نباید بر دوش شعر و داستان بار اضافی گذاشت؛ گزارش شب شعر چشمه

به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای مراسم که با اجرای کبوتر ارشدی - شاعر - همراه بود، ندا عابد مدیر نشریه ادبی فرهنگی "آزما" گفت: انتشار یک نشریه می تواند تمرین دموکراسی باشد. من سالها یکی از خوانندگان جدی نشریات ادبی بوده ام . در آن سالها خیلی از داستان نویسان و شاعران این نشریات گلایه می کردند که ما جایی نداریم تا آثارمان را چاپ کنیم. بنابراین با تاسیس نشریه آزما تصمیم گرفتم بدون مرزبندی خاصی آثار شاعران و نویسندگان را منتشر کنم.

سپس هوشنگ اعلم سردبیر این نشریه درباره معیارهای شعر بودن یک اثر گفت: نه من بلکه هیچ شاعری نمی تواند یک تعریف قطعی از شعر ارائه دهد. تصور می کنم شعر آن است که خواننده را در مواجهه با یک لحظه ناب هستی قرار دهد. شعر به چیزی اطلاق می شود که مخاطب بتواند به واسطه آن به برداشتهای تازه ای برسد.

وی اضافه کرد: من از سال 1347 فعالیت خود را در نشریاتی چون صبح امروز و روزنه آغاز کردم. از آن زمان با شاعرانی مواجه بودم که از عدم انتشار آثار خود در نشریات گلایه می کردند بنابراین آرزو کردم کاش بتوان نشریه ای را تاسیس کرد که تمام آثار را بدون قید و بند منتشر کند. به نظر من دموکراسی به این معنی است که مرعوب نامها نباشیم و به دیگران فرصت دهیم و صدای آنها را هم بشنویم. بعضا در آزما اشعاری منتشر می شد که دارای ضعفهای زیادی بود اما همان شاعران امروز به پیشرفت خوبی رسیده اند.

سردبیر آزما درباره انتقادات نسبت به صفحات شعر نشریه متبوعش گفت: برخی انتقاد می کردند که اشعار مندرج در این مجله بار معنایی چندانی ندارد و از شعر متعهد فرسنگها فاصله دارد اما وقتی شعر همانها را که انتقاد می کردند می خواندم مشاهده کردم که این اشعار غالبا شعارزده و کهنه است. بنابراین در این تصمیم که اشعار و یا صفحات شعر نشریه آزما را محدود به جناح خاصی نکنم جدی تر عمل کردم. به نظر من اصولا هنر در ذات خود، متعهد است اما بار اضافی بر دوش شعر و داستان گذاشتن و آن را تبدیل به خطابه سیاسی کردن اشتباه است. اثر هنری خواه ناخواه می تواند با بازتابهای زندگی توام باشد.

در ادامه، ندا عابد در پاسخ به پرسش کبوتر ارشدی مبنی بر ضرورت تاسیس نشریه آزما خاطرنشان کرد: من اعتقاد دارم نشریه های ادبی می توانند افقهای تازه ای را پیش روی مخاطب باز کنند بنابراین همیشه همین هدف را دنبال می کنم.

وی افزود: ما قصد داشتیم در آزما چهره های جدید و حرکتهای نو را در عرصه های ادبی و فرهنگی معرفی کنیم، هر چند مسائلی چون گرانی و نبود کاغذ و مشکلات چاپ و نشر این رویا را کمرنگ کرد. دکتر شفیعی کدکنی سه سال پیش ما را برای ادامه و استمرار فعالیت نشریه تشویق کرد که باعث افتخار ماست.

سپس احمد پوری - مترجم - درباره وضعیت ترجمه آثار شاعران اروپایی به فارسی گفت: شاعران اروپایی هر یک به فواصل و موقعیتهای خاص بر شعر ایران تاثیر گذاشتند.

وی تاثیر شعر اروپایی را بر شعر ایران به سه دوره تقسیم کرد و ادامه داد: اول دوره قاجار بود که در این دوره شعر به مفهوم خوانده می شد و در قالبهای سنتی بار دیگر سروده می شد. در دوره دوم شجاع الدین شفا شعرهای رمانتیک فرانسوی را از شاعرانی چون "لامارتین" یا "گوته" به فارسی ترجمه کرد. بی آنکه این اشعار قالب شعری داشته باشند به نثر عاشقانه یا قطعات ادبی تبدیل می شدند. دوره سوم ترجمه شعر در ایران به ترجمه شعر به شعر برمی گشت که دقیقا با تحول در شعر فارسی و ظهور شخصیتهایی چون نیما و شاملو توام بود.

مترجم اشعار ناظم حکمت سپس به صحبت درباره این شاعر ترک پرداخت و خاطرنشان کرد: وی در سال 1902 در ترکیه متولد شد. پدر بزرگ او یکی از پاشاهای ترکیه بود. ناظم حکمت با گرایش به شعر توانست نظام عروضی خود را بر مبنای هجاگذاری استوار کند که این نوع شعر به سرعت مورد توجه عام و خاص قرار گرفت.

احمد پوری به ترجمه رضا سید حسینی، رسول یونان، ثمین باغچه بان و خودش از شعر ناظم حکمت اشاره کرد و گفت: شعر او به سه دوره قبل از زندان، بعد از زندان و غربت تقسیم می شود.

پوری سپس به خواندن اشعاری از سه دوره زندگی این شاعر پرداخت. همچنین شیوا ارسطویی - شاعر و نویسنده - که میهمان ویژه مراسم شعر چشمه بود به خواندن چهار شعر کوتاه از دو مجموعه شعر "گم" و "بیا تمامش کنیم" پرداخت.

در این مراسم محمد مفتاحی و محمد علی شاکری یکتا - از شعرای مجله آزما - به شعرخوانی پرداختند. همچنین مهشید نونهالی به نیابت از رضا سید حسینی اشعاری از شاعران اروپایی و ترکیه ای را خواند و اکبر قناعت زاده نیز به نیابت از علی باباچاهی شعر 12 سپتامبر او را قرائت کرد.

قرار بود در این شب شعر محمد شمس لنگرودی و رضا سید حسینی نیز حضور یابند که آن دو نیامدند.