* " مهر " : براي شروع بحث لطفا سابقه آشنايي غربيان با آراء و انديشه هاي ملاصدرا را بيان كنيد .
- آيت الله سيد محمد خامنه اي : تقريبا مي توان گفت غربيان تا همين اواخر چيزي درباره ملاصدرا و فلسفه او نمي دانستند . تنها اثري كه در لابلاي كتب آنها ديده مي شود يكي اشاره مختصري است كه " گوبينو" در دوره قاجار به وي و كتاب اسفار او كرده و اسفار را - كه به معني سفرهاست - به معناي كتب، يعني جمع سفر ( با كسر سين) گرفته كه پيداست حتي صفحه اول آن كتاب معروف را نديده بوده است. در اوايل قرن بيستم ميلادي شرق شناس آلماني به نام "هورتن" چند اثر به زبان آلماني درباره ملاصدرا داشته، ولي مهم ترين تاثير را براي معرفي ملاصدرا در نيمه قرن گذشته پرفسور "هانري كربن " فرانسوي و تا حدودي پرفسور " ايزوتسو" ژاپني داشته اند . از ميان مسلمانان نيز مي توان از پرفسور فضل الرحمان پاكستاني و تلاشهاي موثر دكتر سيد حسين نصر كه مقيم در آمريكا است ياد كرد . اولين همايش جهاني ملاصدرا در ايران در اول خرداد سال 1378 تاثير ناگهاني و عميقي در محافل فلسفي جهان گذاشت و صدها موسسه فلسفي در پنج قاره و هزاران استاد فلسفه در جهان از دور و نزديك با اين شخصيت بزرگ و تا حدودي با مكتب متعالي او آشنا شدند كه هنوز هم ارتباط ادامه و استمرار دارد و هر روز اين آشنايي بيشتر مي شود.
* چه آثاري از ملاصدرا، تاكنون به زبانهاي اروپايي ترجمه شده است؟
- از آثار ملاصدرا اولين اثري كه ترجمه شد، كتاب " المشاعر" بود كه بوسيله "هانري كربن" همراه مقدمه اي به زبان فرانسه ترجمه شد. پس از آن كتاب "الحكمه العرشيه" ملاصدرا توسط پرفسور "موريس" به انگليسي ترجمه شد . با برپايي كنگره جهاني ملاصدرا شوق و حركتي در راه ترجمه آثار ملاصدرا بوجود آمد كه بخشي از آن به همت و بودجه بنياد حكمت اسلامي صدرا بوده مانند ترجمه برخي از مجلدات اسفار و نيز كتاب " المشاعر " و " اكسير العارفين " و " تفسير آيه نور" و چند سوره ديگر به زبان انگليسي و دو كتاب به زبان روسي و ترجمه هاي ديگري كه در آينده نزديك اعلام خواهد شد.
* وضعيت صدرا پژوهي در ايران، غرب و جهان اسلام چگونه است؟
- صدرا پژوهي در ايران، رسما در بنياد حكمت اسلامي صدرا طراحي و اجرا مي شود ولي غير مستقيم در حوزه علميه قم و دانشگاهها نيز اقبال به ملاصدرا بيشتر شده است. در جهان اسلام اخيرا توجه اذهان به سوي مكتب و كتب ملاصدرا بيشتر شده ، ولي هنوز به حد قرون سابق در شبه قاره هند و عراق نرسيده است . بنياد حكمت صدرا سعي در شتاب بخشيدن به اين حركت ضعيف و توجه دادن كشورهاي اسلامي به فلسفه اسلامي و ملاصدرا دارد ، و خوشبختانه در برخي كشورها چند رساله دكتري درباره فلسفه ملاصدرا در دست تهيه است. در غرب نيز شوق و علاقه اي ايجاد شده، برخي با مطالعه كتب ملاصدرا و احيانا ترجمه آن و برخي با فراهم سازي همايش ها و نشست هاي فلسفي .
* بايسته هاي صدرا پژوهي در ايران چيست؟
- بايسته هاي صدرا پژوهي مانند ديگر فعاليتهاي فرهنگي، نخست برطرف شدن موانع و كارشكني هاست و سپس تامين امكانات مالي و مادي تا موسسات مربوطه و محققين علاقمند بتوانند به كار پژوهش بپردازند. در اين بنياد مطالعات بسياري در اين باره شده و طرحهايي آماده گرديده كه در صورت گردآمدن و اعلام شركت محققان و نبود موانع، مي توان به نتيجه بيشتري اميدوار بود.
* برگزاري همايش جهاني ملاصدرا، بر محققان و فلاسفه ديگر كشورها چه تاثيراتي داشته است؟
- تاثير همايشها بر فلاسفه و محققان ديگر خيلي بيشتر از ترجمه و پخش كتاب و مقاله و حتي شركت كردن در همايشهاي غربي است ز يرا، شركت كننده بيگانه هنگامي كه در مقطعي خاص و شرايطي آماده و با حضور دهها و صدها استاد و محقق و فيلسوف فاضل از كشورهاي مختلف و مقالات عميق و اثربخش روبرو مي شود مي تواند با افراد بسياري مباحثه و مبادله معلومات بكند و ابهام و اشكالاتي را كه در فلسفه اسلامي و صدرائي در ذهن خودش مي يابد در اين اجتماعات مرتفع سازد. تجربه نشان داده است كه عظمت و شكوه علمي و معنوي همايش ملاصدرا بود كه سبب گرديد عده بسياري پس از مراجعت به كشورهاي خود داوطلب تحقيق يا ترجمه و نوشتن مقالاتي درباره ملاصدرا شوند. ديدن اين مكتب از نزديك اعتماد بنفس عده اي از فلاسفه عرب زبان و ديگر كشورهاي اسلامي را بالا برده و آنها را به سمت و سوي فلسفه اسلامي كشانيده است. تعدادي از مراكز فلسفي جهان تقاضاي همكاريها و كارها و تحقيقات مشترك با بنياد حكمت صدرا را دارند و حتي توافقنامه هايي نيز به امضا رسيده . تعدادي از كشورها مايل به برگزاري همايشهاي مشترك درباره ملاصدرا هستند و در سال 79 يكي از همين همايشهاي مشترك درباره ملاصدرا در دانشگاه لندن برگزار شد.
* دستاوردهاي كنگره جهاني صدرا در مطالعات صدرا پژوهي چيست؟
- دستاوردهاي كنگره جهاني ملاصدرا و كنگره هاي داخلي بسيار است كه از جمله مي توان به بيست جلد سلسله مقالات همايش سال 78 و نيز مجموعه مقالات همايشهاي سالهاي بعد در تهران و كيش و لندن اشاره كرد. تاثيرات فرهنگي خوبي هم در سطح عمومي جامعه ايجاد كرده كه رو به توسعه است و تاثيرات تبليغاتي مثبتي هم در سطح جهان به نفع نظام اسلامي ايران به وجود آمده است.
* آيا بنياد قصد ترجمه فارسي مجموعه آثار ملاصدرا همراه با متن عربي را دارد؟
- ترجمه آثار ملاصدرا به فارسي يكي از طرحهاي اوليه بنياد حكمت اسلامي صدرا بوده است كه متاسفانه همكاران شايسته و مناسبي هنوز براي اين كار مهم آماده نشده اند . بنيادعلاوه بر ترجمه كتب، طرح ساده سازي و تهيه كتب مناسب براي عامه را هم دارد كه اميد است به ياري خداوند متعال و روح پر فتوح ملاصدرا اين طرحها به زودي عملي گردد.
نظر شما