درگيريهاي خونين روز هاي گذشته در عراق كه به كشته شدن حداقل 90 عراقي و زخمي شدن دويست نفر منجر شده است از جمله اتفاقات تاسف باري است كه عراق در روزهاي گذشته بخود ديده است.
مرحله جديد درگيريهاي خشونت بار در حالي آغاز گرديد كه چند روز پيش پل برمر حاكم منصوب آمريكا دستور بستن روزنامه مقتدي صدر را صادركرد و در پي آن اين مسئله با مخالفت طرفداران اين روحاني شيعه و به خيابان ريختن و برگزاري تظاهرات آنها منجر گرديد كه دامنه اين مخالفت به درگيريهاي مسلحانه و حتي حمله نيروهاي صدر براي تصرف برخي موسسات و نهادهاي رسمي و مراكز پليس انجاميد.
در پي اين اقدامات نيروهاي ائتلاف براي مقابله با نا آراميها ضمن تهاجم به برخي شهرها و شهركها به شكل پراكنده و بي هدف مردم عادي و معترضين را مورد هدف قرار داده كه طي اين درگيريها شمار زيادي ازمردم كشته و زخمي گرديده اند.
پيامد اين رويدادهاي تلخ با افزايش اعتراضات و بالا گرفتن دامنه ناآراميها بدليل دستگيري معاون مقتدي صدر بدست نيروهاي ائتلاف، بسياري از مناطق تحت كنترل مقتدي صدر شكل غير عادي بخود گرفت تا آنجا كه درگيرهاي خونين بين اشغالگران و طرفداران صدر بوقوع پيوست كه يكي از مسئولين نيروهاي ائتلاف در يك كنفرانس خبري در بغداد اعلام داشت اين خشونت و درگيريها عواقب بسيار سويي بر امنيت عراق بر جاي خواهد گذاشت و اوضاع امنيتي اين كشور را پيچيده تر خواهد نمود . وي طرفداران مقتدي صدر را غارتگر و چپاولگر خواند و افزود نيروهايش در مقابل اقدامات آنها ساكت نخواهند ماند.
مرحله بعدي حوادث ناگوار عراق وقتي رقم خورد كه سخنگوي اداره آمريكايي عراق اعلام نمود مقتدي صدر براساس حكم قضايي از سوي قضات عراقي به اتهام دخالت در قتل عبدالمجيد خويي بازداشت و دردادگاه عراقي محاكمه خواهد شد.اين حكم در حالي اعلام شد كه مقتدي صدر ضمن تحصن در مسجد كوفه بشدت توسط هواداران خود محافظت مي شود و چندين مركز پليس در نجف نيز به تصرف آنها در آمده است.دراين حال نيروي ائتلاف تاكيد كردند انتخابات در عراق حاكم را تعيين خواهد كرد و افراط گرايان نمي توانند حاكميت را بدست گيرند و هركسي كه امنيت عراق را تهديد كند، بازداشت يا به قتل خواهد رسيد.
مارك كميت سخنگوي نظاميان آمريكا نيز ضمن تاكيد بر عدم تناسب اقدامات ارتش المهدي (شبه نظاميان وابسته به مقتدي صدر) با موضوع برقراري امنيت در عراق اعلام داشت در صورت بر هم خوردن امنيت توسط آنها با سران و برنامه ريزان آنها برخورد مي شود.در همين حال بوش رييس جمهور آمريكا در نخستين واكنش به اتفاقات جديد عراق با تهديد به دستگيري مقتدي صدر او را دشمن دمكراسي توصيف كرد .
وي گفت: صدر بجاي اينكه در مسير شكوفايي دمكراسي قدم بردارد، مي خواهد به زور متوسل شود وما اجازه چنين فعاليتي به وي نخواهيم داد. آنها وا نمود مي كنند كه با توسل به زور تصميم قطعي براي ايجاد دمكراسي در عراق گرفته اند در حالي كه اين موضوع با اصل دموكراسي منافات دارد
درواكنش به اقدامات نيرهاي آمريكائي ولهستاني، مقتدي صدر با صدور بيانيه اي مردم عراق را به عدم همكاري با اشغالگران در سركوبي برادران خود فراخواند و عبدالعزيز حكيم نيز در اطلاعيه اي نيروهاي آمريكايي را بخاطر حمله به مردم بي پناه بشدت مورد حمله قرار داد. آيت الله سيستاني نيز ضمن محكوميت حمله نظاميان اشغالگر به مردم از تظاهر كنندگان عراقي خواست تا آرامش و خو يشتنداري خود را حفظ كنند . ايشان ضمن قانوني خواندن مطالبات مردم اعلام كرد بزودي اين موضوع را از طريق مذاكره با مسئولان ذي ربط حل خواهد كرد. در عين حال برمر با اعلام اينكه تظاهر كنندگان پا را از گليم خود فراتر نهادند تهديد كرد كه نيروهاي ائتلاف با آنها بشدت برخورد مي كنند و هواداران صدر را مجازات خواهند كرد.
حال در اين شرايط نابسامان در عراق كه تمامي گروهماي سياسي و مذهبي در حال يافتن راه گريزي جهت پايان بحران و ايجاد ثبات در كشورشان هستند، رخ دادن چنين حوادث و رويدادهاي جبران ناپذيري مي تواند مسير بسياري از تصميمات و توافقات را بكلي تغيير دهد چرا كه تحولات اساسي عراق اينك در سايه فضاي آرام و با ثبات به تحقق خواهد رسيد و كليه بدخواهان در تلاشند تا بنوعي اين روند را با اخلال مواجه سازند.
افراطي گرايان ، نيروهاي بازمانده حزب بعثت ، هواداران انديشه هاي سلفي و طرفداران تفكرات القاعده و كليه كساني كه بنوعي با آمريكا در سراسر دنيا دچار مشكل هستند امروز با تجمع در عراق، اين سرزمين را محل تسويه حساب خويش قرار دادند تا به اهداف خويش برسند ولي تاوان و هزينه سنگين اين مقابله را مردم عراق بايد پرداخت نمايند و در اين فضا مي توان دريافت كه چرا عراق امروزه بيش از هر وقت ديگري نيازمند فضاي آرام و منطقي براي ايجاد تحولات و تغييرات قدرت و بدست آوردن قدرت سياسي جديد است.
از سوي ديگر همانگونه كه بسياري از علماي شيعي اشاره كرده اند عليرغم نادرستي اقدامات نيروهاي اشغالگر بويژه بستن مطبوعات كه بر حق ابراز عقيده و بيان صدمه مي زند، آنها معتقد ند كه ابراز عقيده و بيان مسالمت آميز و ارايه نظرات از طريق مطبوعات و يا تظاهرات حق قانوني مردم است و اقدامات نيروهاي ائتلاف درباز داشت و كشتار و زخمي كردن مردم بي گناه به هيچ وجه قابل توجه نيست و به محكوميت اقدامات آنها تاكيد مي كنند ولي در عين حال آنها ضمن ملاحظه عميق و آينده نگري نسبت به تحولات عراق در تلاشنند تا با كاهش هزينه هاي تحميلي برمردم و بازگرداندن امنيت و ثبات به عراق موضوع انتقال قدرت به مردم را تسريع بخشيده و بر حق حاكميت خويش تاكيد نمايند.
در اين شرايط تداوم موضعگيريهاي افراطي و تندروي در اقدامات و ملاحظه منافع كوتاه مدت و موج سواري بر احساسات اگر چه ممكن است چند روزي تداوم يابد ولي اين روال نمي تواند منافع بلند مدت ملت عراق را تامين كند و براي همين منظور بنظر مي رسد مقتدي صدر اين روحاني جوان شيعي مي بايست ضمن همراهي با علماي ديني و درك شرايط فعلي به نكات ذيل بعنوان عوامل پنهان در بحران عراق توجه نمايد و در اين شرايط حساس معادلات عراق را بيش از پيش لاينحل نگذارد. عواملي چون:
1- از كنترل خارج شدن اوضاع عراق در شرايط فعلي بطور كلي بنفع اشغالگران است و در مرحله بعد به كساني كمك مي كند كه خواستار تداوم وضعيت قبلي و بازگردان آن شرايط مي باشد.
2- درتركيب بندي جديد قدرت در عراق شيعيان پس ازدهه هاي طولاني بار ديگر مي خواهند بر بخشي از حقوق خود دست يابند اين در شرايطي است كه اينان ظالمانه درمظان اتهام همكاري با اشغالگران قرار دادند و اين موضوع نيز بر اهميت شرايط و زيركي رهبران شيعي مي افزايد.
3- انسجام نيروهاي شيعي مي تواند به افزايش اعتبار و وزن آنها در تصميم گيريهاي عراق با هدف احقاق حقوق ملت بيانجامد و هر گونه تكروي مي تواند به اين نيروهاي تاثير گذار خدشه جبران ناپذيري وارد سازد.
4- اگرچه اقدامات معتهدانه مقتدي صدر در مقابله با اشغالگران به افزايش احساسات و هيجانات افزوده است ولي بنظر مي رسد همانگونه كه مردم عراق معتقدند ايشان بعلت فقدان جايگاه مرجعيت به موفقيت نهايي نخواهد رسيد.
5- مقتدي صدر و ديگر جوانان پرشور عراق بايد بدانند كه موضوع انتقال قدرت درعراق شايد فرصتي براي خروج اشغالگران بظاهر باشد كه بدنبال بهانه هايي براي تداوم اشغال شد و لذا بهانه جويي ها بايد خنثي شود .
6- موضع گيري غير منصفانه نيروهاي متعصب مذهبي همانند القاعده و اعلاميه هاي صادره از سوي زرقاوي همگي حكايت از عمق كينه و حسادت آنها به شيعيان دارد كه در تلاشند جامعه شيعيان عراق بويژه علماي ديني را به اختلاف و تشتت بكشانند تا اهداف شوم آنها عمل شود.
7- با توجه به حملات متعدد به نيروهاي اشغالگر درعراق توسط نيروهاي مختلف و تاثير رواني اين موضوع بر آنها در شرايط فعلي حفظ جان از هر كاري با اهميت تر بر ايشان مي باشد به همين جهت به بهانه حفظ جان خود آنها است به هر كاري مي زنند و لذا ايجاد درگيري مسلحانه با آنها با توجه به تجهيزات و امكانات شان به ضرر مردم است.
8- مواضع دور انديشانه علماي شيعي بويژه آيت الله سيستاني كه منجر به پذيرش اين شخصيت مهم در تصميم گيريهاي عراق شده است و هر روز بر ارتقاي نقش شيعيان مي افزايد، درصورت بروز اقدامات نسنجيده ضمن برهم زدن جايگاه ايشان اين شرايط مي تواند به تنزل جايگاه و نقش آفريني اوبيانجامد.
9- اگر چه مردم عراق بويژه شيعيان در گذشته از رژيم بعثت بيشترين لطمات روحي و رواني را ديده اند و در حال حاضر نيز از حضور نيروهاي اشغالگر ناراضي بنظر مي رسند ولي آنها به جايگاه علماي ديني احترام مي گذارند و در بسياري از مراحل با آنها همراهي دارند و لذا بر علماي ديني است كه از پشتوانه عظيم نيروهاي مردمي بدرستي در راستاي منافع و مصالح ملي بهره گيري نمايند.
10- اشارات كنايه آميز برخي رسانه هاي خبري بويژه شبكه الجزيره در دفاع و حمايت از اقدامات مقتدي صدر و مقايسه او با رهبر ان مقتدر ولي منطقي گروههاي جهادي همانند حزب الله با توجه به رويكردهاي خبري اين شبكه نشان از اهداف خاصي دارد كه بنظر مي رسد در شرايط فعلي مي بايست با دقت بيشتري مورد ملاحظه قرار گيرد.
پايان سخن اينكه تحولات عراق به پيش خواهد رفت و مردم عراق نيز مثل هميشه با علماي ديني همكاري پايان ناپذيري خواهند داشت ولي آنها بخوبي مي دانند كه هدايت احساسات و عواطف مذهبي نبايد با جهت گيريهاي سياسي خاصي معجون گردد چرا كه در آن صورت مسير تحولات بدست كساني خواهد افتاد كه توانايي درك موقعيت را نداشته و كشتي طوفان زده عراق را به ساحل نجات نخواهند رساند.
حسن لاسجردي - كارشناس مسائل بين الملل
نظر شما