دکترمنوچهر صهبایی رهبر ثابت و مدیرهنری ارکستر سمفونیک تهران سالها در اروپا اقامت داشته و به عنوان رهبر ارکستر و مدیر بخشهای موسیقی در استخدام رسمی دولت سوئیس و اتریش بوده است او دکترای خود را از دانشکده علوم انسانی دانشگاه استراسبورگ در فرانسه و درجه پروفسورای خود را از کشوراتریش دریافت کرده است. صهبایی در خارج از کشور رهبری ارکسترهای متعددی را عهده دار بوده و از فعالیتهای مهم او می توان به معرفی و اشاعه آثار آهنگسازان موسیقی سمفونیک ایران درخارج از کشور اشاره کرد.
دکترمنوچهر صهبایی معتقد است ایجاد تغییرات برای هدایت ارکسترسمفونیک تهران پس از یک سال فعالیت به راحتی صورت نگرفته و هنوز هم به آنچه مطلوب است دست نیافته و برنامه های متعددی برای پیشرفت بیشتر ارکسترسمفونیک تهران درنظر دارد،وی همچنین در باره مقوله رهبری ارکستر و نحوه استفاده از رهبر میهمان،آثار مناسبتی و سفارشی،شورای ارکستر سمفونیک و... وهمچنین برنامه های آتی ارکستر سخنان شنیدنی دارد که در ادامه می خوانیم.
* خبرگزاری مهر - گروه موسیقی : یکسال از حضور شما به عنوان رهبر ثابت ارکستر سمفونیک تهران می گذرد وضعیت ارکستر سمفونیک نسبت به قبل از حضور خود را چطور ارزیابی می کنید ؟
- منوچهر صهبایی : سال گذشته در سفری که به ایران داشتم متوجه شدم که ارکستر بسیار آشفته است و حتی صحبت از منحل شدن آن نیز بود اما از آنجا که اعتقاد دارم ارکستر سمفونیک تهران بزرگترین نماینده فرهنگ بین المللی در ایران است و در نگاه جهانیان اهمیت بسیار دارد به محض اینکه پیشنهاد رهبری ارکستر رابه من دادند با تمام عشقی که به ارکستر دارم مسئولیت رهبری ارکستر را پذیرفتم و در طول یکسال هم به همراهی اعضای ارکستر سمفونیک توانستیم در جهت هماهنگی های اداری ، نظم و ترتیب ارکستر و همچنین ارتقای سطح هنری آن قدم های سودمندی را برداریم به عنوان مثال قراردادهای نوازندگان سر وقت تنظیم شد و پس از آن حقوقشان سر موعد پرداخت شد و از سوی دیگر نظم خاصی در ارکستر به وجود آمد و همه اعضا ملزم شدند سر وقت در تمامی تمرینات حاضر باشند در نتیجه سطح اجراها بالا رفت .
از دیگرفعالیتهای این یک سال می توان به انتخاب رپرتورهای استاندارد جهت بالا بردن کیفیت ارکستر ، استخدام نوازندگان جوان که هم آینده ی ارکستر را تامین می کنند و هم کار در ارکستر برای آنها نوعی تعلیم و یادگیری محسوب می شود و اجرای آثار آهنگسازان بزرگ جهان اشاره کرد؛البته ناگفته نماند که نتیجه این تلاش بسیار روشن است چراکه ارکستر به آرامشی نسبی رسیده در هر اجرایی با آمادگی وارد می شوند ، البته مواردی که ذکر شد تنها قدمهای اولیه در جهت بهبود وضعیت ارکستر است که همچنان تداوم دارد.
*دعوت از رهبر مهمان همواره در ارکستر سمفونیکهای دنیا مطرح بوده است. در ایران هم علاوه بر مهمانان خارجی برخی موسیقیدانان ایرانی با وجود رهبر ثابت تمایل دارند که قطعاتی را که خود آهنگسازی کرده اند را برای اجرارهبری کنند شما در این زمینه چه نظری دارید؟
|
بهتر است شخصی که به عنوان رهبر با ارکستر همکاری می کند تجربه رهبری داشته باشد چراکه تکنیک های حرفه رهبری در تخصص یک آهنگساز نیست و به ارکستر لطمه های روحی و تکنیکی جبران ناپذیری وارد می کند |
- روال کار ارکستر به این صورت است که افرادی که تخصص کافی در امور رهبری دارند با ارکستر همکاری کنند و هرکس کار خود را انجام می دهد از همین رو رهبر ارکستر امور اجرائی، هدایت و آموزش ارکستر را به عهده دارد و آهنگسازان هم فقط تنها حوزه تخصص خود فعالیت می کنند ؛ارکستر سمفونیک تهران یک ارکستر جوان و بی تجربه است که باید بیش از این آموزش ببیند بنابراین بهتر است شخصی که به عنوان رهبر با این ارکستر همکاری می کند تجربه رهبری داشته باشد چراکه تکنیک های حرفه رهبری در تخصص یک آهنگساز نیست و به ارکستر لطمه های روحی و تکنیکی جبران ناپذیری وارد می کند و همین مسئله موجب از هم پاشیدگی و آشفتگی ارکستر می شود؛ بنابراین آهنگسازان باید متقاعد شوند که به نفع اثر ،ارکستر و خود آهنگساز است که اجرای قطعه را به دست مجری توانا و کاردان بسپارد و اما درباره وجود رهبر مهمان معتقدم که اگر رهبری دارای تحصیلات تخصصی باشد و تجربه ی لازم را در امور رهبری داشته باشد در صورت امکان از تجربه و تخصص او استفاده خواهد شد .
*شورای ارکستر سمفونیک یکی از شوراهای مشورتی است که برخی ها وجود این شورا را بی اثر می دانند رابطه شما با شورای ارکستر سمفونیک تهران چگونه است و تا چه اندازه به وجود این شورا برای بهبود اوضاع ارکستر سمفونیک معتقد هستید ؟
- شورای نظارت ارکستر سمفونیک تهران متشکل از هنرمندان برجسته و با تجربه هستند که در حوزه های کاری خود جزو بهترینها هستند و شاید به همین دلیل است که من تاکنون هیچ مشکلی با آنها نداشته ام چرا که حرف یکدیگر را به خوبی متوجه می شویم و اصولا کار شورا همفکری در زمان ایجاد بحرانی در ارکستر سمفونیک است و ما آخرین جلسه ای که داشتیم در مرداد ماه سال جاری بوده و شاید این موضوع را نشانه رشد نسبی ارکستر دانست.
*تا چه اندازه با ارائه ی آثار سایر آهنگسازان برای اجرا به ارکستر سمفونیک موافق هستید و جایگاه سفارش آثار مناسبتی برای اجرای ارکستر سمفونیک را چطور ارزیابی می کنید ؟
- اگر اثری ارزش هنری داشته باشد با کمال میل اجرا خواهم کرد و این مناسبت ها می توانند انگیزه و موقعیتی برای بوجود آمدن آثاری ماندگار به لحاظ هنری ایجاد کند به شرط اینکه این آثار توسط آهنگسازان حرفه ای خلق شود و آهنگسازان صرفا به خاطر شهرت و یا مادیات به این کار مشغول نشود؛ اغلب شاهکارهایی بوجود آمده در تاریخ موسیقی جهان به مناسبتهای مختلف نوشته شده و امروزه جای خود را در برنامه های ارکسترهای بزرگ تثبیت کرده است.
*اداره ارکستر سمفونیک تهران توسط بخش خصوصی یکی از بحث هایی است که همواره از سوی هنرمندان موسیقی و رهبران پیشین ارکستر سمفونیک مطرح بوده است . شما تا چه اندازه با خصوصی کردن این ارکستر موافق هستید و آیا دولتی بودن ارکستر سمفونیک تهران را حسن می دانید یا یک عیب ؟
- اگر بخواهیم به جواب درستی درباره حسن و یا عیب صحبت کنیم کافی است تا از تجربه های دیگران استفاده کنیم ،چنانچه سطح کار و تعداد ارکسترهای حرفه ای اروپا و آمریکا را با یکدیگر مقایسه کنیم خواهیم دید که در اروپا ارکسترهای حرفه ای متعددی وجود دارد و سطح متوسط کار در اروپا بسیار حرفه ای تر و بالاتر است که یکی از دلایل آن بودجه ارکسترهای حرفه ای در اروپا است که از سوی مراکز فرهنگ شهرها که تحت نظر دولت هستند تامین و اداره می شود، در صورتی که در آمریکا فقط چند ارکستر بزرگ وجود دارد که به این صورت حمایت می شوند و بقیه زیر نظر بخش خصوصی و یا اسپانسرها هستند؛ ارکستر سمفونیک تهران مرکز ارائه یک هنر جهانی در کشورمان است و جزئی از خدمات اجتماعی دولت محسوب می شود پس باید زیر نظر مستقیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و از حمایتهای معنوی و مادی آن وزارتخانه نیز برخوردار باشد.
*موضع شما نسبت به اجرای آثار آهنگسازان جوان توسط ارکستر سمفونیک تهران چیست ؟ آیا تمایلی برای اجرای آثار هنرمندان جوان در این ارکستر دارید یا خیر ؟
- آنچه موجب انتخاب یک اثر توسط من می شود ، سن و سال آهنگساز نیست بلکه کیفیت کار او است.
*برای افزایش مخاطبان ارکستر سمفونیک تهران چه راهکارهایی داشته و دارید ؟
- در تمام دنیا برنامه های ارکسترهای سمفونیک از یک سال قبل در بروشورهای مربوط اعلام می شود و حداقل یک ماه قبل از کنسرت تاریخ دقیق و محل اجرا به اطلاع عموم می رسد ، اما در اینجا اطلاع رسانی بسیار محدود است و در برخی موارد حتی دو روز قبل از کنسرت هیچگونه پوستری پخش نشده و یا اطلاعات کافی در اختیار خبرگزاری ها و روزنامه ها گذاشته نشده است و متاسفانه این ناهماهنگی ها به دلیل سنگینی امور اداری در ارکستر سمفونیک است البته بخشی از مخاطبان کنسرت دانشجویان و هنرجویان موسیقی است که معتقدم باید تسهیلاتی برای دانشجویان و فرهنگیان فراهم شود تا خریداری بلیت برای آنها مقدور شود.
*نسبت به اجرای آثار آهنگسازان نوگرا و گزینش آثار به اصطلاح پست مدرنیستی چه نظری دارید؟
-همانطور که قبلا اشاره کردم هر اثر خوب و با ارزشی را با کمال میل مطالعه و در صورت امکان اجرا می کنم بنابراین سبک و شیوه آن فرقی نمی کند و مهم کیفیت اثر است ،خودمن سالها آثار آهنگسازان مدرنیست را در اروپا اجرا کرده ام و حتی آثار متفاوتی را از آهنگسازان ایرانی در اروپا ضبط کرده و بارها در کنسرت های خود در کنار آهنگسازان مطرح دنیا اجرا کرده ام .
*مهمترین مشکل شما در حال حاضر چیست و برای رفع این مشکلات چه انتظاراتی دارید؟
-مشکلات بسیار است ،سهل انگاری ها و ناتوانی ها در انجام امور ارکستر به مرور زمان به یک عادت درآمده و از بین بردن و خشکاندن این ریشه بسیار کار مشکلی است ولی تمام تلاش خود را خواهم کرد که مشکلات را برطرف کنم.
*وضعیت سازهای ارکستر سالهاست که مورد انتقاد است به گونه ای که گفته می شود مهمترین علت ناکوک بودن صدای ارکستر نامطلوب بودن سازها است در این مورد چه نظری دارید؟
-همانطور که اشاره کردید سازهای ارکستر بسیار نامرغوب و فرسوده است و از طرفی قیمت سازهای خوب به نسبت درآمد نوازندگان بسیار بالااست و باید از سوی وزارت ارشاد جهت خرید حمایت شوند و من از روزی که مسئولیت رهبری را به عهده گرفتم بارها به وجود این مشکل اشاره کردم و البته قول های مساعدی درخصوص خرید ساز داده شده اما هنوز این وعده محقق نشده است .
نداشتن ساز خوب مشکل ناکوکی را برای نوازندگان بادی به همراه دارد و در سازهای زهی هم کیفیت صدا مربوط به کیفیت سازها برمی گردد و متاسفانه اکثر سازهای زهی از لحاظ کیفیتی در سطح یک نوازنده ارکستر سمفونیک نیست و در نهایت می توان گفت که تا اندازه زیادی ناکوکی و بد بودن صداها به سازهای فرسوده و بدون کیفیت مربوط است .
* چه برنامه هایی برای آینده ارکستر در نظر دارید؟
- دوست دارم تا جایی که امکانات اجازه می دهد به وضعیت ارکستر سر و سامان بیشتری دهم و در این رابطه قدم های اولیه نیز برداشته شده است اما برای رسیدن به اهداف عالی گام های مهمتر و موثرتری باید برداشت؛ تمرینات استاندارد، تعلیم صحیح جهت بالا بردن سطح نوازندگی اعضای ارکستر ، نظم و ترتیب و حضور نوازندگان در تمامی تمرینات و اجراها ، بالا بردن حقوق نوازندگان نسبت به تورم ، خرید ساز و جایگزینی با سازهای فرسوده وغیره باید تغییر کند و به عقیده من این اتفاق ها باید بیافتد تا زمینه برای کار حرفه ای و بالا بردن سطح اجراهای ارکستر فراهم شود، در این صورت مطمئن هستم که ما قادر خواهیم بود ارکستری داشته باشیم که بتواند آثار آهنگسازان بزرگ ایران و جهان را در سطح حرفه ای و بسیار خوب اجرا کنند.
نظر شما