به گزارش خبرنگار مهر در شیراز، محمد بن ابراهیم قوامی شیرازی ملقب به صدر المتالهین یا ملاصدرا در ظهر روز نهم جمادی الاولی سال 980 قمری دیده به جهان گشود.
پدر او خواجه ابراهیم قوامی مردی پرهیزگار، دیندار و دوستدار و حامی دانش و معرفت بود، در زمان حیات ملاصدرا، شیراز دارای حکومتی مستقل بوده و حکمرانی آن به برادر شاه واگذار شده بود که پدر ملاصدرا به عنوان معاون او و دومین شخصیت مهم آن منطقه به شمار می رفت.
به نظر می رسید تنها موهبتی که خداوند به او ارزانی نداشته است داشتن فرزند باشد اما بالاخره خداوند درخواستها و دعاهای این مرد پاک و زاهد را بی جواب نگذاشت و بهترین پسران را به او ارزانی کرد که او را محمد ملقب به صدرالدین نام نهاد به آن امید که عالی ترین شخصیت مذهبی شود. در دوران جوانی صدرالمتالهین با شیخ بهایی آشنا شد که سنگ بنای شخصیت علمی و اخلاقی ملاصدرا توسط این دانشمند جهاندیده کم نظیر بنا نهاده شد و تکمیل این بنای معنوی را استاد دیگرش دانشمند سترگ و استاد علوم دینی و الهی و معارف حقیقی و اصول یقینی سیدامیر محمد باقر بن شمس الدین مشهور به میرداماد عهده دار گشت.صدرالمتالهین حکیم خانه به دوشی بود که به جرم آزادگی روح و فکر مجبور شد تا از پایتخت و پایتخت نشینان روی گرداند. وی در مقدمه کتاب اسفار، دلایل بیزاری خود را از جاهلان فرزانه نمای زمان خود و عزلت و تصوف خویش را در کهک (روستایی دورافتاده در 30 کیلومتری شهر مقدس قم بیان داشته است.
پس از بازگشت به شیراز شهرت صدرای شیرازی عالمگیر شده بود و طالبان حکمت از نواحی و اطراف برای درک فیض به حضورش می شتافتند. او خود در مقدمه اسفار می گوید: "به تدریج آنچه در خود اندوخته بودم همچون آبشاری خروشان فرود آمد و چون دریایی پر موج در منظر جویندگان و پویندگان قرار گرفت."
در زمان حیات ملاصدرا یعنی در اواخر قرن دهم و شروع قرن یازدهم هجری کلام و فلسفه از علوم رایج و محبوب آن زمان به شمار می رفتند. دلیل عمده گسترش این علم نسبت به سایر علوم آن زمان مانند فقه، ادبیات عرب، ریاضی، نجوم و طب و دیگر علوم و همچنین هنرهای رایج آن زمان مانند خط، معماری و کتیبه را می توان در شرایط اجتماعی آن دوران که خود زاییده شرایط سیاسی حاکم بر کشور بود جستجو کرد. عدم وابستگی و استقرار ومرکزیت حکومت وقت امنیت و آزادی خاصی را حکمفرما ساخته بود که شکوفا شدن استعدادها و گسترش هنر و علم را در پی داشت.
صدرالدین محمد در علوم متعارف زمان و به ویژه در فلسفه اشراق و مکتب مشاء‌و کلام و عرفان و تفسیر قرآن مهارت یافت. او آثار فلسفی متفکرانی چون سقراط و فلاسفه هم عصر او، افلاطون، ارسطو و شاگردانش و همچنین دانشمندانی چون ابن سینا و خواجه نصرالدین طوسی را به طور دقیق بررسی کرد و موارد ضعف آنها را باز شناخت و مسایل مبهم مکاتب را به خوبی دانست.
وی علاوه بر سالکی و رهروی در عرفان به عنوان موفق ترین سالکین در فلسفه بوده که با طی کردن مراحل مختلف، گنجینه با ارزشی را برای ساخت قلعه ای از دانش کشف کرد که با نور جاودانی حقیقت می درخشد.
حکیم وارسته در طول عمر 71 ساله اش هفت بار با پای پیاده به حج مشرف شد و گل تن را با طواف کعبه دل صفا بخشید و در آخر، نیز سر بر این راه نهاد و به هنگام آغاز سفر هفتم یا در بازگشت از آن سفر به سال 1050 هجری قمری در شهر بصره تن رنجور را وداع نمود و در جوار حق قرار گرفت و در همانجا به خاک سپرده شد.
زندگانی ملاصدرا را می توان به سه دوره دوره طلبگی و تلمذ و بحث و مطالعه کتب قدما و آرای حکما در شیراز و اصفهان، مرحله تهذیب نفس و ریاضت و مکاشفه و مرحله تالیف و تدریس در شیراز که طی این دوره، تقریبا تمام آثار خود را تالیف کرد را تقسیم کرد.
الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة العقلیة،الشواهد الربوبیه،حاشیه‌ای بر شرح حکمة الاشراق، الرسالة فی‌مسئلة القضاءِ و القدر و... از جمله آثار او به شمار می رود.
صدر المتالهین رسما فلسفه خود را حکمت متعالیه خواند و فلسفه وى به همین نام مشهور شد. مکتب صدر المتالهین از لحاظ روش شبیه مکتب اشراقى است یعنى به استدلال و کشف و شهود تواما معتقد است، ولى از نظر اصول و از نظر استنتاجات متفاوت است.
در مکتب صدر المتالهین بسیارى از مسائل مورد اختلاف مشاء و اشراق، یا مورد اختلاف فلسفه و عرفان، و یا مورد اختلاف فلسفه و کلام براى همیشه حل شده است. فلسفه صدر المتالهین یک فلسفه التقاطى نیست، بلکه یک نظام خاص فلسفى است که هر چند روشهاى فکرى گوناگون اسلامى در پیدایش آن موثر بودهاند باید آن را نظام فکرى مستقلى دانست.
اول خرداد ماه درتقویم به نام روز ملاصدرا نامگذاری شده و امسال نیز مراسم بزرگداشت این حکیم فرزانه مقارن اول خرداد ماه در تهران و دوم وسوم خردادماه در شیراز برگزار می شود.
افتتاح مرکز صدرا شناسی، رونمایی از مجسمه و سه دست نوشته ملاصدرا از جمله برنامه های پیش بینی شده در شیراز برای این روز به شمار می آید.
نظر شما