به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه خبرگزاري " مهر" ، وي گفت : ملاصدرا براي رفع محال بودن اتحاد نفس با عقل فعال سه مطلب راذكر كرد . مطلب اول با توجه به اتحاد عاقل و معقول ، آن است كه نفس به هنگام تعقل عين صورت عقلي آن است. مطلب دوم آن كه عقل و يا هر مجرد تامي واجد كل معقولات خود است، به اين معنا كه هر كمالي كه در عوالم مادي به نحو كثرت موجود است. همه در عقل فعال به نحو وحدت موجود هستند بدون اينكه وجود آنها لطمه اي به وحدت عقل فعال برساند . سوم اين كه وحدت معناي مستند است. گاه به معناي وحدت نظري ، وگاه به معناي وحدت عقلي به كار برده مي شود. وحدت عقول وحدت نظري نيست، زيرا وحدت جسماني با وحدت هاي ديگر كه در كنار ان قرار مي گيرد بيشتر و بزرگتر مي شود اما در وحدت عقلي اين گونه نيست اگر هزاران بار يك تعقل تكرار شود هرگز بيشتر و بزرگتر نخواهد شد .
كاوندي افزود : ملاصدرا با توجه به اين سه مطلب مي گويد نفس انسان مي تواند تك تك حقايق را درك كند و تا حدي تمام حقايق راتعقل كند . با توجه به اين نكته، در درك هر حقيقتي، با آن متحد مي شود تا آن جا كه نفس انسان مي تواند عالم عقلي را مساوي عالم عيني بداند . از طرف ديگر، معنايي كه انسان تعقل مي كند مانند ماهيت ، صرف ماهيت نيست يا به اصطلاحي ماهيت صرف است و قائل به حد و نوع مي باشد نه قائل به تشخص ، و اين تعقل ندارد . اگر بخواهد تعقل پيدا كند بايد عوارض مشخصه اي به ان افزوده شود تا داراي معنايي زائد بر ذات خود باشد. بنابراين صور عقلاني موجود درعقل فعال همه مبين به يك وجود است نه وجود هاي متمايز . به عبارت ديگر، كثرت درموجود است نه در وجود .
وي در پايان سخنان خود با اشاره به اين نكته كه كثرت و تعدد فاعل نمي تواندموجب كثرت و تعدد در صور عقلي شود گفت : جوهر بسيط واحد است و كثرتي ندارد و اگر بنا شود نفس مركب شود نمي تواند منشاء باشد از سوي ديگر فاعل نيز نفس است بنابراين خصلت واحد هم نمي تواند منشاء تعدد معقولات شود . بنابراين نتيجه مي گيريم كثرت تعقلات از ناحيه ابزار آلات است، به اين معنا ادراكات حسي از طرق مختلف براي نفس حاصل مي شود . اين امر زمينه را براي حضور معقولات كثيره آماده مي سازد و در نهايت مي توان گفت با دقت و تامل در اين مبحث روشن مي شود آرا صدرالمتالهين حاكي از تصورات نفس است . به اين معنا كه نفس در اول مراتب صور عقلي را از دور مشاهده مي كند و در مرتبه مياني اتحاد با عقل فعال و در انتهاي سير عقلاني خلاق به صور عقلي دست پيدا مي كند .
نظر شما