دکتر روح الامینی در گفتگو با خبرنگار مهر در ابتدای صحبت خود با اشاره به روزهایی که وارد دانشگاه تهران شده است، گفت: سن ورود من به آموزش عالی هم سن انقلاب است. درست مهرماه سال 57 وارد دانشگاه شدم و حال که در جایگاه یک معلم در این دانشگاه مشغول تحقیق و تدریس هستم، از دور و نزدیک از دانشجویی تا معلمی و کارهای اجرایی وقایع و تحولات را دنبال کرده ام و با مروری کوتاه به اینکه کجا بودیم و الآن کجا هستیم می بینم که اگر یک نگاه بلند در مقایسه با 30 سال قبل داشته باشیم با دره عمیقی مواجهیم.
وی اضافه کرد: من جایی نشسته ام که اساتید قبلی من نشسته بودند. برخی از اساتید در ابتدای انقلاب بدون اینکه در زمان انقلاب فرهنگی با مشکلی مواجه شوند که البته در این زمینه هم بسیار اغراق شده، ملت ایران را در سخت ترین شرایط سالهای اولیه انقلاب و جنگ تنها گذشتند و دانشکده های داروسازی کشور به دلیل کمبود استاد تعطیل شد.
رئیس سابق انستیتو پاستور ایران با اشاره به تبعات این موضوع در آن زمان گفت: در ابتدای انقلاب دانشکده های داروسازی مانند مشهد و اهواز به دلیل نبود استاد تعطیل شد و دانشجویان آنها به اصفهان و تهران منتقل شدند اما حال پس از 28 سال چند صد استاد داروسازی فارغ التحصیل داخل و خارج از کشور و چند صد نفر فارغ التحصیل در رشته های متنوع دکتری تخصصی (Ph.D) و دستیاری داروسازی داریم.
وی اظهار داشت: در یک نگاه کوتاه این تفاوت بارز است که ایرانی که زمانی در تربیت داروساز و پزشک عمومی مشکل داشت و لیسانسه های پزشکی کشورهایی مانند هند و بنگلادش در ایران طبابت می کردند و حتی نمی توانستند با بیمار خود ارتباط کلامی برقرار کنند و در کمترین سطح خدمات قرار داشتند حال پس از 30 سال کشور با بیش از 40 دانشگاه علوم پزشکی، بیش از 50 دوره تخصصی و فوق تخصصی و فلوشیپ و دکتری تخصصی و 170 مرکز تحقیقاتی پزشکی تحقیقاتی در خدمت مردم کشور هستند.
زمانی پزشک نداشتیم اما الان با تراکم فارغ التحصیلان روبرو هستیم
دکتر روح الامینی نجف آبادی خاطرنشان کرد: اکنون مراکز تحقیقاتی پزشکی کشور در زمینه هایی مانند نانوفناوری پزشکی تا جراحی کارهای پژوهشی فاخری انجام می دهند که در تراز بین المللی قرار دارد. آموزش عالی، تربیت نیروی انسانی مخصص، از تربیت نیروی انسانی مورد نیاز جامعه یک قدم آن طرف تر رفته و ما را با بحران فارغ التحصیلان دانشگاهی مواجه کرده است و شاید هم آرام آرام باید به سوی صادرات نیروی تخصصی برویم.
وی این تحول اساسی را به برکت انقلاب اسلامی دانست و گفت: این تحول به برکت خودباوری و این شعار اساسی امام (ره) که "ما می توانیم" بوده و ما توانستیم .
عضو هیئت علمی دانشکده داروسازی تهران با اشاره به تحولاتی که کشور در زمینه علوم و فنون در پزشکی با آن مواجه بوده به مهر گفت: ایران یک زمانی وارد کننده تمامی فنون، ابزار و تجهیزات مورد نیاز از دارو تا تجهیزات پزشکی بود اما الآن این جرأت را دارد که در بسیاری از عرصه ها نه تنها تأمین کننده نیاز داخلی بلکه در عرصه های جدیدی همچون سلولهای بنیادی، تجهیزات پزشکی، نانوفناوری و ... پا به پای علم روز دنیا گام بردارد.
وی اضافه کرد: این در حالی است که در نظام گذشته محققان ایرانی اجازه رمزگشایی بسیاری از بسته ها و ملزومات علمی را نداشتند. علم بیشتر ترجمه ای بود و ما اجازه ورود به حریم های علمی را نداشتیم. به طور مثال در پزشکی هسته ای ما وارد کننده بسیاری از داروهای هسته ای بودیم و در موضوعاتی مانند لیزر و اپتیک اجازه فعالیت نداشتیم اما اکنون با توجه به اهمیت لیزر در پزشکی و جایگاه آن در علوم پایه مراکز تحقیقاتی مهمی در کشور داریم که علاوه بر تسلط به مبانی اولیه، فعالیتهای چشمگیری را نیز در این بخش انجام می دهند.
دکتر روح الامینی نجف آبادی تأکید کرد: در عرصه علم مواد نیز همین طور است و در موضوعاتی مانند بایومتریال، ساخت مواد نو که سازگار با انسان است و مواد زیست تخریب پذیر گام های خیلی بلندی برداشته شده است که نه تنها در حوزه های آموزشی و پژوهشی بلکه در حوزه های تولیدی نیز قابل توجه است. اکنون بسیاری از محققان کشور به مواد بسیار گران قیمت و حساس دست یافته اند که درصدد تولید نیمه صنعتی آنها هستند و به زودی می توانند آنها را وارد محیط های صنعتی کرده و با حمایت های قانونی لازم قدرت آن را خواهند داشت که در عرصه صادرات وارد شوند.
هیچ کس و به خصوص طبقه نخبه به جایگاه کنونی راضی نیست
وی در ادامه سخنان خود به این موضوع اشاره و خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم به صورت آرمانی به جایگاه شایسته ملت ایران نگاه کنیم، هیچ کس و به خصوص طبقه نخبه به جایگاه کنونی راضی نیست ولو اینکه از 30 سال گذشته فاصله جدی داشته باشیم. اول شدن در منطقه یک آرزوی تمدنی است که از گذشته با ما بوده چرا که چشمه های علم از اینجا به سوی مراکز علمی بزرگ دنیا رهسپار شد.
رئیس سابق انستیتو پاستور ایران اضافه کرد: قانع نبودن به وضعیت فعلی کشور از سوی اساتید دانشگاه، مسئولان کشور و نخبگان علمی نکته خوبی است که به نوعی موتور محرکه می شود تا تلاش مضاعفی در این زمینه داشته باشیم و بیشتر و دقیق تر از گذشته کار کنیم. نسبت به توسعه نیروی انسانی و مراکز تحقیقاتی توجه کیفی داشته باشیم و بتوانیم در مرزهای دانش وارد شویم. این موضوع از آرزوهای افق چشم انداز 20 ساله و تمدن اسلامی 50 ساله و به طور حتم دست یافتنی است، همانطور که گذشته را کسی باور نمی کرد.
وی نکته مهم در پیشرفت کشور را تجزیه و تحلیل عوامل موجوده در این تحول دانست و گفت: اگر عوامل ایجابی را خوب شناخته و به خوبی بتوانیم آن را تحلیل کنیم می توانیم به آرزوهای بزرگتر و چشم اندازهای عالی تر نزدیک شویم. در این میان علاوه بر خودباوری، تلاش و ایثار نخبگان کشور پا به پای مردم در بدست آوردن استقلال و آزادی نیز قابل توجه است.
دکتر روح الامینی نجف آبادی اضافه کرد: این موفقیت ها پس از 30 سال تلاش، تربیت نیروی انسانی و ورود خودباورانه به عرصه های علمی و حمایت جدی نظام در همه دوره ها بدست آمده است. نظام جمهوری اسلامی در همه دوره فارغ از سلایق سیاسی از دانش و علم کشور حمایت کرده که البته میزان این حمایت دارای نقاط ضعفی بود که توفیقات کمتر و بیشتر را می توان بررسی کرد.
وی افزود: روند رو به افزایش کمی و کیفی آموزش عالی، افزایش تعداد مقالات، تحقیقات و مراکز تحقیقاتی حاکی از توجه ویژه ای است که با تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی در اوایل انقلاب آغاز شد و اکنون به این نتیجه رسیده که این نقطه کانونی توجه که بالاترین مسئولان کشور در عضویت دارند، توسعه علمی را حمایت کنند.
عقب ماندگی 300 سال اخیر دوران قاجار و پهلوی را جبران کرده ایم
رئیس سابق انستیتو پاستور ایران گفت: قاطعانه می توانیم بگوییم که عقب ماندگی 300 سال اخیر دوران قاجار و پهلوی را جبران کرده ایم و اگر نقدی در این موضوع است به سوگیری ها و الزامات و برنامه ها است. من به این نکته انتقاد دارم که برخی از بخشها در توسعه علمی کمتر از محققان تلاش کردند.
وی افزود: چند عامل مهم موجب رشد و توسعه علمی کشور شد که در این میان نقش برخی عوامل پررنگ تر از بقیه بود که مهمترین آن ایثار و از خودگذشتگی محققان، استادان و دانشجویان در عرصه های علمی است. این گروه بیشتر از میزان و سهم خود در این مسیر تلاش کرده اند اما مسئولان اجرایی و حمایت گر و کادر اجرایی و برنامه و بودجه سیستم های بانکی پا به پای آنها نبودند. اگر عنصر جهادی نبود گروه استادان و دانشجویان هم دیگر تلاش نمی کردند و خلای اعتبارات و حمایت پر نمی شد.
نمی توان بر نخبگان ریاست کرد
روح الامینی نجف آبادی یادآور شد: توسعه علمی کشور از نظر مدیریت کلان و سیاستهای حمایتی نیاز به تقویت جدی دارد چرا که تلاش نیروی انسانی بسیار بیشتر از بودجه ها و حمایت ها بوده است. باید به یاد داشت که نمی توان بر نخبگان ریاست کرد اما با مشارکت نخبگان می توان مدیریت کرد.
وی اضافه کرد: مشارکت دست اندرکاران علمی و فناوری باید بیش از پیش در حوزه های مرتبط با آنها افزایش یابد تا راه های علاج جویانه برای توسعه علوم و فنون در کشور خود را بیشتر نشان دهد.
عضو هیئت علمی دانشکده داروسازی تهران با اشاره به تهیه نقشه جامع علمی کشور گفت: تهیه نقشه جامع علمی از کارهای خوبی بود که از سال گذشته سرعت گرفت. این طرح از زمان افق ایران 1400 مطرح بود و مشوق اصلی آن نیز مقام معظم رهبری بودند.
وی یادآورشد: کارگروههای متعددی ایجاد شده و بسیاری از متخصصان کشور را درگیر کرده که با توسعه علمی ایران را با توجه به منابع محدود و عرصه بزرگ آن مشخص کرده است. تهیه نقشه جامع علمی کشور از کارهای فاخری است که در بستر توسعه 30 ساله علمی کشور به آن دست یافته ایم و اگر این بستر نبود انجام نمی شد.
دکتر روح الامینی نجف آبادی نقشه جامع علمی را راهی برای نجات از سردرگمی درتوسعه علمی کشور دانست و به مهر گفت: در جامعه علمی استقلال و آزادی محقق یک شرط اساسی و مهم است اما حکومت با توجه به محدودیت منابع نمی تواند منابع را در یک جهت رها کند. در این مرحله است که باید بر روی نقطه های کانونی منابع تمرکز داشته باشیم، البته می توان برخی دانشمندان و مراکز تحقیقاتی را نیز آزاد گذاشت.
نظر شما