اشتراک منافع روسیه و ایران در مخالفت با گسترش ناتو/ ضعف سیاست خاورمیانه ای مسکو

با افزایش بحران اقتصادی چه در حوزه غذا و چه در حوزه انرژی در جهان و همچنین وجود بحران های سیاسی نوظهور مثل جدایی طلبی و در کنار آن توجه قدرت ها به حوزه های نظامی و تسلیحاتی، توجه به سیاست خارجی روسیه به عنوان بزرگترین صادرکننده گاز به اروپا و همچنین به عنوان یک عضو G8 و عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل بسیار حائز اهمیت است .

اکنون این کشور که با ایران از طریق خزر به نوعی همسایه است و رفتار سیاسی آن تاثیر مستقیم در حل و یا ایجاد بحران های منطقه ای و بین المللی دارد بسیار تحت تاثیر حرکات ناتو و آمریکا در مرزهای این کشور است .

اگر چه این کشور با دعوت از حماس و انجام یک سری رایزنی ها با مقامات عرب و فلسطینی در حال بازکردن جای پا در کشورهایی است که هرگز در حوزه سیاست خارجی روسیه مورد توجه نبوده اند.

خبرگزاری مهر برای بررسی رفتار سیاسی روسیه در حوزه بین المللی و منطقه ای میزگردی را با حضور کارشناسان این حوزه ترتیب داده است که دراین قسمت سیاست منطقه ای روسیه مورد بررسی قرار می گیرد.

"محمود شوری" کارشناس مسائل روسیه با اشاره به مناقشه خاورمیانه اظهار داشت: روسیه خواهان دخالت در مسائل بین المللی است و اکنون خاورمیانه مهمترین آن به شمار می رود.

وی افزود: نقش روسیه در خاورمیانه با موانع بسیاری روبه رو است و جای مانور زیادی نیز ندارد، اما باید گفت که پوتین سعی کرده که در حوزه خلیج فارس نفوذ زیادی یابد.

شوری خاطرنشان کرد: تلاش های پوتین در حوزه خلیج فارس در کوتاه مدت موثر نبوده است.

این کارشناس درباره روابط تهران و مسکو اظهار داشت: ایران در سیاست منطقه ای روسیه در خاورمیانه جایگاهی ندارد.

شوری به تلاش آمریکا برای جلوگیری از ورود اروپا و روسیه به معضل قدیمی خاورمیانه و حضور رژیم صهیونیستی در سرزمین های اشغالی فلسطین اشاره کرد و گفت : اگر چه آمریکا و رژیم صهیونیستی برای ورود روسیه به این بحث تلاش زیادی کردند روسیه سعی کرد با ارتباط برقرار کردن با کشورهای عربی برای خود در میان این کشورها جای پایی باز کند اما با توجه به وضعیت موجود احتمال موفقیت روسیه در ایجاد این ارتباط بسیار ضعیف است .

مدیر گروه مطالعات اورآسیای مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، ارتباط روسیه با ایران را در چهارچوب یک ارتباط دو جانبه ارزیابی کرد و گفت : ایران در چهارچوب سیاست های خاورمیانه ای روسیه نیست و این کشور خواهان ورود به این مسئله از جاپای ایران نیست .

در همین حال، میرطاهر دیگر کارشناس حاضر در میزگرد خبرگزاری مهر در این رابطه گفت: از جمله مهمترین نگرانی های روسیه می توان به ماهیت امنیتی و تلاش ناتو و آمریکا برای سلطه بر مدار امنیتی روسیه اشاره کرد.

وی افزود: منطقه نوار حاشیه غربی روسیه که کشورهای بلاروس، اوکراین و مولداوی و سه کشور حوزه قفقاز حضور دارند، مهمترین نگرانی روسیه به شمار می رود.

میرطاهر همچنین در ادامه به نگاه روسیه به شرق اشاره کرد و گفت: محور بندی جدید روسیه که شامل "روسیه - چین - هند" است، یکی دیگر از مهمترین مسائل مطرح برای مسکو به شمار می رود.

وی همچنین مسئله اروپا و در رتبه چهارم موضوع "خاورمیانه" را به عنوان نگرانی های دیگر روسیه برشمرد.

این کارشناس با اشاره به کشورهای سوریه و لیبی که مسکو حضور بسیاری در دهه های گذشته در این کشورها داشته، خاطرنشان کرد: پوتین در اواسط دوره ریاست جمهوری، توجه زیادی به خاورمیانه نداشت و در سال های اخیر برای نفوذ خود به کشورهای این حوزه تلاش بسیاری انجام داد.

وی در این رابطه به بخشش بدهی های سوریه و فروش تسلیحات به این کشور اشاره کرد.

میرطاهر در ادامه افزود: روسیه در حال حاضر به دنبال نفوذ خود در کشورهایی است که پیشتر در آنها حضوری نداشته است که ازجمله آنها می توان به کشورهای حوزه خلیج فارس اشاره کرد. اولین اقدام روسیه برای این گسترش نفوذ؛ فروش سلاح به این کشورها همچون عربستان سعودی بود.

این کارشناس همچنین گفت: روسیه در پی گسترش حوزه اقتصادی خود ازجمله انرژی است.

وی در ادامه با اشاره به حضور روسیه در کمیته چهارجانبه اظهار داشت: روسیه در کمیته چهارجانبه برای حل مسئله کشمکش فلسطین و اسرائیل حضور دارد، اما عملا آمریکا از ابتکارات مسکو برای حل اختلافات اعراب و اسرائیل جلوگیری به عمل آورده است.

میرطاهر خاطرنشان کرد: روسیه بدنبال تعاملات دوجانبه با اسرائیل و فلسطین است.

وی درباره نقش ایران در حل مسائل خاورمیانه گفت: ایران در چارچوب سیاست خارجی روسیه، منفرد است. روسیه خواستار مشارکت ایران در حل مسائل خاورمیانه نیست.

این کارشناس مسائل روسیه درباره نقش خاورمیانه ای مسکو گفت: روسیه در مقطعی از زمان از خاورمیانه به عنوان یک منطقه استراتژیک در جهان بیرون آمد و اکنون با افزایش قدرت این کشور مسکو در حال ورود دوباره به مسائل این منطقه است .

دکتر میرطاهر هم درباره اولویت های سیاست خارجی روسیه هم گفت : به خاطر ماهیت امنیتی حوزه خارج نزدیک روسیه برای این کشور و در شرایطی که ناتو در تلاش برای گسترش به شرق است و آمریکا استقرار سپر دفاع موشکی در همسایگی روسیه را جستجو می کند و همچنین با حمایت کشورهای اروپایی از پیوستن اوکراین و گرجستان به ناتو ، تنش بین غرب و روسیه در موضوع مناطق جدایی طلب در گرجستان همگی باعث شده روسیه این منطقه را در اولویت اول سیاست خارجی خود قرار دهد .

وی دومین اولویت سیاست خارجی روسیه را چین و هند عنوان کرد و گفت : بنا به نظر سنجی های انجام شده مردم روسیه بسیار علاقمند به گسترش روابط با چین به عنوان یک قدرت نوظهور هستند.

این کارشناس مسائل روسیه به بازیابی قدرت این کشور اشاره کرد و گفت : اکنون روسیه به صراحت در مقابل غرب می ایستد و در دفاع از منافع ملی خود با غرب سازش نمی کند.

میرطاهر چین و بعد هند را بزرگترین مشتری تسلیحاتی روسیه اعلام کرد و گفت: بعد از چین و هند هم اروپا برای روسیه از اولویت بیشتری برخوردار است و در نهایت روسیه خواهان سرمایه گذاری روی خاورمیانه است .

این کارشناس مسائل روسیه، لیبی ، سوریه ، عراق و یمن جنوبی را از کشورهای هدف برای روسیه عنوان کرد وگفت : روسیه به طور سنتی از گذشته سعی کرده است روابط خود را با این کشورها گسترش دهد اما اکنون شاهد تلاش روسیه برای ارتباط با کشورهایی هستیم که علاقه چندانی به ارتباط با روسیه ندارند که از جمله می توان کشورهای حاشیه خلیج فارس، کویت، امارات و عربستان را نام برد که مسکو در حال امضاء قراردادهای تسلیحاتی با این کشورهاست .

وی یکی دیگر از چشم اندازهای خاورمیانه برای روسیه را ورود این کشور به بازار ساخت راکتورهای هسته ای خاورمیانه ارزیابی کرد و گفت : با کاهش ذخایر فسیلی دنیا بسیاری از کشورهای خاورمیانه به ساخت راکتورهای هسته ای علاقمند هستند و روسیه در رقابت با آمریکا و فرانسه به عنوان سازندگان حرفه ای راکتورهای هسته ای مدتی است در تکاپو برای کسب سهم خود از این بازار است .

میرطاهر رفتار روسیه و اتحادیه اروپا را در خصوص صلح خاورمیانه نزدیک به هم دانست و گفت : همانطور که اروپایی ها از رژیم صهیونیستی جانبداری کامل نمی کنند و حتی به تشکیل خودگردان کمک مالی می کنند ، روسیه هم چنین رفتاری را درپیش گرفته و با ایجاد تعاملات دو جانبه سعی کرده از یک طرف جانبداری کامل نکند.