روز سه شنبه 18 تیر، کاندولیزا رایس و کارل شوارزنبرگ وزیران امور خارجه آمریکا و چک قرارداد استقرار رادارهای مربوط به سپر دفاع موشکی را در چک امضا کردند.
هر چند در هفته های اخیر اختلافاتی میان لهستان و آمریکا درباره سپر موشکی به وجود آمده، اما با این وجود رایس هیچ برنامه ای برای سفر به ورشو برای مذاکره با مقامهای لهستان ندارد.
آمریکا در ژانویه سال 2007 به دو کشور لهستان و جمهوری چک که پیشتر از اقمار شوروی بودند و در حال حاضر از اعضای اتحادیه اروپا و ناتو هستند، پیشنهاد داد تا یک سامانه دفاع ضد موشکی شامل 10 موشک رهگیر در لهستان و یک سیستم راداری را در خاک چک مستقر کند.
|
|
واشنگتن توجیه خود را از این اقدام به زعم خود مقابله با تهدیدهایی موشکی کشورهایی مانند ایران اعلام کرده، اما روسیه به عنوان مخالف اصلی استقرار چنین سامانه ای بر این باور است که تهران فاقد چنان توان موشکی است که بتواند منافع واشنگتن را مورد هدف قراردهد، بنابراین به باورکرملین هدف استقرارچنین سامانه ای ازسوی آمریکا دراروپای شرقی کنترل سیستمهای موشکی روسیه است.
چندی پیش و در پی شرط لهستان برای همکاری در این رابطه اعلام شد که واشنگتن از پیگیری همکاری با ورشو منصرف شده و درصدد استقرار این سامانه در لیتوانی است.
لهستان برای قبول استقرار این 10 فروند موشک رهگیر در خاک خود پیش شرطهایی را مطرح کرده که یکی از آنها نوسازی توان نظامی این کشور توسط آمریکاست.
موفقیت یا شکست طرح؟
این طرح تنش را در جهان افزایش خواهد داد و توازن نظامی و امنیتی را در جهان به هم می زند و حتی ممکن است در صورت موفق شدن این طرح، واشنگتن طرحهای دیگری را هم پیگیری کند.
این طرح در صورت انجام اشراف زیادی به واشنگتن می دهد و لازم است کشورهای مستقل در مقابل آن بایستند.
عملی شدن تمام خواسته های آمریکا در این طرح بعید است و اگر تعاملی بین آمریکا و دیگر طرف ها در این زمینه صورت پذیرد نهایتا طرح راداری در چک اجرایی و طرح سپر موشکی در لهستان مسکوت خواهد ماند.
هدف آمریکا:
این طرح که وجه امنیتی و نظامی طرح نظم نوین آمریکاست؛ از منظر دکترین دفاعی ایالات متحده در واقع گسترش مرزهای دفاعی این کشور به سرزمینهایی بسیار دورتر از واشنگتن در اروپاست.
آمریکا در گذشته از طریق ایجاد ایستگاههایی درخاک خود، کانادا و دانمارک سعی کرد تهدیداتی را که از طرف چین، روسیه و خاور دور متوجه اوست از خود دور کند.از سویی دیگر این طرح به نوعی بازخورد دکترین دفاع پیشگیرانه نئومحافظه کاران بعد از 11 سپتامبر است.
چرایی استقرار سپرو رادار در لهستان و چک
تلاش آمریکا برای استقرار سپر در لهستان و رادار در چک نشاندهنده برجستگی اروپای مرکزی در سیاست خارجی آمریکاست.
هدف رایس از سفر روز دوشنبه به پراگ
سفر کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه آمریکا به پراگ ناشی از تحول شرایط طرفین قرارداد آمریکا در این موضوع در ماههای اخیر است.
از طرفی لهستان نسبت به انجام قرارداد تا داده شدن تضمینهای امنیتی لازم ابراز تردید کرده و به نوعی در حال چانه زنی با ایالات متحده برای گرفتن امتیازات بیشتر است.
از طرف دیگر چک حاضر به امضاء قرارداد با ایالات متحده شد که برای نئومحافظه کاران حاکم بر سیاستهای کنونی آمریکا بسیار مهم است.
دولت نئومحافظه کار کنونی ایالات متحده سعی دارد تا پیش از به پایان رسیدن ریاست جمهوری جرج بوش، قرارداد را به نتیجه برساند.
تحولاتی که در این شرایط به ضرر و یا نفع آمریکا در حال شکل گیری است؛همگی نشان دهنده ابهام موجود در این موضوع و پیچیدگی فنی و سیاسی انجام پروژه است.
لهستان یا لیتوانی، کدامیک محل استقرار موشک خواهد شد؟
لهستان نسبت به میزبانی این سپر به خاطر منافعی که برای این کشور خواهد داشت بی میل نیست، اما هم نگرانی هایی در زمینه امنیت خود دارد و هم در تلاش برای بالا بردن قدرت چانه زنی خود در ارتباط با آمریکاست.
با توجه به مخالفت روسیه با این طرح که خود را هدف اصلی آن قلمداد می کند و همچنین نگرانی هایی که از سوی چین و دیگر رقبای آمریکا در عرصه بین المللی وجود دارد در صورت استقرار سپر در هر ، آن کشور سیبل هدف برای دشمنان واشنگتن خواهد شد.
سیاست روسیه در قبال استقرار سپر
مسکو خود را هدف این سپر قلمداد کرده و مخالف اصلی آن است، این کشور برای اینکه ثابت کند هدف این سپر است به آمریکا پیشنهاد مشارکت در طرح و استفاده از پایگاه راداری قبله آذربایجان را داد که تا شش هزار کیلومتر را پوشش می دهد و جهان غرب و خاور دور همگی تحت سیطره آن هستند.
پس از رد این طرح روسیه از سوی آمریکا، ادعای مسکو راست آزمایی شد.
در چنین شرایطی مسکو که در اوایل دهه نود براساس تز "خانه مشترک واحد اروپایی" همکاری گسترده با آمریکا را درپیش گرفت و بعد از 11 سپتامبر هم بر اساس تز مشارکت متحد و همکاری راهبردی با آمریکا تعامل کرد اکنون به سیاست مشارکت و مقاومت در تعامل با واشنگتن روی آورده است.
| روسیه سیاست مشارکت و مقاومت را در مقابل آمریکا در این موضوع اتخاذ کرده است. |
سیاست روسیه که عملگرایانه با مسائل برخورد می کند با افزایش وزن روسیه در بعد اقتصادی و سیاسی و بالا رفتن قدرت چانه زنی این کشور با غرب، اکنون طرح مشارکت با آمریکا برای مقاومت در مقابل زیاده خواهی های این کشور است.
آیا این طرح یک طرح امنیتی جهانی خواهد شد؟
با توجه به اینکه آمریکا هدفش از این طرح مهار رقباست هرگز عملی نخواهد شد و در کنار مخالفت صریح روسیه، چین هم نسبت به این موضوع حساس است.
------------------------
دکتر "مهدی سنایی"، نماینده مجلس شورای اسلامی، استاد دانشگاه تهران و رئیس موسسه مطالعات روسیه، آسیای میانه و قفقاز(ایراس)
نظر شما