وقتی فرش ایرانی سفیر می شود

به گزارش خبرنگار اعزامی مهر به یزد، کارگاههای قالیبافی حکایت از هنری دارد که با قدمت چندین و چند ساله خود، تاریخ پربار این مرز و بوم را به هم می بافد و جلوه ارزشمندی را به جهانیان عرضه می دارد. چشم نوازهایی که حکایت از هوش، خلاقیت، دقت و روح بلند ایرانی داشته و مایه فخر و مباهات مردمان این سرزمین در میان تمدنهای کهن است.
 
فرش ایرانی هنری است که در میان تمامی این زیبایی ها، جلوه ای خاص دارد و ارج و قربی والا. دنیا فرش ایرانی را تحسین کرده است و فرش ایران را همه می ستایند. با همین زمینه شناخت است که در جای جای این مرز بوم از تبریز و قم و کاشان تا یزد و اصفهان و سمنان، دارهایی بنا شده و کارگاههایی که چند سالی است که در قالب متمرکز گرد هم آمده اند.
 
اما به دلیل ورود رقبای تازه نفس ایرانی به بازارهای دنیا، هم اکنون بهره و منفعت واقعی رنج و دستمایه بافندگان خوش ذوق ایرانی که در سوسوی نور چراغها، با دل و جان به تهیه نقشه ها، طرحها و ساختن رنگهای اصیل ایرانی می پردازند به جیب ممالک دیگر وارد می شود.
 
علیرغم همه مشکلات موجود اما، ایجاد کارگاههای متمرکز فرشبافی در بسیاری از استانهای کشور و تولید براساس رنگ و سلیقه بازارهای هدف، سوسوی نوری را در کشور نمایان می کند که شاید طی سالهای آتی دوباره روشنایی را به خانه فرشبافان ایران بیاورد.
 
در این راستا بازدید نمایندگان رسانه های گروهی از برخی کارگاههای متمرکز بافت فرش در استان یزد نشانگر این بود که ایران نیز کم کم در حال انطباق خود با بازارهای جهانی است و رنگ و طرح قالی های خود را به سمت کشش بازار در طرح و رنگ در حال سوق دادن است.
 
از سوی دیگر، ایجاد کارگاههای متمرکز قالیبافی در این استان از سوی مرکز ملی فرش ایران امکان نظارت بر روی بافت، صرفه جویی در مواد اولیه و سفارش پذیری بیشتر را فراهم آورده است.
 
به هرحال مسئولان دستگاههای مرتبط با فرش در استان یزد امیدوارند که بتوانند فرشهای دستباف ایران را از یزد، مهد تمدن و هنر ایرانی به عنوان سفیر کشورمان به سایر کشورهای دنیا ارسال کنند. به اعتقاد آنها، فرش ایران یک ابزار معرفی است که ضمن معرفی خود به عنوان یک کالای سنتی، هنر و تمدن ایران را نیز به تمامی دنیا می شناساند.
 
در این رابطه مهراب اسکندری رئیس سازمان بازرگانی استان یزد می گوید: فرش ایرانی بار هویت بومی ایران را به دوش می کشد و پیام رسانی پرافتخار از عظمت و تمدن ایران اسلامی به شمار می رود، از سوی دیگر نقش اقتصادی بسیار ارزشمندی را نیز به عهده دارد.
 
وی می افزاید: سازمان بازرگانی استان یزد موضوعاتی نظیر آموزش، هماهنگی و نظارت بر تولید و ارتقای رفاه و منزلت شاغلان در صنعت فرش و حمایت از حقوق آنان را در دستور کار قرار داده و اجرای بیمه بافندگان را در قالب تفاهم نامه با سازمان تامین اجتماعی برای بیمه درمانی شاغلان در کارگاههای متمرکز دنبال کرده است.
 
اسکندری یکی دیگر از اقدامات سازمان بازرگانی استان یزد را تجلیل از عوامل موثر در تولید فرش در قالب جشنواره بافندگان، طراحان و صادرکنندگان در دستور کار قرار داده و بسترسازی و تشویق به منظور ایجادو توسعه کارگاههای قالیبافی را بعنوان یک راهبرد مدنظر قرار داده است.
 
وی خاطرنشان کرد: طی سالهای اخیر نظم بخشی به فعالان حوزه فرش در قالب تشکیل اتحادیه فروشندگان، تشکیل اتحادیه بافندگان، اصلاح ساختار تعاوتی تولیدکنندگان و صدور کارت شناسایی قالیبافان را دنبال کرده و به شناسایی سلیقه مشتری و نیازهای بازار جهانی پرداخته است.
 
به گفته اسکندری، در یک نگاه آماری، یزد دارای 70 هزار بافنده بالقوه است که حدود 42 هزار نفر از آنان مشغول فعالیت می باشند، این مجموعه را 20 هزار بافنده روستایی در قالب 13 تعاونی روستایی تشکیل می دهد.
 
رئیس سازمان بازرگانی استان یزد در تشریح اقدامات سازمان برای بسط و توسعه تولید فرش دستباف در این استان گفت: صدور 23 مورد مجوز طراحی فرش با ظرفیت اسمی 14 هزار و 450 ورق، صدور معرفی نامه جهت دریافت دو میلیارد و 270 میلیون ریال تسهیلات جهت ایجاد کارگاه طراحی، صدور 31 مجوز تاسیس کارگاه تولید فرش با ظرفیت اسمی 10 هزار و 650 مترمربع و دریافت 3 میلیارد و 750 میلیون ریال از جمله این اقدامات است.
 
وی ادامه داد: همچنین 19 مجوز تاسیس کارگاه غیرمتمرکز با ظرفیت اسمی 19 هزار و 650 مترمربع و دریافت تسهیلات 1 میلیارد و 910 میلیون ریالی و نیز صدور 5 فقره پروانه بهره برداری با ظرفیت 2500 مترمربع از جمله دیگر اقدامات است.
 
همچنین محمدحسین میرجلیلی مدیرعامل اتحادیه سراسری تعاونی های فرش دستباف روستایی استان یزد در این رابطه می گوید: تولیدات فرشبافان روستایی استان یزد به طور متوسط بالغ بر 40 هزار مترمربع در سال است که البته در سال جاری این میزان با ده درصد افت نسبت به سنوات گذشته روبرو بوده است.
 
وی افزود: البته تقاضا نیز کم شده است و به نظر می رسد با توجه به رکود بازار خریداران دست نگاه داشته اند، از سوی دیگر صادرات نیز کاهش یافته است و در سال جاری تنها کمتر از 5 درصد تولیدات فرش دستباف روستایی استان یزد را مشتریان برای صادرات خریده اند. 

به گفته میرجلیلی، بیشترین مشتریان فرش دستباف یزد را از استانهای تهران، همدان، اراک، اصفهان و فارس تشکیل می دهند. 

دراین رابطه علی محمد دهقان مدرس فرش در دانشگاههای استان یزد با ریشه یابی فاکتورهای مهم در توسعه و رونق بازارهای داخلی و صادراتی فرش دستباف می گوید: به نظر می رسد سلیقه یابی برای تولید فرش در بازارهای جهانی از جمله فاکتورهای مهم در رونق بازار فرش ایران به شمار می آید.
 
وی اظهار داشت: در حال حاضر 3 مرکز در حد کارشناسی و در زمینه هایی نظیر طراحی، رنگرزی و بافت فرش در استان یزد مشغول به فعالیت هستند و به طور متوسط سالانه بیش از 200 نفر در حد کاردانی و کارشناسی از این موسسات فارغ التحصیل می شوند.
 
به اعتقاد دهقان، یکسری موارد را باید در سلیقه یابی جهانی لحاظ کرد که کل تصمیم گیریها در مورد فرش دستباف منوط به لحاظ کردن این موارد باشد.
 
اما استفاده از مواد اولیه با کیفیت بالا نیز در فرش دستباف ایرانی شاید یکی از نقاط متمایز کننده این قالیها از بافتهای تولید کشورهایی نظیر چین، هند و پاکستان باشد که با قیمت اندکی کالاهای خود را روانه بازار می کنند. از سوی دیگر، ساخت یک برند معتبر برای بافت فرشهای دستباف و روانه کردن آنها در بازار تحت آن یکی از راهکارهای نجات فرش ایرانی است.
 
در این رابطه حسین نصیریانی، تولیدکننده فرش دستباف در استان یزد می گوید: در تولید قالیهای استان یزد بیشتر سعی شده است که مواد با کیفیت بالا و رنگ ثابت مورد استفاده قرار گیرد، البته به نظر می رسد که فروش فرش با برند خاص نیز می تواند پیشرفت زیادی را به لحاظ حضور موثر در بازارهای هدف حاصل کند.
 
وی یکی از موفقیتهای قالیبافان یزدی طی سالهای گذشته را حرکت آنها به سمت تولید فرش با رنگهای متناسب با سلیقه بازارهای هدف عنوان و تصریح کرد: اگرچه صادرات فرشهای یزدباف کم است ولی بازار خوبی به لحاظ مشتریان داخلی برای این تولیدات فراهم است.
 
نصیریانی مشکل صادرات فرشهای یزدی را مسائل ارزی و سیاستهای صادراتی دولت دانست و گفت: انتظار داریم که دولت سیاستهایی را لحاظ کند که به نفع صنعت فرش دستباف ایران باشد، از سوی دیگر دولت باید بتواند با پوشش برخی هزینه ها، سلیقه بازارهای جهانی را به داخل منتقل کند که این امر می تواند بسیار مفید باشد.
 
به گفته وی، همچنین دولت باید روی موضوع کپی رایت نقشه های فرش دستباف ایران توسط سایر کشورها اقدامات موثری را انجام دهد.
 
همچنین محمد گلکاریه یکی دیگر از تولیدکنندگان فرش دستباف استان یزد معتقد است: با توجه به اینکه هم اکنون کشور با رکود فرش دستباف مواجه است که به نظر می رسد دولت و بخش خصوصی باید تبلیغات در زمینه فرش دستباف ایران را گسترش دهند. 

از سوی دیگر، احمد عباسی شوازی، رئیس اتحادیه صنف فرش فروش یزد نیز می افزاید: طراحی نقشه فرش ایرانی حد و مرز ندارد و به نظر می رسد اگر نقشه، طراحی و مواد اولیه مطلوب باشد قطعا مشتریان خاص خود را در دنیا خواهد داشت. 

اینها همه مشکلات و نقطه نظراتی است که روسای اتحادیه ها و صنوف مرتبط با حوزه فرش در استان یزد دارند اما وقتی وارد بطن کار می شویم و با مسئولان کارگاههای متمرکز فرش بافی در استان یزد به صحبت می نشینیم آنها نیز از زاویه ای دیگر موضوع فرش را مورد تاکید قرار می دهند.
 
در این رابطه سیدعلی زارع مدیرعامل یکی از شرکتهای تعاونی استان یزد می گوید: یکسال قبل احداث کارگاه متمرکز قالیبافی را با حمایت مرکز ملی فرش ایران و پرداخت تسهیلات از سوی بانک سپه شروع کردیم که میزان تسهیلات دریافتی 120 میلیون تومان و آورد سرمایه 50 درصد بوده است.
 
وی می افزاید: در این کارگاه 100 بافنده بر روی 16 دار قالی مشغول به کار هسند و تنها با 10 درصد ظرفیت به دلیل پایین بودن نقدینگی مشغول به کار هستیم. تولید سالانه این کارگاه با ظرفیت کامل 4 هزار مترمربع در سال است که معادل 8 میلیارد تومان ارزش دارد.
 
زارع با گله مندی نسبت به بیمه نبودن کارگران مشغول در این کارگاه متمرکز قالیبافی و محرومیت آنها از بیمه خدمات درمانی می گوید: مکاتباتی در این راستا انجام شده که در جواب پاسخ گرفته ایم که طرح بیمه قالیبافان در هیئت دولت است و هنوز به استان یزد ابلاغ نشده است.
 
وی از جمله ویژگیهای ایجاد کارگاههای متمرکز فرش بافی را نظارت بر بافت قالی، صرفه جویی در مواد اولیه و سفارش پذیری بیشتر می داند.