مناطق آزاد چرا به جاي صادرات ، وارد كننده شده اند

به گزارش خبرنگار اقتصادي "مهر" ايجاد و تاسيس مناطق آزاد تجاري - صنعتي در ايران براي نخستين بار پس از پيروزي انقلاب اسلامي و در تبصره هاي 19 و 20 قانون برنامه اول مطرح شد.
در اين راستا و بر اساس مصوبه شوراي اقتصاد در اول مرداد ماه 1369، شوراي عالي مناطق آزاد تشكيل و بدين ترتيب لايحه چگونگي اداره اين مناطق تقديم مجلس شوراي اسلامي شد كه سرانجام در هفتم شهريور 1372 به تصويب نهايي رسيد.
بر اساس قانون فوق سه منطقه كيش، قشم و چابهار به عنوان مناطق آزاد تجاري - صنعتي ايران شناخته شدند.
كارشناسان اقتصادي معتقدند امروز - مناطق تجاري بسياري هستند كه به اميد پردازش صادرات ايجاد شده اند ، ولي در حال حاضر به مناطق پردازش واردات تبديل شده اند.
اين كارشناسان همچنين اعتقاد دارند، نتايج حاصل از كار مناطق آزاد، اين مساله را نمايان مي كند كه نبود اين مناطق بهتر از بودن آنهاست .
مكان يابي نادرست و پرسش انگيز مناطق آزاد تجاري و صنعتي ايران يكي از مهمترين ترين كاستي هاي اين مناطق به شمارمي رود؛ جزيره قشم مشهودترين و محسوس ترين اين كاستي هاست چون نگرش هاي كارشناسانه نشان داده است هزينه هاي سنگين زيربنايي و دسترسي دشوار و هزينه مربوط آن در سواحل جنوبي كشور يكي از مشكلات مهم و جدي اين مناطق آزاد است.
گفته مي شود تجربه تلخ مسئولان اقتصادي در طول برنامه سوم توسعه در ايجاد مناطق آزاد جديد، آنها را واداشت تا در برنامه چهارم توسعه ايجاد اين نوع مناطق را ممنوع كنند.
يك عضو هييت علمي دانشگاه علامه طباطبايي درباره مناطق آزاد به خبرنگار ما گفت: هم اكنون مناطق آزاد ما به جاي اين كه صارات داشته باشد به منطقه آزاد وارداتي تبديل شده اند.
دكتر فرهاد خرمي افزود: تجربه اي كه در اين مدت از مناطق  آزاد تجاري و صنعتي نظير كيش به دست آمده ، نشان دهنده آن است كه ايجاد مناطق آزاد براي كشور مفيد نبوده است و بر همين اساس در برنامه چهارم توسعه تصميم گرفته شده است كه مناطق  آزاد جديدي احداث نشود.
وي به توجه نكردن به زير ساخت ها در ايجاد مناطق آزاد اشاره كرد و گفت: دولت به مسئولان مناطق آزاد اعلام كرد: براي احداث و تكميل تاسيسات زيربنايي بايد بودجه را از در آمدهاي خود تامين كنند، درحالي كه در كشورهايي نظير چين دولت هزينه هاي عمراني به اين مناطق اختصاص مي دهد و پس از آن كه اين مناطق به منطقه آزاد تجاري صادر كننده ، تبديل شدند از در آمدهاي صادراتي حاصل از فعاليت هاي اين مناطق، بودجه دولت جبران مي شود.
خرمي در پاسخ به اين سوال كه  اگر از مسئولان اقتصادي پرسيده شود كه چرا مناطق آزاد وارداتي شده اند تا صادراتي، چه پاسخي خواهند داد، اظهارداشت: مي گويند مجبوريم واردات انجام دهيم تا درآمد ناشي از اخذ ماليات و عوارض را صرف ساختارها كنيم.
وي تاكيد كرد: براي اين كه مناطق آزاد پويا و موثري در اقتصاد داشته باشيم ، بايد ابتدا به زير ساختارها توجه و كاري كنيم تا كشورهاي خارجي در اين مناطق سرمايه گذاري كنند.
وي خاطرنشان كرد: جوي كه هم اكنون بر اقتصاد ايران حاكم است مانع از حضور سرمايه گذار خارجي در اين مناطق شده است.
در پايان اين گزارش بايد به اين نكته توجه كرد كه هم اكنون كالاهايي كه از طريق صادرات مجدد از مناطق آزاد نظير "دبي" به مناطق آزاد ايران مي رسد به دليل بالا رفتن قيمت آنها فقط قابليت عرضه در بازارهاي داخلي كشور را دارا هستند.
آيا مسئولان به اين سوال پاسخ مي دهند يا خير؟