پایان‌نامه "شرط امکان اخلاق در فلسفه لویناس" دفاع شد

به گزارش خبرنگار مهر، این جلسه عصر امروز در محل مؤسسه پژهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.

در این جلسه در ابتدا مسعود علیا امهات دیدگاههای لویناس در مورد اخلاق را ارائه کرد و سپس به عیارسنجی دیدگاههای لویناس با محور اخلاق پرداخت.

به نظر وی اخلاق در فلسفه لویناس جایگاهی درخور و مهم دارد. به یک معنا نزد لویناس این "دیگری" است که اصل است و خود طفیلی این "دیگری" محسوب می‌شود. با این همه فلسفه اخلاق وی بیش و پیش از آنکه اخلاق هنجاری، فرااخلاق و یا اخلاق کاربردی باشد اخلاق توصیفی است. یعنی لویناس سعی نمی‌کند مثلاً با فرااخلاق یعنی تحلیل گزاره‌های اخلاقی یا توجیه آنها، اخلاق خود را سامان دهد همچنانکه در صدد نیست با پیدا کردن معیار خوبی یا درستی که اخلاق هنجاری را سامان می‌دهد به بحث بپردازد.

به تعبیر دیگر لویناس در صدد است با توصیف انسان، بایدهای وی ( اخلاق انسانی) را استنتاج کند. در این راستا وی بسی از پدیدارشناسی هوسرل استفاده می‌کند.

به نظر علیا نوآوری لویناس در بحث اخلاق آن است که سوژه‌ای را معرفی می‌کند که این سوژه به‌غایت از سوژه‌ای که در دل فلسفه مدرن پس از دکارت مطرح است متفاوت است. به نظر لویناس این سوژه باید به‌تمامی با توجه به رابطه انسان با دیگری تعین پذیرد. علیا از این بابت کار لویناس را یک کار فرید و منحصر به‌فرد در تفکر جدید ارزیابی کرد. با این همه او انتقاداتی هم به رویکرد و نگاه لویناس به اخلاق داشت.

پس از این ارائه، داوران پایان‌نامه که دکتر محمدرضا ریخته‌گران، دکتر بهمن پازوکی و دکتر سروش دباغ بودند نکاتی در مورد آن ارائه کردند. عمده‌ترین نقدها به این پایان‌نامه در مورد امکان تعریف سوژه‌ای جدید از سوی لویناس بود و اینکه آیا می‌توان اسم این رویکرد جدید را سوژه گذاشت یا نه.

پرسشی دیگر که در این زمینه مطرح شد این بود که آیا پدیدارشناسی‌ای که لویناس بر پایه آن اخلاق خود را بسط می‌دهد این امکان را در باب پرسش از موجه بودن یا موجه نبودن آن به مخاطب می‌دهد یا نه.

دکتر مسعود علیا در حد وقت به این پرسشها پاسخهایی عطا کرد. در انتها اساتید راهنما و داوران نمره هجده و نیم را برای این پایان‌نامه در نظر گرفتند.