نيلوفراني كه در مرداب مي بالند !

 روزي نيست كه چندين خبر در جرايد منتشر نشود و در آن به فرار دختران از خانه و يا دستگيري دختران فراري  كم سن وسال در  تاريكخانه هاي شهر ودر دام مفسده پروران  اشاره نشده باشد ،  اين دختران فراري از خانه  پس از مدتي سرگرداني با ديدن هر چهره به ظاهر مهرباني به خيال خيرخواهي با او همراه شده و فقط با رد وبدل  كردن چند جمله كوتاه سر از تاريكخانه هاي شهر درآورده اند .   

كارشناسان معتقدند  اختلاف بين والدين ، طلاق و جدايي آنها،  وجود ناپدري و نامادري ، اعتياد والدين ،  توقع بيش از حد از نوجوانان،   ترس از تنبيه وتوبيخ شدن ، سرزنش و  شماتت هاي مستمر ، تحميل ازدواج زود هنگام،  بي توجهي  وكم توجهي ،  كسب محبت اعضاي خانواده و به خصوص والدين ، خيال پردازي و كسب شهرت ،  موفقيت هاي دور از دسترس ، فقر مادي وفرهنگي ، كمبود عواطف ، عدم وجود محيط امن در خانواده ،   تبعيض ،  سوء ظن ، شك و بدخلقي والدين ،  خشونت در خانه ، ناخواسته بودن كودك  و بسياري  عوامل  ديگر از جمله دلايل فراردختران از خانه محسوب مي شود .

60 درصد دختران فراري از هفته اول مورد تعرض قرار مي گيرند

استاديار دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر با بيان اين مطلب مي گويد :  بر اساس تحقيقي كه  بر روي 110 دختر با سابقه فرار از منزل  كه  30 نفر از آنها  در اماكن عمومي ، 40 نفر در مراكز بازپروري دختران بهزيستي و 40 نفر در زندان ها با همكاري معاونت پژوهشي دانشگاه علوم بهزيستي  توانبخشي صورت گرفته، 6/92 درصد اين دختران سابقه دستگيري پس از فرار ، 68 درصد داراي سابقه گريختن ، 44 درصد سابقه تحويل به مراكز بهزيستي و 7 درصد سابقه زندان دارند .

 دكتر عليرضا جزايري مي افزايد :  بيش از نيمي از اين دختران با هدف كسب پول و يا سرپناه در طول مدت فرار، تقريبا هر روز ارتباط جنسي برقرار مي كنند  ، 7/3 درصد اين دختران ارتباط جنسي هم با مردان و هم با زنان را ذكر كرده اند و ميانگين تعداد شركاي جنسي در دختراني كه هر روز ارتباط جنسي دارند  حداقل يك و حداكثر 10 نفر است.

وي اظهار مي دارد :   9/38 درصد اين دختران بدون داشتن هيچ برنامه اي براي تامين مخارج و 50 درصد بدون داشتن هيچ سرپناه مشخصي براي سكونت پس از فرار (حداقل شب ها) از منزل  مي گريزند ، 2/35  درصد اين دختران  با برداشتن پول از منزل ، 4/20 درصد كار كردن ، 7/3 درصد قرض كردن، 6/5 درصد سرقت ، 4/7 درصد خودفروشي ، 4/7 درصد خريد و فروش مواد مخدر و 6/5 درصد زندگي با دوست پسر و يا ازدواج با آنها  روزهاي پس از فرار را به شب مي رسانند . عضو گروه روانشناسي باليني دانشگاه علوم بهزيستي با بيان اينكه  ميانگين سني اغلب دختران فراري در زمان اولين فرار حدود 16 سال است به اهميت تمركز اهداف پيشگيرانه  ثانويه در اين زمينه اشاره كرده و معتقد است : دامنه گستره سني زمان اولين فرار 9 تا 30 سال در كل نمونه ها و 11 تا 21 سال در نمونه هاي داراي سابقه ارتباط جنسي پس از فرار ، اين مطلب مهم را گوشزد مي كند كه دختران در هر سني امكان فرار از منزل را دارند بنابر اين ساير گروههاي سني هر چند به اندازه نوجواني در اولويت نيستند، اما بايد مد نظر قرار گيرند.

اكثر دختران فراري چند روز پس از فرار بلافاصله جذب باندهاي خريد و فروش مواد مخدر شده  واز آنها براي توزيع مواد مخدر و يا اعمال منافي عفت استفاده مي شود و اين در حالي است كه صاحبان و گردانندگان اين باندها براي اينكه اين دختران حتي لحظه اي فكر فرار و لو دادن اعضاي گروه را به ذهن خود هم  راه ندهند ، اين دختران را وادار به مصرف مواد مخدر مي كنند .

هروئين و ترياك بيشترين مواد مصرفي دختران فراري

رئيس انجمن مددكاري ايران به مصرف هروئين و ترياك در ميان دختران فراري اشاره كرده و  مي گويد :  بر اساس تحقيقي كه بر روي 300 مددجوي دختر و زن مراكز بازپروري صورت گرفته  بيش از 35 درصد اين دختران داراي سابقه اعتياد هستند كه در اين ميان هروئين و ترياك عمده ترين مواد مصرفي بيش از 50 درصد دختران فراري را تشكيل مي دهد ، همچنين بر اساس اين تحقيق 5/24 درصد دختران فراري هروئين ، 5/29 درصد ترياك ، 15 درصد حشيش و 31 درصد سيگاري هستند .

 دكتر مصطفي اقليما مي افزايد : دختران فراري مانند ولگردان براي تهيه مايحتاج زندگي و خوراك مرتكب سرقت ، اعمال منافي عفت و خودفروشي شده و ظرف مدت كوتاهي در پي آشنايي با باندهاي فساد به فحشا كشيده  شده و در اين مرحله است كه براي رهايي از فشار رواني ، غم سرگرداني و  كمبود محبت بسيار سريع در دام مواد مخدر گرفتار مي شوند .

وي  ناسازگاري با والدين را دليل عمده فرار دختران از خانه دانسته و معتقد است : در 5/19 درصد دختران فراري ناسازگاري با والدين ، 16 درصد اغفال ، 13 درصد عدم امنيت در خانواده ، 15 درصد وضع نامناسب اقتصادي ، 5/12 درصد از هم پاشيدگي خانواده ، 7 درصد گرايش به مسائل انحرافي ،  5/12 درصد ازدواج نابسامان ، 3/2 درصد اعتياد و 5 درصد مشكل رواني دليل ترك خانه بوده است  . 

بيش از 30 درصد دختران فراري در خانه مورد تعرض قرار گرفته اند 

 دكتر اقليما  آزارهاي جنسي را واقعيت تلخ ديگر دختران فراري دانسته و اظهار مي دارد :  36 درصد دختران فراري توسط اعضاي خانواده مورد سوء استفاده جنسي قرار مي گيرند ،33 درصد اين دختران فراري  تنبيه بدني ، 6 درصد اجبار به گدايي ، 13 درصد خريد وفروش مواد مخدر و 6/6 درصد رها شدن در خيابان را دليل ترك منزل عنوان كرده اند .

 اين مددكار اجتماعي ناسازگاري مددجو با والدين و ايجاد محدوديت ، ممانعت از پيشرفت و تحصيل ، تهديد به ازدواج هاي اجباري را از جمله مهمترين دلايل فرار دختران از خانه دانسته و معتقد است :  دختراني كه در خانواده هاي از هم پاشيده و داراي مشكلاتي شامل جدايي والدين ،  مشاجرات خانوادگي ،  عدم امنيت ،   رفت و آمد افراد خلافكار ، اجبار به تكدي گري و خريد وفروش مواد زندگي مي كنند ، درصورت ترخيص احتمال زيادي براي بازگشت مجدد به خيابان دارند . 

  تحقيقات كارشناسان بر روي دختراني كه از خانه فرار كرده اند ،  بيانگر اين امر است كه اكثر قريب به اتفاق آنها از طرف سرپرست و يا ساير اعضاي  خانواده حداقل يكي از رفتارهاي زير شامل كتك زدن، توهين كردن ، مراقبت شديد ، زنداني كردن ، مسخره كردن و يادآوري مكرر اتفاقات گذشته آزار ديده  و فقط 14 درصد نمونه ها با برخورد مناسب والدين پس از بازگشت مواجه مي شوند .

 در مجموع يافته هاي  اين تحقيق نشان مي دهد كه اين دختران به خانه هايي بازگردانده شده اند كه شرايط قبلي منجر به فرار آنها تغيير نكرده و خانواده ها نيز فاقد مهارتهاي لازم براي برخورد با اين دختران بوده اند.

 والدين ،70 درصد در فرار دختران از خانه مقصرند

عضو هيات علمي دانشگاه تهران نيز با اشاره به كاهش سن فرار دختران از 16 به 5/14 سال  مي گويد :  برخورد نامناسب و ناشايست والدين با دختران دليل  70 درصد  فرار دختران از خانه است .

دكتر عباس گلدوست عارفي معتقد است :  بر اساس آمار سازمان بين المللي كار سالانه 10 ميليارد دلار سود از تجارت و قاچاق دختران و زنان نصيب باندهاي مافيايي مي شود و برآوردها بيانگر اين واقعيت تلخ است كه 10 ميليون نفر از كودكان جهان قرباني اين تجارت هستند.

وي مي افزايد :  بر اساس اعلام سازمان سالانه يك ميليون كودك در جهان روسپي مي شوند و سازمان بهداشت جهاني نيز مدعي است كه 105 ميليون كودك به ويروس ايدز مبتلا  هستند. دكتر گلدوست  در ادامه مي گويد :  بر اساس اعلام سازمان جهاني حمايت از كودكان خياباني ، 70 درصد دختران فراري روزانه يك يا دو بار مورد سوءاستفاده جنسي  قرار مي گيرند و متاسفانه در بحث كودكان خياباني آنچه مساله دختران را از اهميت مضاعف برخوردار مي كند بحث جاذبه جنسي است كه مساله فرار دختران را از پيچيدگي خاصي برخوردار كرده است . 

وي با بيان اينكه 70 درصد دختران فراري را دختراني در مقطع تحصيلي راهنمايي تشكيل مي دهند ، معتقد است : افرادي كه سر راه اين دختران قرار مي گيرند با فريب  آنها را به مراكز فساد كشانده و درآمد سرسام آوري را از اين راه نصيب خود مي كنند.

اين استاد دانشگاه  در ادامه به معضل دختران فراري به ويژه در مناطق دور از مركز و شهرهاي كوچك  اشاره كرده  و اظهار مي دارد : متاسفانه در اين مناطق خانواده ها مرگ را تنها علاج دختران فراري پس از بازگشت به خانه مي دانند در حالي كه بايد در شرايطي كه هر ساله اين پديده با روند افزايشي مواجه است، خانواده ها شرايط و محيط خانه را براي پذيرش دختران خود فراهم كنند، همچنين رسانه ها بايد از طريق فرهنگسازي راه بازگشت به خانه را هموار تر كنند تا از عوارض جبران ناپذيرتر اين مساله در امان بمانند.

افزايش 20 درصدي آمار دختران فراري و زنان آسيب ديده

عليرغم اينكه مسوولان و متوليان امر خبر از جمع آوري و ساماندهي اين دختران مي كنند اما با اين حال معضل دختران فراري هر روز پر رنگ تر شده و هر ساله نيزبا روند تصاعدي 15 تا 20 درصدي مواجه مي شود ، گويي از هر طرف كه اين دختران جمع آوري مي شوند از سوي ديگر به تعداد آنها افزوده مي شود !  

 معاون امور اجتماعي سازمان بهزيستي  در اين باره مي گويد :   در 6 ماهه اول سال  گذشته 876 دختر فراري در مراكز خانه هاي سلامت بهزيستي پذيرش و ساماندهي شده اند  كه اين رقم در 6 ماه  اول سال 81 تنها  734 مورد بوده است ، ضمن اينكه سن فرار دختران  نيز در اين ميان به 13 سال كاهش يافته است.

دكتر سيد حسن علم الهدايي  به وجود 27 مركز خانه سلامت در كل كشور اشاره كرده  ومي افزايد : طي 6 ماهه اول سال 82 تهران با 153 مورد بيشترين پذيرش دختران فراري را داشته و پس از آن استان مركزي با 83 مورد ، خوزستان 35 ، اصفهان 33 ، و خراسان 13 مورد پذيرش داشته اند كه استان يزد با 6 مورد  كمترين مشكل  را در زمينه  دختران فراري داراست . 

باندهاي فساد ، 90 درصد دختران فراري را شكار مي كنند

 90 درصد دختران فراري پس از ترك منزل به دليل نداشتن سرپناه در شهر سرگردان مي شوند و به اميد يافتن يك مكان امن گرفتار باندهاي فساد شده و مورد سو استفاده قرار مي گيرند. 

 معاون دفتر آسيب ديدگان سازمان بهزيستي  كاهش سقف سن فرار دختران در شهر تهران به  15 سال را  نشان از بحراني شدن اين آسيب  دانسته و مي گويد :  دختران فراري در بدو فرار در پاركها و باغهاي حاشيه شهرها گرفتار باندهاي فساد شده و در پاساژها ، دامداري ها و باغهاي اطراف تهران مورد سوءاستفاده جنسي قرار مي گيرند.

دكتر غلامرضا رضايي فر شرايط نامساعد خانوادگي را  مهمترين عامل تاثير گذار در فرار دختران از كانون خانواده دانسته و معتقد است :  در اين سنين احساسات و هيجانات شديد و بحران بلوغ كه همزمان با اين دوره شروع مي شود ، نوجوانان را وا مي دارد كه به دنبال هويت خود باشد و اغلب آن را در گروه همسالان خويش مي يابد.وي افسردگي و خمودگي دختران  را محركي براي برقراري ارتباط غير متعارف با جنس مخالف و پيدا كردن جايگزيني براي پدر دانسته و اظهار مي دارد :  برخورد نامناسب والدين سبب تشويق و ترغيب آنان به تشديد ارتباط بيرون از خانه مي شود كه خود مي تواند نهايتا به يكي از علل فرار تبديل شود.

دكتر رضايي فر  از پديده دختران فراري و كودكان خياباني به عنوان دو آفت مهم اجتماعي نام برده و معتقد است :  شرايط گذار جامعه از نظام سنتي به مدرن تسريع كننده ايجاد اين آسيب هاي اجتماعي در جامعه است، در جامه سنتي نظارت  شبكه خويشاوندي بر روي فرزندان زياد بوده و نه تنها والدين بلكه منسوبان ديگر هم بر تربيت بچه ها نظارت داشتند اما در شرايط فعلي اين نظارت داخلي به دلايل مختلف سست شده است.

وي تصريح  مي كند :  داشتن يك هدف مشخص در زندگي و پايبندي به سنتها و ارزشهاي ديني و اجتماعي مي تواند در بالا بردن درك و فهم نوجوانان در تحمل و يا تغيير شرايط نامطلوب به شيوه درست راهگشا باشد، بطوري  كه آنان ديگر فرار را به عنوان بهترين و ساده ترين راه انتخاب نكرده و پيش از هر تصميمي عواقب شوم اين اقدام را در نظر بگيرند.

رسانه ها به فرار دختران از خانه دامن مي زنند 

 دكتر سيد هادي معتمدي  مدير كل دفتر آسيب ديدگان اجتماعي سازمان بهزيستي عدم فرهنگسازي مناسب به منظور پيشگيري از فرار نوجوانان توسط نهادها و ارگانها و رسانه هاي جمعي و نيز اكران سينماها و نمايش فيلم هاي تلويزيوني را  جمله عوامل تشديد كننده معضل فرار نوجوانان از خانه دانسته و معتقد است :  برخي فيلم هايي كه طي دو سال اخير در رابطه با فرار نوجوانان ساخته مي شود همه داراي پاياني خوش هستند ، در اين فيلمها نوجوانان فراري به سامان مي رسند و زندگي خوبي پيدا مي كنند .

وي مي افزايد :  به عنوان مثال دختري كه به خاطر سخت گيري هاي والدين از منزل فرار مي كند ، با ورود به جامعه از روي شانس با افراد خوبي برخورد مي كند وسرانجام نيز با ازدواج با جواني ثروتمند و توفيق يك زندگي ايده آل آينده اي مناسب مي يابد .

 دكتر معتمدي معتقد است :  پديده فرار دختران از خانه يك آسيب اجتماعي جدي است و رسانه ها بايد جدا از نمايش فيلمهايي كه پايان خوشي دارند ، واقعيت زندگي اين دختران پس از فرار از خانه  را به تصوير كشيده  و با اين كار دختراني را كه قصد فرار از خانه را دارند حتي براي يك لحظه هم كه شده به تفكر وتامل وادار كنند .به اعتقاد كارشناسان تعيين دقيق عوامل موثر بر فرار از منزل اعم از شرايط خانوادگي و يا رواني دختر، تلاش براي برطرف كردن و يا كاهش عوامل منجر به فرار از جمله اقدامات مشاوره اي ، مددكاري و حمايتي در سطح خانواده و در سطح مدرسه  در خصوص  شيوه برخورد با دختري كه به منزل بازگشته، اطمينان از حفظ امنيت و سلامت دختر و همچنين امكان ارتباط آسان دختر با مراكز مشاوره اي و حمايتي از دختراني كه خانواده به هر دليل حاضر به پذيرش آنها نيست، از جمله راهكارهاي پيشگيرانه از اقدام مجدد دختران از خانه است.

***

نسيم تن به مشت  و لگدهاي پدر نمي داد ، زورگويي هاي برادر را هم تحمل نمي كرد ، براي همين هم  براي رها شدن از اين دام به خيابان پناه آورد ،  با وجود اينكه تنها چند ماه از اولين روزي كه براي رسيدن به آرزوهاي دور و درازش پا به تهران گذاشت مي گذرد ، اما در همين مدت كوتاه به اندازه يك زن 45 ساله تلخي وسختي روزگار را چشيده است ، ديگر از سادگي و معصوميت دخترانه  تنها يك  خاطره  برايش باقي مانده  چرا كه مظلوميت دخترانه خود را در همان روزهاي نخست به بهاي ناچيز يك لقمه نان و يك سرپناه امن فروخته  بود !