عمارت ملک بوشهر ؛ هویتی فراموش شده

به گزارش خبرنگار مهر، عمارت یاد شده متعلق به یکی از ثروتمندان بوشهر به نام " محمد مهدی ملک التجار " بوده است.

وی برای سفر تفریحی - تجاری به کشور فرانسه رفته و در آن جا کاخ یکی از وزرای قرن وسطی را می‌بیند و نمونه آن را در بوشهر پیاده می‌کند.

مساحت زیربنای این عمارت چهار هزار متر مربع بوده و در دوره قاجاریه توسط معماران فرانسوی با مصالح محلی احداث شده و درب و پنجره آن زیر نظر مهندسان فرانسوی ساخته شده است.

نوع و سبک معماری این بنا از سبک ساختمان سازی دو قرن پیش سواحل خلیج فارس که به " بنگله " معروف است تاثیر گرفته و دارای یک قسمت استحفاظی ، بارو و شاهنشین و قسمتی به صورت چند ایوان و اتاق های مسکو نی است.

اعیانی عمارت 4700 متر مربع و عرصه‌ی آن 24500 متر مربع است.

این کاخ توسط متجاوزان انگلیس به بوشهر اشغال شد و به صورت مقر نظامی آنها در آمد. آنها بعد از سالها استقرار در این کاخ با ورشکست شدن ملک التجار( صاحب اصلی کاخ ) لوازم نفیس آن را با قیمت کم خریداری کردند و با خود بردند.

در اواخرسلطنت رضا شاه این عمارت که خوابگاه نظامیان شده بود کم کم پا به ویرانی نهاد.

طی سالیان اخیر این عمارت تنها به صورت مقطعی و در چند فصل کوتاه استحکام بخشی شده و عملیات مرمت ویژه ای بر روی آن انجام نشده است.

عمارت یاد شده که هم اکنون پناهگاه خانواده هایی از قشر بسیار ضعیف جامعه است، چیزی جز مخروبه‌ای با دیوار‌های سیاه و در‌های شکسته شده از آن باقی نمانده است.

در همین خصوص شنیدن صحبتهای معاون حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان بوشهر در خصوص احیاء و مرمت این اثر تاریخی بسیار عجیب و بعضاً تلخ و جای تاسف دارد.

علی ذاکری به خبرنگار مهر گفت: با توجه به این که مالکیت این اثر تاریخی توسط دادگاه برای ورثه آن مشخص شده است به همین دلیل میراث فرهنگی نمی توانند هیچ دخل و تصرفی بر آن داشته باشد.

وی عنوان کرد: نجات این قبیل آثار تاریخی که مالکیت آن برای سازمان میراث فرهنگی مشخص نشده امکان پذیر نیست و نمی توان اعتباری برای مرمت و احیاء آن اختصاص داد و حتی سازمان میراث اجازه جلوگیری از تخریب آن را نیز نخواهد داشت.

معاون حفظ و احیای اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان بوشهر اظهار داشت: با توجه به وسعت زیاد این عمارت و هزینه بالای مرمت و احیای آن (حدود 12 میلیارد تومان) به نفع سازمان میراث فرهنگی نیست که برای مرمت و احیا، آن را تملک کند.

ذاکری افزود: فرض بر اینکه مالکیت این اثر تاریخی به نفع سازمان میراث فرهنگی نیز به ثبت برسد ، مرمت و احیاء آن چه سودی برای میراث خواهد داشت. در نهایت این اثر تاریخی نجات پیدا کند که چه بشود؟

ذاکری یادآور شد: با این حال طراحی این عمارت در شورای فنی سا‍زمان میراث فرهنگی در حال مصوب شدن است و برای اجرای عملیات این عمارت باید سرمایه‌گذار بخش خصوصی برای تملک و مرمت آن وارد شود.

معاون اجرایی و خدمات شهری شهرداری بوشهر نیز در گفتگو با مهر گفت: به رغم اینکه عمارت مذکور به لحاظ ارزش تاریخی و معماری منحصر به فرد و قابلیت ویژه ای برای تبدیل به مجموعه فرهنگی و خدمات عمومی دارد متاسفانه به دلایل نا معلوم این مهم تا کنون محقق نشده است.

عبدالخالق ماجدی افزود: این بنای تاریخی به جای آنکه محلی برای جذب توریست و درآمدزایی باشد به فضایی برای جمع آوری زباله، تجمع معتادان و انباشت آهن آلات فرسوده مبدل شده است که یه همین منظور شهرداری بوشهر در یک عملیات ضربتی با تیمی 20 نفر از حوزه خدمات شهری شهرداری اقدام به پاکسازی این اثر تاریخی نمود.

وی اظهار داشت: عمارت یاد شده که یکی از بناهای تاریخی و ثبت شده بوشهر است به دلیل عدم توجه کافی با مشکلات زیست محیطی بسیاری مواجه شده است.

وی اظهار داشت: شهرداری بوشهر در برنامه کاری خود با بررسی بخش ‌های عمده آلودگی شهری در مرکز استان به صورت ضربتی و بدون اتلاف وقت به مبارزه و برطرف کردن مشکلات می‌رود.

رئیس بنیاد ایران شناسی شعبه بوشهر نیز به خبرنگار مهر گفت: با تکیه ‌بر گزارشهای ‌تاریخی ‌و اسناد موجود، روزگاری ‌در این ‌شهر قریب‌ 70 عمارت ‌باشکوه ‌در چهار محل ‌قدیمی ‌بوشهر (کوتی‌، دهدشتی ‌، بهبهانی ‌و شنبدی‌) و بیرون ‌از بوشهر (بهمنی‌، سبزآباد ، جفره‌علیباش‌، امامزاده ‌و خواجه‌ها ) وجود داشته ‌که ‌امروز از این ‌خیل ‌عظیم ‌عمارت‌ها فقط نامی ‌از آنها در کتاب های ‌تاریخی‌عصر قاجار مندرج‌است‌ و فقط به ‌تعداد انگشتان ‌دو دست ‌بنا‌ باقی ‌مانده ‌است.

عبدالکریم مشایخ افزود: عمارت های واقع در بوشهر روزگاری ‌همانند گوهرهایی ‌گرانبها، زیبایی ‌بخش ‌فضای‌این ‌شهر بودند، تا آنجا که ‌در سفرنامه ‌تلگرافچی ‌از این ‌بندر به ‌نام ‌شهر عمارت ها یاد می‌شود.

قدر مسلم‌، رسالت‌ نگهداری‌ ‌این ‌گنجینه‌ تاریخی‌ که ‌متأسفانه روبه نابودی است فقط در حوزه ‌وظایف ‌سازمان ‌میراث ‌فرهنگی ‌نیست‌.

بر کلیه‌ مسئولین ‌استان ‌از ‌استاندار تا شهردار ‌و روسای سایر ادارات مرتبط بایسته است که ‌در جلسه‌ای ‌اضطراری‌ ضمن ‌هماهنگی ‌با رئیس‌سازمان ‌میراث ‌فرهنگی‌ بوشهرفکری عاجل برای عمارت مذکور بکنند که ‌فردا دیر است‌.