به گزارش خبرنگار مهر، در ابتدای مراسم ضمن یادی از محمود درویش - شاعر درگذشته فلسطینی - میز مطبوعاتی با حضور محمد آزرم و علیرضا بهنام برگزار شد.
میز مطبوعاتی شعر چشمه به نقش مطبوعات دهه هفتاد در معرفی شعر به جامعه اختصاص داشت. کبوتر ارشدی مدیر جلسه نخستین سوال خود را از محمد آزرم درباره نقش مطبوعات در این دوره پرسید و آزرم در پاسخ گفت: قبل از سال 76 در نشریاتی چون دنیای سخن، آدینه، گردون و تکاپو از شعر حمایت می شد و کسانی که به صورت جدی کار شعر را دنبال می کردند در این نشریات فعال بودند. اما روزنامه ای که با تیراژ وسیع این کار را انجام دهد و از شعر حمایت کند وجود نداشت.
وی درباره خصلت جریان شعری ای که در مجلات آدینه و دنیای سخن به آن پرداخته می شد گفت: در اواخر دهه 60 حتی شعر موج سوم افرادی چون جواد مجابی، فرامرز سلیمانی و غلامحسین نصیری پور در دنیای سخن منتشر می شد و یا نشریه ای بود چون "قلمک" که در خارج از ایران در سوئد منتشر می شد و از طرفداران یدالله رویایی بود و هر شعر خوبی را به اسم شعر هجو منتنشر می کرد. البته افرادی چون علی باباچاهی شعر هجو را با آن تعاریفی که از شعر داشتند نمی پذیرفتند که باباچاهی هم رویه خود را تغیر داد و در اواسط دهه 70 یک چرخش 180 درجه ای داشت. شعر یک تعریف کلی ندارد و در هر دوره ای با توجه به امکاناتی که دارد بروز می کند.
آزرم همچنین درباره جریان سازی مطبوعات در شعر این دوره گفت: جهت دهی مطبوعات سبب می شد که کار تعدادی از افراد بیشتر چاپ شود و یا اینکه عده ای به گونه ای شعر بسرایند که مطابق میل سردبیر مجله ای خاص باشد اما وقتی مجلاتی چون گردون و تکاپو فعال شدند این جو هم شکسته شد.
این منتقد ادبی به پرسش "آیا مطبوعات در این دهه توانسته اند به کتاب های شعر تیراژ بدهند یا خیر؟" پاسخ منفی داد.
علیرضا بهنام دیگر سخنران این نشست درباره وضعیت شعر در دهه 70 گفت: محورهایی نیمه اول دهه 70 را به نیمه دوم متصل می کرد. در ابتدای دهه 70 نگاهی داریم که از بطن مجلات مهم ادبی این دوران شکل گرفتند و دو پایگاه داشتند که توانستند تا نیمه دوم آن دهه خود را حفظ کنند و تبدیل شدند به روزنامه (که شکل دهنده فضای فرهنگی بودند). گروه اول از فضای آدینه و دنیای سخن بیرون آمدند که بعد به مجلاتی مثل تکاپو و گردون رفتند و جریان دوم از دل کیهان فرهنگی دهه 60 بیرون آمد و در مجلاتی مثل روزگار وصل و شباب مستقر شدند.
وی ادامه داد: این تریبون ها بعد از سال 76 به سه گروه تقسیم شدند؛ گروهی به روزنامه جامعه رفتند، گروهی به روزنامه هایی چون اخبار و نظیر آن و گروهی هم به روزنامه هایی مثل آزاد و شرق که این اواخر تعطیل شد.
این منتقد ادبی در پاسخ به این پرسش که "چرا کتب شعر در این دهه به تیراژ بالایی نرسیدند" گفت: تمام شعر دهه 70 دچار این وضعیت نبود و تعدادی از این فضا استفاده کردند. ما شاهد حرکتی بودیم که ناقص معرفی شد. در نیمه دوم دهه 70 سیاستی در عرصه شعری مطبوعات موجود بود تا تنها عده خاصی مطرح باشند.
محمد آزرم در این باره توضیح داد: این مسئله به خود آدم ها برمی گردد. شاعران باید آن قدر خودشان زرنگ باشند و به حوزه نقد اشراف داشته باشند که نه تنها شعر شاعری دیگر را نقد کنند بلکه شعر خود را نیز معرفی کنند. اما در کل آن جریان حرکت منسجمی نبود. حتی در حال حاضر هم می توان این شرایط را مهیا کرد. ما این امکان را داریم که بتوانیم فضایی انتقادی اجرا کنیم.
بهنام اضافه کرد: در نیمه اول دهه 80 هیچ فضایی در مطبوعات به شعر اختصاص نداشت. می توان گفت هر 6 ماه یک بار با شاعران قدیمی مصاحبه می کردند اما به فضای ادبی کشور بی اعتنا بودند.
بخش بعدی برنامه به شعرخوانی اختصاص داشت و محمود معتقدی، پونه ندایی، نیاز یعقوب شاهی، منیره پرورش، رضا چایچی، یزدان سلحشور، آیدا عمیدی و زیبا کاوه ای به ترتیب اشعار خود را خواندند.
"میز ترجمه" نیز بخش دیگری از محفل شعر چشمه بود که به "آنا آخماتووا" شاعر روس اختصاص داشت.
نعیم عطایی در این بخش گفت: از سال 1900 تا 1920 دوران باروری فرهنگ روسیه و حضور فرهنگ غرب در این کشور بود که در این دوره به نام هایی چون مایاکوفسکی، ماندلشتام و آنا آخماتووا برمی خوریم. این دوره به گفته ای عصر سیمین شعر روسیه بود.
وی ادامه داد: سال های آخر قرن 19 دوران چیرگی سبک سمبولیسم بود. زبان سمبولیستی نسبت به تحولات اجتماعی بزرگی که رخ می داد موضع گیری می کرد اما شعر آکمه ایستی که آخماتووا جزو این جریان بود در تقابل با آن قرار داشت و این اتفاق با نخستین کتاب آخماتووا با عنوان "شامگاه" رخ داد.
این مترجم تصریح کرد: آکمه ایست ها به سادگی و شفافی شعر اعتقاد داشتند. آنها به اهمیت واقعیت معتقد بودند چرا که می دانستند واقعیت ظرفیت بالایی را در اختیار شاعر می گذارد. این گروه آگاهانه در اشعار خود از سانتیمانتالیسم دوری می کردند و در آن سکته های آگاهانه ایجاد و به شکلی آن را به نثر نزدیک می کردند.
وی در پایان گفت: بیشتر اشعار او بندهای چهار پاره هستند و به گفته خود آخماتووا درک این اشعار برای گروهی که با آن دو دهه آشنایی ندارند سخت است.
بخش پایانی برنامه به شاعر مهمان "ناهید کبیری" که تاکنون پنج دفتر شعر از او منتشر شده، اختصاص داشت. این شاعر قطعاتی از اشعار خود را برای حضار خواند.
نظر شما