درویش، محتاج، مظلوم، عرش، آه، غم، یتیم، بیوه زن، ضعیف، زیردست، رنجور و احسان در آثار او فراوان اند.
دکتر خوانساری در پایان به زبان شگفت سعدی پرداخت و گفت: سعدی سلیس‌تر و شفاف‌ترین شاعران است، به‌گونه‌ای که این قاعده که بهترین شعر، آن است که به‌راحتی تبدیل به نثر شود، در مورد همه اشعار او صادق است و شعر سعدی را به‌راحتی می‌توان به زبان خارجی ترجمه کرد.
نظر شما