دنت؛ از موضع التفاتی تا موضع طراحی

 داشتن باورها، خواست­ها و دلایل برای عمل از سوی شما صرفاً مستلزم  مستعد بودن برای توضیحاتی است که بر حسب باورها، خواست­ها و دلایل چارچوب بندی می­شوند. با به کار بردن چنین توضیحاتی ما این موضع التفاتی را در دست داریم. ما این امر را با توجه به هم­نوعان­مان به صورت اجتناب­ناپذیر در می­یابیم و هم­چنین تلاش برای رسیدن به اصطلاحاتی که متناسب موجودات غیرانسانی باشند اجتناب­ناپذیر است. در مورد ارگانیسم­های ساده، گیاهان و اشیای غیرجاندار ما در می­یابیم که می­توانیم موضع التفاتی را به کار ببریم و رفتار آن­ها را با فهم طراحی­شان تبیین کنیم.

با انجام این کار ما به سمت آن­چه دنت "موضع طراحی" می­نامد حرکت می­کنیم. ما رفتار اشیا را با در نظر گرفتن آن­ها به عنوان اشیایی که با روشی خاص برای رسیدن به غایتی خاص طراحی و مهندسی شده­اند موجه و معنادار می­کنیم.

شما ممکن است رفتار رایانه شخصی­تان را با اطلاق باورها و خواست­های متفاوتی شرح دهید. اما یک برنامه­نویس در موضعی است که رفتار وسیله را با اشاره به برنامۀ آن معنادار می­کند. به همین طریق یک زیست­شناس می­تواند رفتار یک گلبول سفید را با تأمل بر طراحی­اش از چشم­انداز تکاملی تبیین کند. طراحی یک رایانۀ شخصی یک منشای انسانی دارد.

طراحی یک گلبول سفید یا یک نظام گردش خون یک وزغ یا مکانیسمی که رشد یک گیاه را کنترل می­کند منعکس­کنندۀ سرشت طبیعت است. فشارهای تکاملی تضمین می­کنند که مکانیسم­های بد مهندسی شده و به صورت اشتباهی کار می­کنند از بین بروند.

موضع طراحی با موضع قصدی قابلیت جایگزینی را ندارد. هنگامی­که به فهم "سطح طراحی" از یک گلبول سفید یا رفتار یک پرنده برای حفظ جوجه­هایش با خود را به ناخوشی زدن می­رسیم از چشم­انداز قصدی مدعیاتی اشتباه را مطرح نمی­کنیم . برعکس  ما صرفاً تبیین عمیق­تر و مناسب­تری از این­که چرا چنین مدعیاتی اتخاذ می­شوند پیشنهاد می­کنیم. چنین تبیین­هایی از بسیاری جهات شبیه تبیین­های کارکردی هستند. اما بر طبق نظر دنت ، قابلیت و ظریت ما برای به کارگیری موضع طراحی در نمونه­های خاصی بدان معنا نیست که باورها، خواست­ها و دلایل عمل در اساس حالات کارکردی­اند. ما موضع قصدی را هنگامی اتخاذ می­کنیم که قصدمان در فهم یا تبیین رفتار ماهیتی بیش­تر عمل­محورانه است یعنی هنگامی­که ما تمایل داریم که به­سرعت و بدون صرف تلاش زیاد پیش­بینی کنیم که چگونه آن ماهیت احتمالاً رفتار می­کند. اگر این هدف ما باشد موضع التفاتی به صورت شگفت­انگیزی کارآمد و مقرون به صرفه است  ما به موضع طراحی تنها هنگامی متوسل می­شویم که مقاصدمان تغییر کرده باشند و شرایط بررسی دقیق­تر و مدون­تر مکانیسم­های کنترل­کننده یک ماهیت را ممکن کند یا خواستار باشد. یک پرنده­شناس موضع طراحی را برای تبیین رفتار انواع خاصی از پرندگان اتخاذ می­کند اما یک شکارچی نیازی بدان ندارد و معمولاً هم این [موضع طراحی] را اتخاذ نمی­کند.

روان شناسان ، روان – زیست­شناسان[1] و جامعه – زیست­شناسان[2]  و در کل دانش­مندان شناختی به انحای مختلف موضع طراحی را در مورد موجودات انسانی اتخاذ می­کنند. مجدداً بگوییم که این مستلزم نادیده گرفتن موضع قصدی که ما به منظور موجه شمردن رفتار فرد دیگر با نظر به باورها، خواست­ها و دلایل اتخاذ می­کنیم نیست. بر طبق دیدگاه دنت این هم­چنین مستلزم کشف باورها، خواست­ها و دلایلی که در اساس حالات کارکردی متکفل رفتارند به حساب نمی­آید. این باورها، خواست­ها و دلایل عمل که قابل اطلاق به ما هستند شاید بدان جهت این­گونه هستند که ما این معماری کارکردی را دارا هستیم. اما باورها، خواست­ها و دلایل به صورت علّی مؤلفه­های مؤثر آن معماری به حساب نمی­آیند